Uatt Džeims
Džeims Uatt (angl.: James Watt; sünd. 19. viluku 1736, Grinok, Šotlandii, Sur' Britanii — kol. 19. eloku 1819, Hendsuort, Börmingem, Anglii, Sur' Britanii) — sur' britanine inžener-šotlandijalaine, mehanik da melestegii.
Uatt oli Londonan kunigazližen sebran (1785) da Parižan Tedoakademijan ühtnijan (1814). Universaližen kaks'kerdaižen tegendan purumašinan sädai, paremboiči Njukomenan purumašinad. Universaližen purumašinan-likutimen sädand pani industrialižen revolücijan alust mail'mas.
Melestegii tariči «hebonvägi»-ühtnikad vägevuden märičendan täht. Vägevuden sistemine vatt (W)-märičendühtnik om nimitadud Uattan nimel.
Grinokan kolledž i memorialine kirjišt (abuti sen alusenpanendale) oma nimitadud Uattan oiktastuseks. Melestegii om kuvatud sterlingoiden funtan banknotal 50-nominalanke.
Biografii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Džeims Uatt-noremb oli sündnu Grinokha, presviterianižen jumalankodikundan uskojiden kanzha. Tat Džeims Uatt-vanhemb mahtoi äjan: sauvoi laivoid, pidi laivoiden ladlusiden varažomad, vedi meritorguindad, iče tegi i kohenzi erazvuiččid ladimid da mehanizmoid, sädi ezmäšt libutint Grinokan valdmoiden täht. Tuleban aigan melestegijan Agnes Mürhed-mam libui elohakas roduspäi i sai lujas hüväd opendust.
Prihaižen tervhuz oli väll', hän sai alaopendust kodiš kazvatajišpäi i iče. Alaigäčul oli otnus astronomijha i himižihe kodvihe, tegi ičeze käzil kaikid kaluid. Tat lahjoiči poigale lukkolsepän zbrujad, ka nor' Džeims tegi sätud tatal mehanizmoiden da ladimiden modelid. Igän mödhe tuli openumha gimnazijha, openui hüvin. Sen jäl'ghe kahesakümnevoččes igäs priha openui üht vot Londonas märičemižladimiden tehmižele, pördui koditahoiže.