Bộ Cánh màng

Bộ Cánh màng (danh pháp khoa học: Hymenoptera) bao gồm các loài như ong, kiến. Tên gọi này là do đặc điểm các cánh màng của chúng, và có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ ὑμήν (hymen): màng và πτερόν (pteron): cánh. Các cánh sau của chúng được nối với các cánh trước bằng một chuỗi các móc bám. Trên thế giới đã định danh được 150.000 loài thuộc bộ này, và nhiều loài nữa chưa được biết đến.

Bộ Cánh màng
Thời điểm hóa thạch: Kỷ Trias – Nay
Ong mật phương Tây (Apis mellifera)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Phân giới (subregnum)	Eumetazoa
Liên ngành (superphylum)	Ecdysozoa
Ngành (phylum)	Arthropoda
Lớp (class)	Insecta
Phân lớp (subclass)	Pterygota
Phân thứ lớp (infraclass)	Neoptera
Liên bộ (superordo)	Endopterygota
Bộ (ordo)	Hymenoptera
Các phân bộ
Apocrita - phân bộ Eo nhỏ Aculeata- Ong có ngòi Parasitica- Ong ký sinh Symphyta- Phân bộ Ong cắn lá

Đặc điểm chung

Kích thước thân thể từ rất nhỏ (vài mm) đến lớn (vài dm)

• Đầu các loài đều hướng xuống dưới.
• Râu đầu có nhiều dạng khác nhau: hình đầu gối, hình răng lược, hình lông chim.
• Miệng có hai kiểu gặm nhai và gặm hút.
• Có 2 đôi cánh, cánh trước lớn hơn cánh sau. Một số loài cánh ngắn (kiến).
• Bàn chân có 5 đốt, là chân đi (trừ chân sau của ong thợ là chân lấy phấn).
• Con cái có ống đẻ trứng rất phát triển, đôi khi dài hơn thân thể và một số loài biến thành kim đốt.
• Các loài thuộc bộ cánh màng thường sống trên cây, trong đất và trong cơ thể các loài côn trùng.

Giá trị sử dụng

• Một số loài có vai trò thụ phấn cho hoa và cho các sản phẩm quý như mật ong, sáp ong.
• Nhiều loài ký sinh ăn thịt các loài côn trùng khác giúp cho con người phòng trừ sâu hại.
• Một số loài ăn lá, đục thân phá hoại cây cối trong lâm nông nghiệp.

Phân loại

Bộ cánh màng có các họ sau:

Cephidae	Megalodontoidea	Megalodontidae	Pamphilidae	Orussidae
Siricidae	Argidae	Blasticotomidae	Cimbicidae	Diprionidae
Pergidae	Tenthredinidae	Anaxyelidae	Xyelidae	Xiphydriidae
Ampulicidae	Andrenidae	Apidae	Colletidae	Crabronidae
Halictidae	Heterogynaidae	Megachilidae	Melittidae	Sphecidae (ong tò vò)
Stenotritidae	Ceraphronidae	Megaspilidae	Agaonidae	Aphelinidae
Chalcididae	Eucharitidae	Eulophidae	Eupelmidae	Eurytomidae
Leucospidae	Mymaridae	Ormyridae	Perilampidae	Pteromalidae
Rotoitidae	Signiphoridae	Tanaostigmatidae	Tetracampidae	Torymidae
Trichogrammatidae	Bethylidae	Chrysididae	Dryinidae	Embolemidae
Plumariidae	Sclerogibbidae	Scolebythidae	Austrocynipidae	Cynipidae
Figitidae	Ibaliidae	Liopteridae	Aulacidae	Evaniidae
Gasteruptiidae	Braconidae	Ichneumonidae	Megalyridae	Mymarommatidae
Platygastridae	Scelionidae	Austroniidae	Diapriidae	Heloridae
Monomachidae	Pelecinidae	Peradeniidae	Proctorenyxidae	Proctotrupidae
Roproniidae	Vanhorniidae	Stephanidae	Trigonalyidae	Bradynobaenidae
Formicidae	Mutillidae (Ong kiến)	Pompilidae (ong nhện)	Rhopalosomatidae	Sapygidae
Scoliidae (ong lỗ)	Sierolomorphidae	Tiphiidae	Vespidae

Tham khảo

• Bộ Cánh màng tại Encyclopedia of Life
• Bộ Cánh màng tại trang Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ (NCBI).
• Bộ Cánh màng 152741 tại Hệ thống Thông tin Phân loại Tích hợp (ITIS).
• Hymenoptera Online (HOL)