Almaañ

Bundesrepublik Deutschland
Republik Federaal bu Almaañ

Barabu Almaañ ci Rooj

Dayo

357 022 km²

Gox

Way-dëkk

83 129 285 (2021) nit

Fattaay

232 nit/km²

Xeetu nguur
- Njiitu Réew
- Njiitu Jëwriñ

Republik
Frank-Walter Steinmeier
Olaf Scholz

Tembte
- Bawoo
- Taariix

Péy ak rëddi
- Tus-wu-gaar
- Tus-wu-taxaw

Berlin, Bonn

Turu aji-dëkk

49

Lonkoyoon bu Almaañ

Almaañ (Republik Federaal bu Almaañ) : réewum Tugal (Óróop).

Bennoo gu Almaañ

Almaañ , Republik Fédéraal bu Almaañ (RFA), réew la gu nekk ci diggu Turop. Mooy réew mi gëna bari askan ci Mbootaayu Tugal yi. Almaañ mingi nekk ci diggante Géeju Baltik ak Géeju Nord ci nord bi ak Alpes yi ci sud bi. etaa yi ci bokk amna ñu lu ëpp 84 milioŋ ciy doomi aadama ci yaatuwaayu 357,600 km2 (138,100 mi2). Ci nord la féete ak Danemark, Pologne ak Ceki ci penku, Otris ak Suisse ci bëj-gànnaar, ak Faraas, Luxembourg, Belsik, ak Pays-Bas ci sowwu. Kapitaalu réew mi, di dëkk bi gëna bari askan mooy Berlin, dëkk bi gëna am xaalis mooy Frankfurt; dëkk bi gëna mag mooy Ruhr.

Ñu ngi tàmbali dëkk ci li ñuy woowe leegi Allemagne ci Paleolitik bi ci suuf, barina ay nit ñu fa dëkkoon daale ko ci Neolitik bi, rawatina ci Celts yi. Barina xeeti waa Almaañ yu dëkkoon ci nord bi ci Almaañ bu bees bi, ca jamono yu yàgg ya. Amna gox bu tuddu Germania buñu bind balaa 100 ginaaw JC. Ci 962, Royaume bu Allemagne moo nekkoon wàll wi gëna mag ci Empire bu sell bu Rome. Ci 16eelu xarnu bi, goxu nord Allemagne moo nekkoon diggu Reformation Protestan bi. Ginaaw xare Napoleon yi ak tasug Empire bu sell bi ci Room ci 1806, ñu taxawal Confederation Allemagne ci 1815.

Mbootaayu Almaañ ngir nekk réew bu bees bi mingi tàmbali ci 18 ut 1866 ak Traite bu Confederation Allemagne bu gannaar bi taxawal Confederation bu Almaañ bu gannaar bi Prusse jiite, ñu soppi ko ci 1871 mu nekk Empire bu Allemagne. Ginaaw guerre mondiale bu njëkk bi ak fippu googu ci Allemagne ci 1918–1919, ci la Empire bi soppi nekk Republik Weimar. Bi Nazi yi jëlee nguur gi ci 1933, ñu daal di taxawal nguur guy jaay doole, ñaareelu guerre mondiale, ak Holocaust. Ginaaw bi Ñaareelu guerre mondiale jeexe ci Europe ak jamonoy réew yu bokk ci réew mi, ci 1949, ci 1949, dañu xaaj Allemagne ñaari réew yu wuute, te amul benn kàttan: Republik Fédéral bu Allemagne, ñu gëna xamee ko ci Allemagne sowwu jant, ak Republik Demokratik bu Allemagne. , ñu xamee ko ci Almaañ penku, ci noonu la Berlin wéy di nekk ñeenti doole ci yoon. Republik Fédéraal bu Almaañ bokk na ci ñi sos Mbootaayu Koom-koomu Ëroop ak Mbootaayu Ëroop, fekk Republik Demokratik bu Almaañ nekkoon réewu komunist bu Bloc oriental, bokk ci Pacte de Warsaw. Ginnaaw bi nguur gi kominist yi jiitewoon ci Almaañ penku daanoo, boolewaat Almaañ moo waral réew yu njëkk yu Almaañ penku duggu ci Repibilik Féderaal bu Almaañ ci 3 Oktuubar 1990.

Dañu wax ni Allemagne mooy réew mu am koom gu dëgër; moo am koom gi gëna mag ci Europe. Bimu nekkee doole ci àdduna bi ci wàllu usine, science ak xarala yu bees, mooy ñatteelu réew ci àdduna bi ci wàllu exportation ak importation. Réew mu màgg la, amna kaaraange sosiaal, sistemu xeet jàngoro bu ñépp bokk, ak njàngum universite budul fay njàng. Almaañ bokk na ci Mbootaayu Xeet yi, konsilu Ëroop, OTAN, OECD ak bokk ci ñi sos Mbootaayu Ëroop, G7, ak G20. Moom mooy ñatteelu barab bi UNESCO jàppee Patrimoine Mondial bi gëna bari.

Xool it Wikimedia Commons

Almaañ