იამსი
იამსი — დიოსკორეაშობურეფიშ ფანიაშ დიოსკორეაშ გვარიშ მუზმარენ გვარობა ჩანარიშ ართამი ჯოხო.
იამსიშ კვირკვი, სიგჷნძათ 2,5 მეტრიშახ ონჭჷ დო წონათ — 70 კგ.-შახ, ნამუსჷთ ოჭკომალო გჷმირინუანა (ლადირო ვაჭკომუნა, გიშმასქირუანა დო ქუნა). იამსი მოჸუნა აფრიკას, აზიას, ლათინურ ამერიკას, ოკიანეთის (თარო ტროპიკულ დო სუბტროპიკულ ორტყაფუეფს).
იამსი დინდარი რე C ვითამინით, ცელულოზათ, B6 ვიტამინით, კალიუმით დო მარგანეცით. გიშეგორუაფჷ ცაცლაბიშ მაღალი კონცემტრაციათ.
იამსი (Dioscorea spp.) ზოხოთ დიჭყანუეს სუმ შხვადოშხვა კონტინენტის: აზიას (Dioscorea alata), ამერიკას (Dioscorea trifida) დო აფრიკას (Dioscorea rotundata). იამსი D. rotundata მოჸუნა აფრიკას, ნამუსჷთ ჸუნს ჟირი ტყარი მოგვენი (მოჯგირე) ჩანარი — სავანაშ გვარობაშ Dioscorea abyssinica დო ტყარი გვარობაშ Dioscorea praehensilis. ბჟადალ აფრიკას იამსიშ წარმებას უწორუანს ხვალე მანიოკიშ წარმება დო აწმულუანს ლაიტიშ, ორზაშ დო სორგოშ წარმებას[1].
ანდა გვარობაშ დო ჯიშიშ იამსი რე. არძაშე შანულამი გვარობეფი:
- ჩანს აფრიკას
- Dioscorea rotundata (ჩე იამსი);
- Dioscorea cayenensis (ჸვინთელი იამსი);
- ჩანს ობჟათე-ბჟაეიოლ აზიას
- Dioscorea alata (სუამი იამსი);
- Dioscorea esculenta (ოჭკომალი იამსი);
- ჩანს ჩინეთის
- ჩანს მუჭოთ აფრიკას, თეშ აზიას
- Dioscorea bulbifera (ბოქვა იამსი);
- ჩანს ობჟათე ამერიკას
მოსოფელს იამსიშ უშხუაში მაწარმაფალი — ნიგერია.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ Nora Scarcelli et al. Yam genomics supports West Africa as a major cradle of crop domestication Archived 2019-05-02 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. , Science Advances (2019)