Naar inhoud springen

Wallonië

Van Wikipedia
(deureverweezn van Woaln)
  Wallonië
(Wallonie/Wallonie(n))

Wallonië in België
Geografie
Hoofdstad Noamn (Namur)
Ippervlak 16.901,22 [1] km²
Bevolkienge
Inweuners

Bevolkiengsdichtheid

3.692.283 (1 januoari 2024) [2]
218 inw./km²
Toaln Frans, Duuts
Politiek
Minister-president Adrien Dolimont (MR)
Coaliesje MR, LE
Mêer info
Volkslied Le Chant des Wallons
Fêestdag 3e zundag in september
Website Officiële website

Koarte

Wallonië (Frans: Wallonie, Duuts: Wallonie(n) , Nederlands: Wallonië) is de zudelyke dêelstoat van België en lopt gelyk met et groundgebied van 't Woals Gewest. D'hôofdstad is Noamn. Me 16,9 duusd km² besloat et mêer of 'n helft van 't Belgisch groundgebied. D'inweuners van Wallonië weirdn Woaln genoemd.

D'r weunn om en by de 3,7 miljoen minsn in Wallonië. De grôotste steedn zyn Luuk, Charleroi, Bergn, Noamn, Dôornik en Verviers.

't Woord Woal komt verzekerst van 't oud-Germoans Weleas of Walha, wat da vrimdelink betêkent (die e Romoanse of Keltische toale sprikt). Duutstoalign een et wel ne kêe over "Die Welsche Schweiz" a ze over et Romoanstoalig dêel van Zwitserland klappn. Ôok de noamn Wallacheye, de stam der Vlachen en Wales zoun die betêkenisse een.

Geogroafisch

[bewerkn | brontekst bewerken]

De Moas is de belangrykste riviere in Wallonië. De Samber is d'ênigste bevoarboare zyriviere van de Moas. Ôok de Semois, de Lesse en d' Ourthe mondn uut in de Moas. Wallonië is heuvelachtiger of Vloandern mè o.a. d' Ardenn, d' Hoge Veenn (me 't hôogste punt va België, Signal de Botrange) en de Condroz streekn.

Noamn, woa dat de Samber en de Moas tegoare kommn en d'n hôofdstad van Wallonië

D' officiële vlagge van Wallonië goat were ip et ounderwerp van kunstenoare Pierre Paulus uut 1913. 't Is ne rôo hoane ip ne geeln achtergroend.

Lik da wyder oes volkslied hèin, hèin zyder 't undere noamelik Le Chant des Wallons, in 1900 geschreevn in 't Woals en in 1998 werd de Franse versie 't officiël Woals volkslied.

Wallonië is vo 't grôte mêerndêel Frans mo in de Ôostkantons ('t uterste ôostn weunn der 70.000 Duutstoalign. In 9 gemêentn is 't Duuts d' officiële toale moa de Woaln kunn der ôok under administroasje doen in 't Frans. In de angrenzende Woalse gemêentn Weismes en Malmedy zyn der ton were faciliteitn vo de Duutsers.

An de Vlams-Woalse grenze zyn der in de gemêentn (of steedn) Komen-Waasten, Moeskroen, Edingen en Vloesberg toalfaciliteitn vo de Nederlanstoalign. Ze zyn ollemoale dêel van de Woalse provincie Henegouwn.

De voornoamste streektoale in Wallonië is 't Woals. Ze spreekn 't overol buutn in 't Westn van Henegouwn woa da Picardisch de volkstoale is. En ôok nie in 't zuudn van Noamn woa da ze Champenois klappn. In de provincie Luxemburg spreekn ze nog Gaumais en Luxemburgs. Vanof 1900 hèit 't gebruuk van de streektoaln sterk verminderd omda et Frans zô ipkomt en d' officiële toale is. Der bestoa ôok ne wikipedia in 't Woals die ol 30 duusd artikels lank is.

Wallonië is verdêeld in de volgende provinsjes (noame in 't Frans tussn haksjes), de provinsjehôofdstad stoat der noast:

  1. Woals-Broabant (Brabant wallon) — Woaver (Wavre)
  2. Henegouwn (Hainaut) — Bergn (Mons)
  3. Luuk (Liège) — Luuk (Liège)
  4. Luxemburg (Luxembourg) — Oarlen (Arlon)
  5. Noamn (Namur) — Noamn (Namur)

De voornoamste partyen in Wallonië zyn:

  • MR (Mouvement Réformateur) - d' hervormingspartie: rechtse en centrum-rechtse liberoaln & démocroatn, vôorzitter: Georges-Louis Bouchez
  • PS (Parti Socialiste) - de sossn, vôorzitter: Paul Magnette
  • LE (Les Engagés) - de christndemocroatn, gelyk oeze CD&V, vôorzitter: Maxime Prévot
  • PTB (Parti du travail de Belgique) - de marxistn, vôorzitter: Raoul Hedebouw
  • Ecolo - de groene, vôorzitters: Samuel Cogolati en Marie Lecocq

Z' hèin nateurlik ôok under eign regerienge, die zetelt in Noamn en de minister-president ervan is Adrien Dolimont (MR).

De zetelverdêlienge ziet er ezô uut (verkiezingsuutslag):[3]

Party 2024 2019 2014 2009 2004 1999 1995
PRL ¹ ² / MR 26 20 25 19 20 21 19
PS 19 23 30 29 34 25 30
PSC / cdH / LE 17 10 13 13 14 14 16
PTB 8 10 2
Ecolo 5 12 4 14 3 14 8
PP 1
FN / DN 4 1 2
Totoal 75 75 75 75 75 75 75

¹ PRL-FDF in 1995

² PRL-FDF-MCC in 1999

Zie Woalsche regerienge.

  1. Statbel
  2. Statbel
  3. ibz

Externe koppeliengn

[bewerkn | brontekst bewerken]
Wikimedia Commons
 
Belgische landsdêlen

Vlams Gewest:
Antwerpn | Limburg | Ôost-Vloandern | Vlams-Broabant | West-Vloandern

Woals Gewest:
Enegouwn | Luuk | Luxemburg | Noamn | Woals-Broabant

Brussels Oofdstedelik Gewest

Vlamsche Gemêenschap | Fransche Gemêenschap | Duutstoalige Gemêenschap


België | Gewestn | Gemêenschappn | Provinsjes
Zie de Woalse uutgoave van Wikipedia.