5 de majo

El 5 de majo el ze el 125° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 126° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 240 dì.

Avegnimenti

• 553 – A Costantinòpułi scumìsia el Secondo concìlio ecumènego, invocà par contrastar l'erezia dei nestoriani
• 996 – Consacrasion de Papa Gregòrio V
• 1640 – Re Carlo I d'Inghiltera el desfa el Curto Parlamento.
• 1646 – Re Carlo I d'Inghiltera el se rende a l'ezèrsito presbiterian scosezo, a Newark.
• 1762 – Tratà de paze intrà Rùsia e Prùsia
• 1789 – A Parize i taca i Stati zenerałi
• 1800 – Gran Bretagna: el parlamento el aprova l'Ato de Union col cuało se stabiłise l'union del Regno de Gran Bretagna e del Regno d'Irlanda par darghe vita al Regno Unio de Gran Bretagna e Irlanda.
• 1809
  • Mary Kies ła devien ła prima dona a ciapar un breveto statunitense (par na tècnega de tesitura de ła paja co seta e fiło).
  • El canton svìsaro de Argovia el nega ła sitadinansa ai ebrei.
• 1814 – Guera anglo-americana: i britàneghi i intaca Fort Ontario a Oswego
• 1821 – Napoleon Bonaparte el more in bando inte l'ìzoła britanega de Sant'Elena.
• 1824 – Papa Leone XII el pùblega ła ensìclega "Ubi primum a summi", so l'elesion al somo pontifegà.
• 1835 – In Belzo ła vien inaugurada na ferovia intrà Bruxelles e Malines. Ła ze ła prima ferovia de l'Eoropa continentałe.
• 1842 – A Anburgo s-ciopa un devastante inséndio, che el narà vanti par 4 dì, desfando tochi de sentro stòrego
• 1860 – Risorzimento italian: partensa de ła Spedision dei Miłe de Giuseppe Garibaldi da Quarto de Genova so do piroscafi, el Piemonte e el Lonbardo.
• 1862 – Intervento franseze in Mèsego: l'ezèrsito mesegan el dèzema cheło franseze inte ła battaja de Puebla (el 9 de majo ła ze devegnesta ła festa del Cinco de mayo).
• 1865 – A North Bend (un soborgo de Cincinnati), ghe ze na rapina al tren dei Stati Unii.
• 1877 – Guere indiane: Toro Sentà el guida i so guerieri Lakota in Cànada, par evitar ła persecusion de l'ezèrsito statunitense comandà dal cołoneło Nelson Miles.
• 1892 – El Congreso dei Stati Unii d'Amèrica el pasa l'Ato de escluzion cineze: testi i cinezi inte i Stati Unii i ga da notarse, sanò i vegnaria deportai.
• 1893 – Crollo del 1893: el croło de ła Borsa de New York dà el via a un perìodo de depresion.
• 1912
  • La V Ołinpìade d'istà ła se verze a Stocolma, in Svèsia
  • Vien fora in Mosca el primo nùmaro de ła Pravda.
• 1916 – I Marines statunitensi i invadise ła Repùblega Dominicana.
• 1925 – A Dayton (Tennessee), John Scopes, un maestro de biołozia, el vien inprezonà par ver insegnà ła Teoria de l'evołusion de Charles Darwin.
• 1936 – Guera d'Etiopia: co l'entrada de łe trupe italiane a Addis Abeba, finise el conflito
• 1940 – Seconda guera mondiałe: se fa a Londra un goerno norvezeze in bando.
• 1941 – L'inperatore Hailé Selassié el torna a Addis Abeba.
• 1945 – Seconda guera mondiale:
  • Le trupe todesche in Danemarca e Paezi Basi i capìtoła.
  • Vien libarà el Canpo de consentramento de Mauthausen.
  • I soldai canadezi i lìbara ła sità de Amsterdam da l'ocupasion nazista.
• 1946 – Prima schedina de ła SISAL (prozenidora del Totocalcio), da na idea del jornałista sportivo Massimo Della Pergola
• 1949 – Istitusion del Consejo d'Eoropa.
• 1950 – Bhumibol Adulyadej incoronà cofà re Rama IX de Thailandia.
• 1954 – El zenerale Alfredo Stroessner el ciapa el poder Paraguay co un colpo de Stato.
• 1955 – La Zermània Ovest ła otien ła inpienia sovranità.
• 1961 – Programa Mercury: Mercury-Redstone 3 – Alan Shepard el devien el primo american che el viaja inte el spàsio. El farà un voło spasiałe de manco de cuìndaze minuti fazendo manco de l'òrbita totałe de ła Tera.
• 1972 Palermo, el Volo Alitalia 112, un Douglas DC-8 partio da Roma, el se s-cianta inte ła Montagna Longa a łe 22:23, fazendo 115 morti
• 1980 – El Special Air Service el fa irusion inte l'anbasada iraniana de Londra, dopo un perìodo de sèdio.
• 1981 – Dopo 66 dì de siòparo de ła fame, Bobby Sands el more inte l'ospeałe de ła prezon de Maze, conosesto anca cofà Long Kesh, in Irlanda del Nord. L'avegnimento el descaena na protesta de tante persone par tuto el mondo.
• 1987 – Irangate: łe taca łe udiense trasmeteste par tełevizion dal Congreso dei Stati Unii d'Amèrica.
• 1995 – Italia: ła Corte suprema de casasion ła descanseła ła paroła Dio dal zuramento dei testimoni inte łe àule de tribunałe.
• 1999 – Anastacia ła pùblega I'm Outta Love, considarà uno intrà i mejo brani dance pop de tuti i tenpi.
• 2000 – Conzunsion de tuti i pianeti "tradisionali" (Mercùrio, Vènere, Marte, Zove, Saturno, Luna e Sołe);
• 2004 – Dopo i scàndałi par i 25 morti gavesti da łe torture fazeste da miłitari inglezi e statunitensi ai prezonieri de guera iracheni e afgani, par ła prima volta el presidente George W. Bush el declara a racuante emisore àrabe.

Morti

• 1821 – Napoleon Bonaparte

In altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 5 de majo
• el detien schemi gràfeghi so