Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc

Tổng Bí thư Ủy ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (giản thể: 中国共产党中央委员会总书记; phồn thể: 中國共產黨中央委員會總書記; Hán-Việt: Trung Quốc Cộng sản đảng Trung ương Ủy viên hội Tổng Thư ký; bính âm: Zhōngguó Gòngchǎndǎng Zhōngyāng Wěiyuánhuì Zǒngshūjì), còn được gọi là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, hiện nay là một chức danh chỉ người giữ chức vụ cao nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Phụ trách triệu tập hội nghị Ban Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc, hội nghị Bộ Chính trị, cũng như chủ trì công tác của Ban Bí thư. Theo Điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc, Tổng Bí thư do Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị đề xuất bầu cử. Nhiệm kỳ Tổng Bí thư tương đương với nhiệm kỳ của Ủy ban Trung ương Đảng. Với nhiệm kỳ 5 năm 1 khóa, không có quy định về số khóa nhiệm kỳ. Tổng Bí thư hiện nay là Tập Cận Bình, bắt đầu nhiệm kỳ từ tháng 11 năm 2012 từ kỳ họp thứ nhất Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa XVIII.

Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
Đảng huy Đảng Cộng sản Trung Quốc
Đảng kỳ Đảng Cộng sản Trung Quốc
Đương nhiệm Tập Cận Bình (71 tuổi) từ 15 tháng 11 năm 2012 12 năm, 36 ngày
Kính ngữ	Tổng Bí thư
Dinh thự	Trung Nam Hải, Tây Thành Khu, Bắc Kinh
Đề cử bởi	Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
Bổ nhiệm bởi	Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
Nhiệm kỳ	5 năm (Không quy định tái nhiệm kỳ)
Người đầu tiên nhậm chức	Trần Độc Tú (sáng lập năm 1925) Hồ Diệu Bang (Phục hồi chức vụ năm 1982)
Thành lập	Thành lập chức vụ - năm 1925 Khôi phục chức vụ - năm 1982
Website	Trang web Đảng Cộng sản Trung Quốc

Chức vụ Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương được thành lập năm 1925 tại Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa IV. Năm 1945, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa VII, chức vụ được thay thế bằng Chủ tịch Hội Ủy ban Trung ương. Đến năm 1982, Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa XII đã tái lập chức vụ này.

Lịch sử

Khi Đảng Cộng sản Trung Quốc thành lập năm 1921, chức vụ lãnh đạo Đảng được thành lập với tên gọi Bí thư Bộ Trung ương, do Trần Độc Tú đảm nhiệm. Không lâu sau, chức danh này được đổi thành Ủy viên trưởng Ban Chấp hành Trung ương, vẫn do Trần Độc Tú đảm nhiệm.

Chức vụ Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương được thành lập năm 1925 tại Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa IV, giữ vai trò lãnh đạo cao nhất của Đảng. Năm 1928, Hướng Trung Phát được bầu làm Tổng Bí thư, kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch Bộ Chính trị Trung ương Đảng mới thành lập. Từ năm 1930 đến 1945, chức vụ Tổng Bí thư chỉ còn giữ vai trò lãnh đạo tối cao trên danh nghĩa, trên thực tế, vai trò lãnh đạo tối cao thuộc về một số Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị như Lý Lập Tam (1930), Vương Minh (1931). Bấy giờ, vai trò Tổng Bí thư chỉ có quyền triệu tập và chủ trì hội nghị Ủy ban Thường vụ Cục Chính trị, hội nghị Bộ Chính trị, song quyết định chung tối cao tại hội nghị do đa số Ủy viên thông qua. Sau khi Hướng Trung Phát qua đời, chức vụ Tổng Bí thư bị khuyết, vai trò lãnh đạo Đảng do Bác Cổ nắm giữ từ 1931 đến 1934. Mãi đến kỳ họp thứ năm của Hội Ủy viên Trung ương khóa VI, Bác Cổ mới được bầu chính thức giữ chức vụ Tổng Bí thư. Tại Hội nghị Tuân Nghĩa, Bác Cổ bị phê bình và bị bãi nhiệm, Trương Văn Thiên được bầu vào chức vụ Tổng Bí thư. Tuy nhiên, quyền lãnh đạo thực tế thuộc về Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Mao Trạch Đông (từ 1943 là Chủ tịch Bộ Chính trị). Chức vụ Tổng Bí thư chỉ còn vai trò là một Bí thư bình thường trong Ban Bí thư Trung ương (cải tổ từ Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị năm 1934), bó hẹp trong lĩnh vực nghiên cứu lý luận, không có thực quyền.

Năm 1945, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa VII, vai trò lãnh đạo tối cao trong Đảng được xác lập bởi chức vụ Chủ tịch Ủy ban Trung ương, gọi tắt là Chủ tịch Đảng. Chức vụ Tổng Bí thư bị thay bằng chức vụ Chủ tịch Bộ Chính trị kiêm Chủ tịch Ban Bí thư Trung ương do Mao Trạch Đông kiêm nhiệm.

Từ năm 1949 khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập, dưới hệ thống chính trị "chế độ hiệp thương chính trị và hợp tác đa đảng do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo", Đảng Cộng sản Trung Quốc thực tế chịu trách nhiệm lãnh đạo Nhà nước, vì thế chức vụ lãnh đạo Đảng tương đương hoặc ở cấp cao hơn chức vụ lãnh đạo Nhà nước. Vì thế, Mao Trạch Đông, với các chức vụ Chủ tịch Ủy ban Trung ương, Chủ tịch Ban Bí thư Trung ương, Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, Chủ tịch Chính phủ Nhân dân Trung ương, Chủ tịch Ủy ban Quân sự Cách mạng Nhân dân, trên thực tế trở thành lãnh đạo tối cao với quyền lực tuyệt đối của chính trị, quân sự và hành chính của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Năm 1982, Điều lệ Đảng được sửa đổi, xóa bỏ chức vụ Chủ tịch Đảng và Phó Chủ tịch Đảng, chức vụ Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương được tái lập và trở lại là chức vụ cao nhất của Đảng.

Mặc dù về danh nghĩa, từ năm 1979 đến năm 1989, các đời Tổng Bí thư Hồ Diệu Bang, Triệu Tử Dương là lãnh đạo tối cao, nhưng trên thực tế, thực quyền lãnh đạo tối cao thuộc về Chủ tịch Ủy ban Quân sự Trung ương Đặng Tiểu Bình. Tình trạng này tiếp diễn kéo dài đến năm 2004, khi Chủ tịch Quân ủy Trung ương Giang Trạch Dân trao lại quyền lực cho Hồ Cẩm Đào, chính thức hợp nhất vai trò Tổng Bí thư kiêm nhiệm Chủ tịch Quân ủy Trung ương.

Bên cạnh đó, theo Hiến pháp, Tổng Bí thư không có quyền lực về mặt Nhà nước. Mặc dù vậy, do Trung Quốc là nhà nước độc đảng lãnh đạo, nên từ năm 1993, Tổng Bí thư Giang Trạch Dân được bầu kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch nước, giữ vai trò nguyên thủ quốc gia, có quyền lực hơn cả Thủ tướng. Từ đó, theo thông lệ, Tổng Bí thư sẽ được bầu làm Chủ tịch nước, ngay trong kỳ họp Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc gần nhất.

Danh sách Tổng Bí thư qua các thời kỳ

Khóa	Chân dung	Họ tên	Nhiệm kỳ bắt đầu	Nhiệm kỳ kết thúc	Ghi chú
Bí thư Bộ Trung ương
1
		Trần Độc Tú 陈独秀 (1879 - 1942)	7/1921	7/1922	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa I
Ủy viên trưởng Ban Chấp hành Trung ương
2-3
		Trần Độc Tú 陈独秀 (1879 - 1942)	7/1922	1/1925	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa II
Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương
4-5		Trần Độc Tú 陈独秀 (1879 - 1942)	1/1925	7/1928	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa IV
-		Cù Thu Bạch 瞿秋白 (1899 - 1935)	1927	1928	Quyền Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương
6		Hướng Trung Phát 向忠发 (1880 - 1931)	6 - 7/1928	1931	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa IV
-		chức vụ khuyết	1931	1934	Do Vương Minh (1931) và Bác Cổ (1931 - 1934) chủ trì công tác trung ương
6		Bác Cổ 博古 (1907 - 1946)	1/1934	1/1935	Được bầu tại Hội nghị lần thứ 5 khóa VI (1/1934)
6		Trương Văn Thiên 张闻天 (1900 - 1976)	1/1935	3/1943	Được bầu tại Hội nghị Tuân Nghĩa (1/1935)
Chủ tịch Bộ Chính trị Trung ương
6		Mao Trạch Đông 毛泽东 (1893 - 1976)	3/1943	9/1956	Được Hội nghị Bộ Chính trị quyết định (3/1943)
Chủ tịch Ủy ban Trung ương
7-10		Mao Trạch Đông 毛泽东 (1893 - 1976)	6/1945	9/1976	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa VII
10-11		Hoa Quốc Phong 华国锋 (1921 - 2008)	10/1976	6/1981	Được Hội nghị Bộ Chính trị thông qua (10/1976) và được Hội nghị lần thứ 3 khóa X công nhận (7/1977)
11		Hồ Diệu Bang 胡耀邦 (1915 - 1989)	6/1981	9/1982	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa XI
Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương
12		Hồ Diệu Bang 胡耀邦 (1915 - 1989)	9/1982	1/1987	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa XII
13		Triệu Tử Dương 赵紫阳 (1919 - 2005)	11/1987	6/1989	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa XIII
13-15		Giang Trạch Dân 江泽民 (1926 - 2022)	6/1989	11/2002	Được bầu tại Hội nghị lần thứ 4 khóa XIII
16-17		Hồ Cẩm Đào 胡锦涛 (1942 -)	11/2002	11/2012	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa XVI
18-20		Tập Cận Bình 习近平 (1953 -)	11/2012	nay	Được bầu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng khóa XVIII

Xem thêm

• Danh sách lãnh đạo tối cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc
• Chủ tịch Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
• Tỉnh trưởng Chính phủ Nhân dân
• Bí thư Tỉnh ủy (Trung Quốc)