kalla

Oʻzbekcha (uz)

kalla I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kal-la

Etimologiyasi

<^>. 4_LS — bosh; uch, choʻqqi; akd

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Jonivorlarning boshi (odatda, chorva mollarining boshi haqida). ◆ Otning kalla-si. Hoʻkizning kallasi. Filning kallasi.

2 Soʻyilgan chorvaning boshi (xom yoki pishirilgan). ◆ Kalla gushti. Kalla kuydirmok,. Kalla shoʻrva. m ◆ Hech bir toʻy-tomosha.. oqso-qolsiz oʻtmasdi. Birontasi echki soʻygudek boʻlsa, kallasini eng avval oqsoqol oldiga qoʻymasdan iloji yoʻq. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Kalla solmoq Chorvaning kalla-pocha va oshqozon, ichak kabi aʼzolarini pishirmoq.

3 s. t. Odam gavdasining yuqori qismi, boshi. ◆ Har kallada bir xayol. yash U [amir] kulgan sari qiltiriqday boʻyniga kallasi ogʻirlik qilib, dam oldinga, dam orqasiga ogʻib ketar edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Qiz kallasini chayqab, qoʻllarini yeng-sochbogʻ ichiga tiqib oldi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

4 Boshi katta kishi ismiga laqab sifa-tida qoʻshib ishlatiladi. ◆ Ahmad kalla. Karim kalla, yaya Hammasi ham Gʻiyos kallaga oʻxshagan betavfiq boʻlaverarmidi?M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

5 s. t. koʻchma Aql, miya. ◆ Kallasi bor odam koʻp chekmaydi. Bolaning kallasi joyida. Kallangni ishlat! n ◆ Oʻzimning kallam bor, sening maslahatingsiz ham eplab ketaman. S. Siyoyev, „Otliq ayol“ .

6 s. t. koʻchma "Nodon", "ahmoq", "kal-lavaram" kabi maʼnolarda ishlatiladi-gan undalma.

Xom (yoki qovoq) kalla ayn. kalla 6. ◆ Bil-masang, nega, urdi deb qoʻl qoʻyasan, majbur qildi deb guvohlikka oʻtasan, qovoq kalla ?! O. Yoqubov, „Larza“ .

Kalla pishdimi? s. t. Uyquga toʻyding (iz)mi? Kalla tashlamoq Boshi bilan suv-ga shoʻngʻimoq, suvga otilmoq. ◆ Roʻparamda, suv-ning labginasida, katta xarsangtosh turar-di. Shuning ustidan kalla tashlamoqchi boʻlib, endi oyoq qoʻygan edim, nima boʻldi-yu, shalop etib, suvga agʻdarilib tushdim. Oʻ. Umarbekov, „Sevgim, sevgilim“ . Kalla qand q. qand. Kalla qilmoq (yoki urmoq, qoʻymoq) Bosh bilan zarb bermoq. ◆ Qora yigit alam bilan uni bir kalla qilgan edi, xotinning oldiga borib tushdi. S. Ahmad, „Saylanma“ . ◆ Yoʻlchi bir kalla urib, Qora Ahmaddan oʻzini auupdu.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Toʻlan bosh egib, navbatdagi darraga yelka tutgan boʻldi-yu, kutilmaganda qoziaskarga kalla qoʻydi. S. Siyoyev, „Avaz“ . Kuydirgan kalla Tir-jaygan kishi haqida.

kalla II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kal-la

Etimologiyasi

lot. calla < callainus — och yashil

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Issiqxonalar va xonadonlarda oʻsti-riladigan, gullaydigan koʻp yillik man-zarali oʻsimlik.

Antonimlari

КАЛЛА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

kalla (koʻplik kallalar)

• Gagauzcha: baş
• Turkcha: baş, kafa, kelle
• Ozarbayjoncha: baş, kəllə
• Tatarcha: baş
• Turkmancha: baş, kafa, kelle
• Inglizcha: head

Ruscha _ru

kalla
1 голова животного (живого или зарезанного); ◆ qoʻy ~si голова барана или овцы; ◆ ~ shoʻrva суп, приготовленный из головы, ног и внутренностей животного (преимущественно барана, овцы);
2 голова человека; ◆ ... ~si ogʻirlik qilib, dam oldinga, dam orqasiga ogʻib ketardi (С. Анорбоев, «Оќсой») ... его тяжёлая голова клонилась то вперёд, то назад; ◆ ~ urmoq, ~ qilmoq ударить головой (кого-л.); ◆ ~ qimirlatmoq покачать головой;
3 голован; // головастый (как прозвище человека с крупной головой); ◆ Ahmad ~ Ахмед головастый, Ахмед-голован;
4 ирон. (произносится с особой интонацией) балда, «голова»; ◆ bilmasang, gapirma, ~! не знаешь, так не говори, «умная голова»!; ◆ xom ~, qovoq ~ глупая голова, глупец; // пустоголовый;
5 перен. ум, умственные способности; ◆ ~si bor odam умный человек; ◆ ~si joyida голова у него работает; ◆ ~ni ishlat! пошевели мозгами!; ◆ 

• ~ pishdimi? хорошо ли тебе спалось?; выспался ли ты?; ◆ ~ qand голова сахара; ◆ ~ tashlamoq прыгнуть в воду вниз головой.