Wikipedia

Sigma Octantis

một ngôi sao trong chòm sao Nam Cực

Sigma Octantis, cũng được viết là σ Octantis, viết tắt là Sigma Oct hoặc σ Oct, là một ngôi sao trong chòm sao Nam Cực. Ngôi sao này tạo thành sao cực của Nam Bán cầu. Với tên chính thức là Polaris Australis (/poʊˈlɛərɪs ɔːˈstreɪlɪs/), Sigma Octantis nằm cách thiên cực nam của Nam Bán cầu hơn 1 độ một chút, nằm ở hướng gần như đối diện với Polaris trên thiên cầu.

Sigma Octantis
Vị trí của σ Octantis (khoanh tròn)
Dữ liệu quan sát
Kỷ nguyên J2000.0      Xuân phân J2000.0 (ICRS)
Chòm sao Chòm sao Nam Cực
Xích kinh 21h 08m 46.86357s[1]
Xích vĩ −88° 57′ 23.3983″[1]
Cấp sao biểu kiến (V) 5,47[2]
Các đặc trưng
Kiểu quang phổF0 IV[3]
Chỉ mục màu U-B 0,13[2]
Chỉ mục màu B-V 0,26[2]
Kiểu biến quangδ Sct[4]
Trắc lượng học thiên thể
Vận tốc xuyên tâm (Rv) 11,9[5] km/s
Chuyển động riêng (μ) RA:  26,323[1] mas/năm
Dec.:  4,721[1] mas/năm
Thị sai (π)11.1005 ± 0.0616[1] mas
Khoảng cách294 ± 2 ly
(90.1 ± 0.5 pc)
Cấp sao tuyệt đối (MV)0,86±0,09[6]
Chi tiết
Khối lượng1,59[7] M☉
Bán kính4,4[1] R☉
Độ sáng44[1] L☉
Hấp dẫn bề mặt (log g)3,71[7] cgs
Nhiệt độ7415±252[7] K
Độ kim loại [Fe/H]−0,5[1] dex
Tốc độ tự quay (v sin i)145[4] km/s
Tuổi912[7] Myr
Tên gọi khác
Polaris Australis, σ Oct, CPD−89°47, FK5 923, HD 177482, HIP 104382, HR 7228, SAO 258857[8]
Cơ sở dữ liệu tham chiếu
SIMBADdữ liệu

Cách Trái Đất 294 năm ánh sáng, Sigma Octantis được phân loại là một sao gần mức khổng lồ loại F0 IV (đôi khi được phân loại là F0 III). Sigma Octantis có cấp sao biểu kiến là 5,47, nhưng hơi biến quang và được phân loại là sao biến quang Delta Scuti. Đây là ngôi sao mờ nhất được thể hiện trên quốc kỳ của bất cứ quốc gia nào có biểu trưng ngôi sao (Sigma Octantis được thể hiện trên quốc kỳ của Brasil).

Danh pháp

sửa
 
Biểu đồ cường độ sáng (light curve) của Sigma Octantis, được vẽ từ dữ liệu của TESS.[9]

σ Octantis (được Latinh hóa tên gọi thành Sigma Octantis) là tên gọi của ngôi sao này theo định danh Bayer.

Là sao cực của Nam Bán cầu, tên Polaris Australis của ngôi sao này được áp dụng lần đầu tiên vào những năm 1700.[10] Năm 2016, Liên đoàn Thiên văn Quốc tế (IAU) đã thành lập Working Group on Star Names (WGSN)[11] để lập danh mục và tiêu chuẩn hóa tên riêng cho các ngôi sao. WGSN đã phê duyệt tên Polaris Australis cho ngôi sao này vào ngày 5 tháng 9 năm 2017 và hiện đã được đưa vào Danh sách tên sao được IAU phê duyệt (List of IAU-approved Star Names).[12]

Đặc điểm

sửa

Với quang phổ F0 IV[3] (đôi khi được phân loại là F0 III[13]), Sigma Octantis dường như là một sao gần mức khổng lồ. Các mô hình tiến hóa cho rằng nó đang ở giai đoạn cuối của dãy chính với độ tuổi khoảng 900 triệu năm.[1][7] Sigma Octantis đã giãn nở phần nào với bán kính bằng 4,4 bán kính Mặt Trời và phát ra lượng bức xạ điện từ gấp 44 lần Mặt Trời từ quang cầu của nó ở nhiệt độ hiệu dụng là 7.415 ± 252 K.[1][7]

Sigma Octantis là một sao biến quang Delta Scuti, cấp sao của nó thay đổi khoảng 0,03 cứ sau 2,33 giờ.[4] Sigma Octantis được cho là chỉ biến động (pulsate) ở chế độ bình thường (fundamental mode).[14]

Sigma Octantis không có sao đồng hành nào được phát hiện.[15]

Sao Nam Cực

sửa

Sigma Octantis là sao Nam Cực ở thời điểm hiện tại, cũng như Polaris là sao Bắc Cực ở thời điểm hiện tại.[16] Đường di chuyển quanh thiên cực của Sigma Octantis là nhỏ hơn so với đường di chuyển của các ngôi sao ở xa thiên cực hơn. Sao càng gần thiên cực thì đường di chuyển quanh thiên cực của sao đó càng nhỏ,[17] do đó đối với người quan sát ở Nam Bán cầu, Sigma Octantis gần như bất động và tất cả các ngôi sao khác trên bầu trời bán cầu nam dường như đều quay xung quanh nó.

Là một phần của "một nửa hình lục giác" nhỏ (small "half hexagon"),[18] Sigma Octantis cách thiên cực nam hơn 1 độ một chút[16] và thiên cực nam đang di chuyển ra xa nó do tiến động của điểm phân.

 
Thiên cực nam. Khoảnh sao hình thang ở trung tâm bao gồm Sigma Octantis.

Với cấp sao biểu kiến là 5,47, Sigma Octantis hầu như không thể nhìn thấy bằng mắt thường, khiến nó không thể được sử dụng để định hướng, đặc biệt là khi so sánh với Polaris sáng hơn và dễ phát hiện hơn nhiều.[19] Vì vậy, chòm sao Nam Thập Tự thường được ưu tiên sử dụng để xác định vị trí của thiên cực nam.[20] Khi vị trí gần đúng của Sigma Octantis đã được xác định, bằng cách xác định các ngôi sao chính trong chòm sao Nam Cực hoặc sử dụng phương pháp Southern Cross,[17] nó có thể được xác định chắc chắn bằng cách sử dụng khoảnh sao: Sigma, Chi, Tau, và Upsilon Octantis đều là các ngôi sao có cấp sao khoảng 5,6 và tạo thành hình thang đặc biệt.

Trong đo đạc thiên văn

sửa

Sigma Octantis được sử dụng làm tham chiếu để đo cấp sao của các ngôi sao ở Nam Bán cầu trong danh mục 1908 Revised Harvard Photometry. Sao Bắc Cực và Lambda Ursae Minoris được sử dụng cho các ngôi sao ở Bắc Bán cầu.[21]

Trong văn hóa

sửa

Sigma Octantis là ngôi sao mờ nhất được thể hiện trên quốc kỳ của một quốc gia. Nó xuất hiện trên quốc kỳ của Brasil, tượng trưng cho quận liên bang Brasil.[22]

Chú thích

sửa
  1. ^ a b c d e f g h i j Vallenari, A.; và đồng nghiệp (Gaia collaboration) (2023). “Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties”. Astronomy and Astrophysics. 674: A1. arXiv:2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875. Gaia DR3 record for this source at VizieR.
  2. ^ a b c Johnson, H. L.; và đồng nghiệp (1966). “UBVRIJKL photometry of the bright stars”. Communications of the Lunar and Planetary Laboratory. 4 (99): 99. Bibcode:1966CoLPL...4...99J.
  3. ^ a b Houk, Nancy (1975). “Michigan catalogue of two-dimensional spectral types for the HD stars”. University of Michigan Catalogue of Two-Dimensional Spectral Types for the Hd Stars. Volume I. Declinations -90_ to -53_Ƒ0. Ann Arbor, Michigan: Dept. of Astronomy, University of Michigan. 1. Bibcode:1975mcts.book.....H.
  4. ^ a b c Rodríguez, E.; và đồng nghiệp (tháng 6 năm 2000). “A revised catalogue of δ Sct stars”. Astronomy and Astrophysics Supplement. 144 (3): 469–474. Bibcode:2000A&AS..144..469R. doi:10.1051/aas:2000221. hdl:10261/226673.
  5. ^ Wilson, Ralph Elmer (1953). “General catalogue of stellar radial velocities”. Washington. Carnegie Institution of Washington: 0. Bibcode:1953GCRV..C......0W.
  6. ^ Antonello, E.; Mantegazza, L. (tháng 11 năm 1997). “Luminosity and related parameters of δ Scuti stars from HIPPARCOS parallaxes. General properties of luminosity”. Astronomy and Astrophysics. 327: 240–244. Bibcode:1997A&A...327..240A.
  7. ^ a b c d e f David, Trevor J.; Hillenbrand, Lynne A. (2015). “The Ages of Early-Type Stars: Strömgren Photometric Methods Calibrated, Validated, Tested, and Applied to Hosts and Prospective Hosts of Directly Imaged Exoplanets”. The Astrophysical Journal. 804 (2): 146. arXiv:1501.03154. Bibcode:2015ApJ...804..146D. doi:10.1088/0004-637X/804/2/146. S2CID 33401607.
  8. ^ “sig Oct”. SIMBAD. Trung tâm dữ liệu thiên văn Strasbourg. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2017.
  9. ^ “MAST: Barbara A. Mikulski Archive for Space Telescopes”. Space Telescope Science Institute. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2021.
  10. ^ Kaler, James B. (2006). The Hundred Greatest Stars. Springer Science & Business Media. tr. 171. ISBN 0387216251.
  11. ^ “IAU Working Group on Star Names (WGSN)”. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.
  12. ^ “Naming Stars”. IAU.org. Truy cập ngày 16 tháng 12 năm 2017.
  13. ^ Malaroda, S. (tháng 8 năm 1975), “Study of the F-type stars. I. MK spectral types”, Astronomical Journal, 80: 637–641, Bibcode:1975AJ.....80..637M, doi:10.1086/111786.
  14. ^ Tsvetkov, Ts. G. (1982). “On the Radial Pulsations of the delta Scuti Stars sigma Octantis and B Octantis”. Information Bulletin on Variable Stars. 2084: 1. Bibcode:1982IBVS.2084....1T.
  15. ^ Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (tháng 9 năm 2008). “A catalogue of multiplicity among bright stellar systems”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 389 (2): 869–879. arXiv:0806.2878. Bibcode:2008MNRAS.389..869E. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x. S2CID 14878976.
  16. ^ a b “Astronomy Picture of the Day”. apod.nasa.gov. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
  17. ^ a b “What is the North Star and How Do You Find It?”. science.nasa.gov. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
  18. ^ G. Bordeleau, André (22 tháng 10 năm 2013). Flags of the Night Sky. Springer New York. tr. 2, 45. ISBN 9781461409298.
  19. ^ “Sigma Octantis”. Jumk.De. 26 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2013.
  20. ^ “Finding South”. CSIRO. 26 tháng 7 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2013.
  21. ^ Pickering, Edward Charles (1908). “Revised Harvard Photometry”. Annals of the Astronomical Observatory of Harvard College. 50: 2. Bibcode:1908AnHar..50....1P.
  22. ^ “Astronomy of the Brazilian Flag”. FOTW Flags Of The World website.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigma_Octantis&oldid=71184545”