do
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « de illo » (minme sinse). Dataedje do mot : 1250.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /dɔ/ /dɛ/ /du/ /dy/; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 2.?
- prononçaedje zero-cnoxheu : /dɔ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Etroclé årtike
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | do / di l’ (divant voyale) d’ l’ (après et dvant voyale) |
- |
femrin | del / di l’ (divant voyale) d’ l’ (après et dvant voyale) |
- |
do omrin
- pårtixhant årtike divant on sustantif omrin ki cmince pa ene cossoune.
- Do pan et do boure ; do bon vén, do mwais peket, dinoz mu do laecea.
- Dj’ avans yeu bråmint do må.
- Pa do tins parey, ça crexhe.
- Cwè çki fwait po do tins ?
Notule d’ uzaedje
[candjî]Todi siervou avou on sustantif nén contåve.
Ratourneures
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Dins l’ Levant walon, i pout esse après l’ adviebe « nén » u « pus » : Loukîz a : « nén do » et « pus do ». Ôte pårt, on eploye « pont di » et « pupont di ».
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Årtike
[candjî]do omrin
- replaece li definixhant årtike li.
- Dji lyi dnéve li scramé laecea, nén cåzu do bon. — Sintake do walon del Gléjhe.
Ratourneures
[candjî]- fé do
- a) si cdure come on, come (ene sakî di må rlomêye).
- fé do malén, do mannet.
- Ti n’ vénrès nén fé do Djåke Tatiche avårci, et rabocter tes viyès pîces ! F. faire le, se comporter comme.
- b) fé° l’ mestî di.
- fé do bokion.
III. [etrocla del divancete "di" definixhant årtike "li" divant on no omrin ki cmince pa ene cossoune]
- mostrant l’ apårtinance.
- a) po les djins.
- C’ est l’ fi do botchî. rl a: då. F. du. Ny. van de. Ingl. emantchaedje a bascoule.
- b) po les sacwès.
- Li prumî do moes; al coine do bwès.
- 2. mostrant l’ divnance.
- Il a toumé do meur. Ny. van de. Ingl. from the.
- tins del.
- Leyîz l’ finiesse å lådje po do djoû, dj’ el riclôrans po del nute — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe)..
- I travaye di nute, i fåt k’ i doime do djoû — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).. F. pendant le. Ingl. during the.
- på.
- Dji so broûlé do solea.
- Il a stî pûni do mwaisse.
- Il a stî hagnî do tchén.
- Dji vs åreu leyî prinde do leu°.
- Dj’ a sogne k’ i n’ si fwaiye apicî do leu (Alcoran, rat. pa L. Mahin). F. par le. Ny van de. Ingl. by the.
- å.
- C’ est vint francs do kilo.
deus do cint 2 %.
- On metrè co bén vite ses sôs a deus do cint — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).. rl a: åcint, porcint. F. pour cent.
- a cåze di.
- Dji voreu bén rexhe, mins dji n’ pou nén do docteur.
- a pårti do, distant di.
- On veyeut bén ça do gurnî.
- Dj’ elzès rwaitive do docsal.
- si dji sereu do: si dji sereu el plaece do.
- Si dji sereu do mayeur, dji freu ôtmint.
- Si dji sereu do mwaisse, ça n’ direut nén insi. F. à la place de.
IV. [divancete] di (metou po "di li", divant on viebe sustantivé ki cmince po ene cossoune).
- Il a toirt do vleur fé a s’ tiesse.
- Dji n’ a nén stî fotou do m’ è sovni.
- C’ est s’ plaijhi do s’ acahouter drî on bouxhon et do ratinde li bisteu ki distrût les dinrêyes (J. Calozet). rl a: å; rl a: sustantiver. F. le fait de. Ny. årtike "het" infinitif. Ingl. årtike "the" viebe avou l’ cawete -ing.
Dji so si malåde ki ç’ n’ est nén do dire dji so foirt malåde.
Disfondowes: dè, do, dou, du. Pc. & Gm: dou; (miersipepieuzmint el mape ALW 2.3).
Etimolodjeye 2
[candjî]Scawaedje do bodje « dominus » (li signeur). Dataedje do mot : 17inme sieke.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /doː/ /do/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /doː/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
do |
do omrin
- note di muzike, li prumire del game.
- Do, c’ est mi ki l’ a sol dos ;
Ré, rai d’ solea al rayire ;
Mi, a mi, on n’ dit nén « ti ». — Tchanson des notes. - Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do ; tos les gros tchets, c’ est des marcåds.
- Do, c’ est mi ki l’ a sol dos ;
Mots vijhéns
[candjî]do | ré | mi | fa | sol | la | si |
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Omofoneye possibe
[candjî]- dos (o.n., boket do coir).
Inglès
[candjî]Prononçaedje
[candjî]- AFE : /duː/ (Inglutere); /du/ (Estats Unis)
Viebe
[candjî]to do (v. sins coplemint)
- fé (sinse djenerå).
- Try to do your best.
- Sayîz d’ fé d’ vosse mî.
- Try to do your best.
Ratourneures
[candjî]Codjowa
[candjî]do
- Viebe « to do » å cåzant do prezintrece.
- I do.
- Viebe « to do » a l’ atôtchî do prezintrece.
- You do.
- Viebe « to do » des cåzants do prezintrece.
- We do.
- Viebe « to do » ås atôtchîs do prezintrece.
- You do.
- Viebe « to do » ås cåzants do prezintrece.
- They do.
- ((aidant viebe)) metou divant on viebe dins ene fråze di dmande å prezint.
- Do you want any help?
- Vloz d’ l’ aidance?
- Do you want any help?
- ((aidant viebe)) metou divant on viebe dins ene fråze di noyaedje å prezint; Loukîz a : «do not» / «don't»
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots ki l' prumî eployaedje est daté
- Mots do walon d' on seu pî
- Etroclés årtikes do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' ALW2
- Årtikes do walon
- Mots do walon skepyîs pa scawaedje
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Sustantifs do walon
- Sustantifs do walon ki n' candjèt nén å pluriyal
- Mots d' l' inglès
- Inglès
- Viebes di l' inglès
- Codjowas d' l' inglès