Aller au contenu

abate

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Do viebe « bate » avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) abate
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) abatoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) abatans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) abatnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) abatrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) abateu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) abate
pårt. erirece (dj’ a, vos av) abatou
Ôtes codjowaedjes come mete

abate (viebe å coplemint)

  1. tchaire, distrure.
  2. Modele:foist fé tchaire èn åbe.
    • Dj' aveu rpassé pal cahoute, po-z aveur ene banslêye d' estales d' abataedje; dji saveu bén k' els aléve ramasser padrî les bokions k' abatént ås hesses Lucyin Mahin.
  3. basner.
  4. touwer ene biesse.
  5. fé do må, rinde flåwe.
    • Les poennes l' ont si télmint abatou k' i n' est pus a ricnoxhe Motî Haust (fråze rifondowe).
  6. rimagnî s’ parole.
    • Vos n' sårîz abate cist ome la Motî Haust (fråze rifondowe).
    • I gn a rié a abate, il est bén trop vireus Motî Haust (fråze rifondowe).
  7. (mot d’ houyeu) fé toumer l' hoye.
  8. fé on deur ovraedje.
    • Dizo s’ pezant fårdea,
      Nosse pôve pitit gayård triméve tote ene djournêye,
      Leyant djus di s’ front d’ andje, li souweur agoter
      So l’ ovraedje k’ abateut po n’ nén esse barboté
      Des mwaisses ki n’ avént d’ keure di ses djonnès anêyes. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.45, “Agnuss” (fråze rifondowe).
  9. (viebe å prono) : Loukîz a : « s’ abate ».

Ratourneures

[candjî]
  1. abate deus djaeyes d’ on côp d’ warokea

Parintaedje

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
fé tchaire
fé tchaire èn åbe
basner
touwer
fé do må, rinde flåwe
fé rmagnî s' parole
fé toumer l' hoye
  • Francès : faire tomber, arracher le charbon

Codjowas

[candjî]

abate

  1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « abate ».
  2. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « abate ».
  3. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « abate ».

Anagrame

[candjî]