Aller au contenu

Yesse

Èn årtike di Wikipedia.
(Redjiblé di Leye)
frisse yesse

Les yesses[1] (on dit eto les leyes[2], les leveures, les lidjes), c' est des tchampions a ene celule ki candjèt l' souke e-n alcol, ou ki fjhèt lever les påsses di farenes.

C' est, dabôrd, onk des mwaisses ingredyints pol fabricaedje del bire et do pwin.

Sincieus lomaedjes

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • No e sincieus latén : Ascomycetae
  • Mwaisse djinre : Sacharomyces spp

Yesses a pårt et lewin

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : «leyes di bire»

El leveure di bressene, ki sieve a fé del bire.

Loukîz a : «yesses di boledjî»

Pol pwin, i s' adjixh di stoks a pårt di Saccharomyces cerevisiae, diferins des cis k' on prind po fé del bire.

Loukîz a : «lewin»

Todi pol pwin, si on wåde on ptit boket del dierinne cûtêye, i pout rsiervi pol påsse k' on va prusti sacwants djoûs après, paski les yesses s' î åront mopliyî : c' est çou k' on lome li lewin.

No dins des ôtes lingaedjes

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • almand: Hefe.
  • flamind: gist minme sitok etimolodjike kel walon guesse?).
  • francès: levure (minme sitok etimolodjike kel walon leveure).
  • inglès: yeast (minme sitok etimolodjike kel walon yesse).
  • arabe: xhamira.
  • guesse
  • leveure: ki fwaite lever; c' est si stok etimolodjike la ki l' pupårt des lingaedjes romans eploynut.
  • leye (prononcî lîye a Forire)
  • lidje: djeu d' mots: «Ké novele a Lidje? A Lidje c' est des bounès lidjes mins ele sont foirt tchires» (omonimeye avou l' no del veye di Lidje; li mot est eto omonime avou lidje (=libe).
  • yesse
  1. mot ramexhné do costé do Noû Lovén, respondant dandjreus a «guèsses» (C106) eyet djèts (O0)
  2. lîyes (C8, S36, S109).