fwait
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « factum » (sorwalonde avou diftongaedje del piceure «pwinmwin») (tchuze d’ ene sorwalonde come rifondowe).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /fɛː/ /fæː/ /fwɛː/ /fwe/ /fe/ (betchfessî ai)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /fwɛː/
- Ricepeures : nén rcepåve
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | fwait | fwaits |
femrin | fwaite | fwaites |
fwait omrin
- sinse di «ki s' a passé».
- Il a fwait bon enute.
- sinse di «fabriké».
- C' est ene måjhon k' a stî må fwaite.
- sinse di «fini».
- Dj' a fwait mi ovraedje.
- Vosse ratournaedje est fwait ?
- sinse di «tchî».
- Il est trop tård po serer les fesses cwand t' as fwait el coulote.
- sinse di « mete so pî », « etabli » podbon.
- Si vos l’ sipozez, edon, vosse planete est tote fwaite davance. — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.86 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- c’ est bén fwait por ti ! = ça t’ es bon
- il est trop tård po serer les fesses cwand t’ as fwait e t’ coulote
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]- tot fwait
- atchté tot fwait
- sifwait / sfwait
- totafwait / ttafwait / tafwait
- a fwait, fwait a fwait, fwait a mzeure
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]ki s' a passé
fabriké
fini Loukîz a : tot fwait
Codjowa
[candjî]fwait
- indicatif prezintrece, troejhinme djin do singulî, do viebe « fé »
- I fwait bon.
- La ene åmaye ki fwait do lård.
Parintaedje
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]si passe
fabrike
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | fwait | fwaits |
femrin | fwaite | fwaites |
fwait omrin (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no)
- k' a arivé a l' ådje adule.
- C' est èn ome fwait et il est madjeur.
- C' esteut ddja ene balinne fwaite, li cene ki s' a vnou kihertchî sol pladje.
- divnou.
- Mins dispoy, grand-pere a trepassé,
Et l’ lame, fwaite almene, s’ a cassé… — Martin Lejeune, “Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.185, « Lu såbe du m’ grand-pêre » (fråze rifondowe).
- Mins dispoy, grand-pere a trepassé,
Ratournaedjes
[candjî]k' a arivé a l' ådje adule Loukîz a : tot fwait
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
fwait | fwaits |
fwait omrin
- sacwè ki s' a passé et k' on-z a bén veyou; åk k' a bén arivé, sins manke.
- Dj' a comprins çoula pa bråmint des fwait et des paroles ki dj' a plou etinde, et co on côp pa des fwaits k' dj' a rmarké avou zels — Gaston Lucy (fråze rifondowe).
- On fwait våt mî kel pus gros des temoens.
Ratourneures
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots avou on diftongaedje pwinmwin
- Mots do walon avou on diftongaedje
- Sorwalondes
- Mots avou l' betchfessî ai
- Mots do walon d' on seu pî
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces omrins des viebes del cénkinme troke
- Mots do walon avou des ratourneures
- Codjowas do walon
- Codjowas do rwaitant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cwate cognes ortografikes
- Addjectifs do walon todi metous padrî
- Sustantifs do walon