tchåfer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « calefacere » (« calefacĕre »), lu-minme on spotchî aplacaedje di «calēre» (esse tchôd) et di «facĕre» (fé), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɔː.fe/ /t͡ʃaː.fe/ /t͡ʃã.fe/ /t͡ʃaː.fiː/ /t͡ʃoː.fe/ /t͡ʃoː.fɛ/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɔː.fe/
- Ricepeures : tchå·fer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tchåfe |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tchåfez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tchåfans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tchåfnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tchåfrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tchåféve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tchåfe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tchåfé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
tchåfer
- (viebe å coplemint) rinde tchôd.
- Tchåfez m' di l' aiwe po fé do cafè.
- (v. sins coplemint) divni pus tchôd (tot cåzant d' amour).
- Ça tchåfe, inte zels deus.
- (viebe å prono) si tchåfer.
- Vos pere et mere, vs åroz vacance :
Vos vs ripoizrez d' tos vos mås d' rin
Vos vs tchåfrez påjhûles el coulêye
[...]Et dji vs racontrè mes foleyes !— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
- Vos pere et mere, vs åroz vacance :
Parintaedje
[candjî]- tchåfaedje, tchåfeu
- tchåfete, tchåfrete, tchåfoe
- ritchåfer, ritchåfé
- restchåfer, restchåmint
- s' estchåfer, estchåfmint
Mots vijhéns
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :