Gentiana lutea
  | |
| Dati | |
|---|---|
| Fonte de | Genziana radice (it)  |
| Piante | |
| Tipo de fruta | capsula (it) |
| Tasonomia | |
| Superregno | Eukaryota |
| Regno | Plantae |
| Órdene | Gentianales |
| Fameja | Gentianaceae |
| Tribù | Gentianeae |
| Zènare | Gentiana |
| Spece | Gentiana lutea L., 1753 |
La zensiana majore (Gentiana lutea L., 1753) ła ze na pianta erbàsea perene, gràsie a łe raize racuanto sviłupae, partegnente a ła fameja de łe Gentianaceae.[1]
L'epìteto "majore", col cuało ła ze comunemente denomenada ła spece, el se rifarise a łe so dimensioni, superiori a chełe de łe altre spece del zènaro Gentiana, e el tèrmano "lutea" el se rifarise al cołor zało dei fiori, difarentemente da łe zensiane blu de l'iconografia alpina.
Descrision
[canbia | canbia el còdaxe]La pianta ła ze alta da 40 a 140 cm. Se trata de na erba perene, glabra, co grando rizoma ramefegà e fusto cavo, senplego e reto.
Ła połe ver dai trè ai dieze fiori in vertezełi a scajo de foje anplesecàułi; ła coroła de cadaun fioro, de color zało, dividesto in 5-6 lasìnie. Ła fiorise par la prima volta a dieze ani de età.
Łe samese łe ze a difuzion anemòfiła.
Le foje bazałi łe ze oponeste, pegołae, grande, de forma ełìtega, longhe fin a 30 cm e larghe fin a 15 cm co nervadure parałełe in evidensa. Chełe caułinari łe ze pì picenine, sesiłi, lanseołae e anplesegàułi.
La raiza łe ze a ficon.
Destribusion e habitat
[canbia | canbia el còdaxe]
Ła vive in prà e alpeji poco ùmidi, so tereni calcàrei.
Ła ze difondesta fin a 2200 m s.l.m. inte łe zone de montagna del sud de l'Eoropa.
No ła ze tanto comun. Ła ze na pianta protezesta e catarla su ze vietà.
Fitoterapia
[canbia | canbia el còdaxe]
La Zensiana majore ła ze considerada on eupèptego: ła juta ver fame e ła juta ła dizestion. In cuanto pianta medezinałe ła vegnea cultivada za inte el Medioevo. Se ghe dòpara łe raize.
Par el so gusto amaròtego ma profumà e łe so propietà dizestive ła njien doparada inte ła licuoreria, ndazendo drento inte ła conpozision de difarenti amari.
Co ła se cata, ła połe èsar confondesta co el tòsego veratro (Veratrum album), visto che ła morfołozia ła ze simiłare co foje alterne ma no oponeste.
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ (EN) Gentiana luteaThe Plant List. entrada il 20 dicembre 2014.
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ansiana
Wikispecies el detien informasion so Ansiana
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- (EN) great yellow gentianEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
