Lan Châu

Lan Châu
兰州
Bính âm: Lánzhōu
Lan Châu; 兰州; Bính âm: Lánzhōu
— Địa cấp thị —
兰州市
	Cảnh quan trên sông Hoàng Hà nhìn từ công viên Bạch Tự
	; Vị trí trong tỉnh Cam Túc
	Lan ChâuVị trí tại Trung Quốc
	Tọa độ: 36°02′B 103°48′Đ / 36,033°B 103,8°Đ
Quốc gia	Trung Quốc
Tỉnh	Cam Túc
Cấp huyện	8
Trụ sở hành chính	Thành Quan
Chính quyền
• Kiểu	Địa cấp thị
• Thị trưởng	Trương Tân Lương (张津梁)
Diện tích
• Tổng cộng	13.100 km2 (5,100 mi2)
Dân số (2004)
• Tổng cộng	3.200.000
• Mật độ	240/km2 (630/mi2)
• Các dân tộc chính	Hán, Hồi, Tạng, Bảo An
Múi giờ	UTC 8
Mã bưu chính	730000
Mã điện thoại	0931
Thành phố kết nghĩa	Albuquerque, Akita, Christchurch, Nouakchott, Alba Iulia, Penza, Ulan-Ude, Hachinohe
Biển số xe	甘A
GDP (2007)	CNY 73,3 tỷ
- trên đầu người	CNY 22.243
Website	www.lz.gansu.gov.cn (tiếng Trung)
	Cây biểu trưng; Hòe (Styphnolobium japonicum); Hoa biểu trưng; Mân khôi (Rosa rugosa);

Lan Châu (giản thể: 兰州; phồn thể: 蘭州; bính âm: Lánzhōu; Wade-Giles: Lan-chou; bính âm bưu chính: Lanchow) là tỉnh lỵ tỉnh Cam Túc của Trung Quốc.

Lịch sử

Nguyên thủy, vùng đất này là lãnh thổ Tây Khương. Lan Châu sau đó trở thành một phần lãnh thổ của nước Tần từ thế kỷ 6 TCN. Năm 81 TCN, trong thời kỳ nhà Hán (206 TCN-220), Lan Châu thuộc quận Tấn Thành. Thành phố này còn được gọi là Kim Thành do nó là một điểm dừng chân trên Con đường tơ lụa phía bắc^[1]^[2] và là điểm vượt qua Hoàng Hà có tầm quan trọng lịch sử. Để bảo vệ thành phố, Vạn lý trường thành được mở rộng đến Ngọc Môn. Sau khi nhà Hán sụp đổ, Lan Châu trở thành kinh đô của các tiểu quốc bộ lạc ở đây. Do sự giao lưu của các nền văn hóa khác nhau, khu vự của tỉnh Cam Túc ngày nay từ thế kỷ 5 đến thế kỷ 11 đã trở thành trung tâm nghiên cứu Phật giáo. Trong thế kỷ 4, trong một thời gian ngắn nó đã là kinh đô của Tiền Lương. Nhà Bắc Ngụy (386-534) tái lập quận Tấn Thành, đổi thành huyện Tự Thành. Dưới thời nhà Tùy (581-618), Lan Châu lần đầu tiên trở thành thủ phủ của quận Lan Châu và duy trì tên gọi này cho tới nhà Đường (618-907). Năm 763, người Tạng đã tàn phá khu vực này và nhà Đường chỉ giành lại vào năm 843. Sau đó Lan Châu thuộc quyền kiểm soát của Tây Hạ (thịnh vượng tại khu vực Thanh Hải từ thế kỷ 11 tới thế kỷ 13). Nhà Bắc Tống (960-1126) giành lại Lan Châu năm 1041. Tên gọi Lan Châu được tái thiết lập. Sau năm 1127, Lan Châu rơi vào tay nhà Kim. Sau năm 1235, nó thuộc quyền quản lý của người Mông Cổ. Dưới thời nhà Minh (1368-1644) Lan Châu là một huyện thuộc châu Lâm Thao nhưng sau đó vào năm 1477 thì Lan Châu lại tách ra như một châu tách biệt. Thành phố được đặt tên như ngày nay từ năm 1656 dưới thời nhà Thanh. Khi Cam Túc trở thành một tỉnh tách biệt vào năm 1666 thì Lan Châu trở thành thủ phủ của tỉnh này.

Địa lý

Diện tích: 13.100 km²
Độ cao: 1.600 m so với mặt nước biển
Hơn 20 km hành lang đô thị dọc theo bờ nam Hoàng Hà.

Khí hậu và ô nhiễm

Khí hậu nửa khô nằm trong vùng ôn đới.

Lan Châu được xem là một trong những thành phố ô nhiễm nhất Trung Quốc, nếu không muốn nói là nhất thế giới. Chất lượng không khí quá tệ đến mức nhiều khi không thể nhìn rõ núi Lan Sơn phía nam thành phố. Thành phố nằm trong một khu thung lũng sông hẹp bị bao bọc bởi những dãy núi cong làm cho nó thành nơi nhốt không khí, không thông gió tốt nên nhiều cơ sở chế biến dầu khí và bão cát từ sa mạc Gobi khiến cho không khí ở đây tệ hại hơn, đặc biệt vào mùa đông và mùa xuân.