oʻgʻri

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻgʻ-ri

Etimologiyasi

OʻGʻRI 'oʻgʻrilik bilan shugʻullanuvchi (shaxs)’. Oʻ gʻ -r i n i harohchi uribdi (Maqol). Bu soʻz qadimgi tur — kiy tildagi asli ’yashirin (narsa)’ maʼnosini anglattan ogʻ soʻzidan —(u)r qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -ï qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan boʻlib (ЭСТЯ, I, 413), ot va sifat maʼnosini anglatgan; -ï qoʻshimchasi qoʻshilgani-dan keyin ogʻur- soʻzi tarkibidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (Devon, I, 147; DS, 363); oʻzbek tilida ï unlisining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan: (ogʻ ur = ogʻur-) ï = ogʻurï > ogʻrï > ogʻri. Bu soʻz asli ’yashirin ish qiluvchi’ maʼnosini anglatgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Oʻgʻirlovchi, oʻgʻrilik bilan shu-gʻullanuvchi shaxs. ◆ Oʻgʻrini qaroqchi urdi. Ma-qol . v ◆ Bir kecha.. qoʻraga ikkita oʻgʻri tushib, qorovulning oyoq-qoʻlini bogʻlab, ogʻziga toʻppi tiqib, uchta sigir, ikkita ot, toʻrtta qoʻyni haydab ketdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Oʻgʻrilarni oʻldirgan-da, Otabekning yonida necha kishisi boʻlgan? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Gap oʻgʻrisi Gʻarazli niyatda boshqalar-ning nima deyayotganini bilib olishga, es-lab qolishga tirishadigan shaxs. ◆ -Dayus, gap oʻgʻrisi! — dedi Meli polvon. — Chap koʻzing oʻng koʻzingga doʻst boʻlmaydi-yu, koʻpchilikka el boʻlarmiding? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Oʻgʻri tutmoq Oʻgʻri deb bilmoq, oʻgʻri hisoblamoq. ◆ Oʻzingga ehtiyot boʻl, qoʻshningni oʻgʻri tut-ma. Maqol . Oʻgʻri qarash Sezdirmay, pinho-na qarash, oʻgʻrilar kabi nazar tashlash. ◆ At-rofga oʻgʻri qarash qilgandan keyin, boshqa eshiklarni mahkamlab, sekin oʻrta eshikka qoʻl choʻzdi. U. Ismoilov, „Saylanma“ .

Antonimlari

ЎҒРИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻgʻri
1 вор; ◆ oʻgʻri keti quvush погов. (букв. позади вора погоня) сколько бы вору ни воровать, а петли не миновать; ◆ oʻzingga ehtiyot boʻl, qoʻshningni oʻgʻri tutma поел. см. ◆ ehtiyot; oʻgʻrini qaroqchi urdi погов. разбойник обобрал вора; соотв. вор у вора дубинку украл; ◆ oʻzi oʻgʻri hammani oʻgʻri biladi погов. сам вор и всех считает ворами; ◆ uning uyini oʻgʻri urib ketibdi его квартиру обокрали;
2 несун, мелкий воришка, расхититель; ◆ 

• gap oʻgʻrisi наушник, доносчик.