pichoq
.png)
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]pi-choq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]PICHOQ ' kesishga xizmat qiladigan asbob'. Yaxshi gap bilan ilon inidan chihadi, yomon gap bilan p i -ch o q qinidan chiqadi (Maqol). Bu ot qadimgi turkiy manbalarda bichäk (Devon, I, 366; DS, 98), bïchaq (ДС, 104) shakllarida keltirilgan. Shularga koʻra bu soʻzning tarkibi ikki xil talqin qilinadi: 1) Qadimgi turkiy tildagi 'oʻtkir, kesuvchan asbob' maʼnosini anglatgan bi otidan (ДС, 97) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi —chäk qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 160): bi chäk = bichäk; 2) Qadimgi turkiy tildagi 'kes—' maʼnosini anglatgan bïch— feʼlidan (ДС, 104) -(a)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 160): bïch- aq = bïchaq; ke-yinchalik soʻz boshlanishidagi b undoshi p undoshiga, oʻzbek tilida pïchaq soʻzi oxiridagi q undoshi taʼsiri bilan a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: bïch- aq = bïchaq > pïchaq > pichâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Dastaga oʻrnatilgan yassi va uzun tigʻli roʻzgʻor asbobi. ◆ Yoʻqolgan pichoq-ning sopi oltin. Maqol . ◆ Oʻtmas pichoq qoʻl kesar. Maqol . ◆ Yaxshi gap bilan ilon izidan, yomon gap bilan pichoq qinidan chiqar. Maqol . ■■ ◆ Zokir ota qochish yoʻllarini yaxshi uqtir-gach, yirtiq koʻn etigining qoʻnjidan bir pichoqni olib, sekin menga uzatdi. Gʻayratiy, „Unutilmas kunlar“ . ◆ Toʻlanboy soʻrida chordana oʻtirib olgan, pichoqni taxtaga taq-taq tegizib, sabzi toʻgʻrayapti. S. Ahmad, „Ufq“ .
- Pichoq tortmoq (yoki qoʻymoq) Pichoq bilan kesmoq, soʻymoq. ◆ Mabodo hoʻkiz yomonlab qolguday boʻlsa, borib, darrov boʻgʻziga pichoq tortib yuborasan. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ .
2 tex. Turli asboblarning kesuvchi qismi. Goʻsht qiymalagich pichogʻi.
- Pichoq (borib) suyakka yetmoq (yoki taqal-moq) Chidam, bardosh tugamoq. ◆ Pichoq borib suyakka yetgandan keyin, nima qilsin bechora xalq.. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Hojiona.. Yoʻq, pichoq borib suyakka taqaldi. Hamza, „Boy ila xizmatchi“ . Pichoq uchiday Ozgina, zigʻirday. ◆ -Ey oʻrtogʻey, — dedi u, — nimasini soʻzlaysiz, shu zamonning qizlarida pichoq uchiday sharmu hayo qolmadi. F. Gʻulom, „Tanlangan asarlar“ . Pichoqqa ilinmaydi Arzimaydi, arzigulik yeri yoʻq, arziguday emas. ◆ Pichoqqa ilinmay-digan hosil. Pichogʻi keskir Oʻtkir, „gapi birovlarga oʻtadigan kishi“ . ..Hojimurod esa pichogʻi keskir raislar qatorida yurardi. U raykom sekretari bilan prokuraturadan boshqa rahbarlarni rahbar qatorida koʻr-masdi. S. Ahmad, Jimjitlik. Pichogʻi moy ustida q. moy. -Ha, Sodiqjon boyvachchaga xudo bergan, — dedi Boʻronboy uchuriq qilib, — hamisha otgan oshigʻi olchi, pichogʻi moy ustida odam u! K. Yashin, Hamza. Oʻtmas pichoq bilan soʻymoq Chidab boʻlmas darajada azoblamoq.
[◆ Odiljon:] Qayoqdan ham toʻyda oʻsha qiz bilan ashula aytdim, oʻyin tushdim, oʻshan-dan beri Gulchehra meni oʻtmas pichoq bilan soʻyib yuribdi. U. Nazarov, „Fypyp“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ПИЧОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ot
[tahrirlash]pichoq (koʻplik pichoqlar)
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]pi-choq
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- P.lar ◆ uy-roʻzgʻor va xoʻjalikda, bogʻdorchilik, kosibchilik, ovchilik va b.da qoʻllanadi (q. Pichoqchilik); 2) mashina va mexanizmlarning kesuvchi, qirquvchi va oʻyuvchi qismlari.
- Yogʻochsozlik sanoati, ◆ yogʻoch oʻymakorligi, oziq-ovqat sanoa-ti , q.x. mashinalarida, taxta tilish, faner yoʻnish, yogʻoch oʻyish, silos va somon maydalash, karam qirqish va b. ishlarni bajarish uchun moʻljallangan P.lar boʻladi.
- Ular freza, disk, oʻtkir uchli plastina va b. koʻrinishda yasaladi; 3 elektrotexnikada rubil-niklar va shtepsellardagi qisqichlar ham P. deb ataladi.
Tillarda
[tahrirlash]
|
|
Ruscha ru
pichoq
нож; // ножевой; ◆ osh pichoq кухонный нож; ◆ pichoq yuzi лезвие ножа; ◆ pichoq dami остриё ножа; ◆ dami qaytib qolgan pichoq затупившийся нож; ◆ pichoq sirti обушок ножа; ◆ pichoq sirticha перен. крошку, каплю; немного; ◆ bu doridan pichoq sirticha bahra olmadim это лекарство нисколько не помогло мне; ◆ pichoq sopi черенок (рукоятка) ножа; ◆ yoʻqolgan pichoqning sopi oltin погов. у потерянного ножа рукоятка золотая; ◆ pichoq yarasi ножевая рана; ◆ pichoq yemoq получать удар ножом; получать ножевое ранение; ◆ pichoq urmoq (или solmoq) ударять ножом; ◆ pichoqni avval oʻzingga ur, ogʻrimasa - birovga ur погов. ударь ножом сначала себя, и если не будет больно, ударь другого (т. е. не делай другому того, что тебе самому неприятно); ◆ pichoq suyakka taqaldi (букв. нож упёрся в кость) терпение лопнуло; дальше идти некуда; ◆ oʻtmas pichoq тупой нож; ◆ oʻtmas pichoqqa oltin sop погов. тупому ножу золотая рукоятка; ◆ oʻtmas pichoq qoʻl kesar посл. (букв. тупой нож порежет руку) тупым ножом, как на грех, и обрежешься; goʻsht qiymalagichning pichogʻi ножи мясорубки.