kipiter
Apparence
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kipiter | copiter | cpiter |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « piter », avou l’ betchete « ki- » des viebes çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | k(i)pite |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | k(i)pitez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | k(i)pitans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | k(i)pitnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | k(i)pitrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | k(i)pitéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | k(i)pite |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | k(i)pité |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
kipiter (viebe å coplemint)
- diner bråmint des côps d' pî.
- I sont ki cpitèt ç' pôve tchén la; totaleure, i s' front hagnî.
- Li pope d' Anvers, li xhufleu et l' pourichinel avou tos les ôtes beabeas, s' avént retrôclé al coine di li tchminêye, di sogne d' esse e l' voye del cene ki cpitéve tot çou k' ele trovéve divant leye. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.8 (fråze rifondowe).
- Li Mwami (rwè do Rwanda) end a ene si grande ki... twè et mi, cwand on-z a stî pixhî, ebén on l' scheut; lu, i nel scheut nén: i l' kipite — Lucyin Mahin, Li batreye des cwate vints.
- nén traitî dadrame.
- Twè, ki s’ howe ouy del ricnoxhance,
Twè, k’ on cpitéve d’ lådje et d’ lon
Cwand dji t’ veya pol prumire feye,
T’ as semé l’ noere miråcoleye,
E l’ åme des cis k’ ont stou si bons ! — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), « On sai bin pô çou qu’on ramasse », p.84 (fråze rifondowe).
- Twè, ki s’ howe ouy del ricnoxhance,
- (imådjreçmint) èn nén bén cåzer (ene langue).
- Gn a toplin di ratourneus d' pîces di teyåte ki cpitèt l' walon.
Sinonimeye
[candjî]- (må cåzer on lingaedje) : kihagnî
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]diner bråmint des côps d' pî
- Francès : rouer (fr) (de coups de pied), botter les fesses (fr)