hikmat

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

hik-mat

Etimologiyasi

\a. s. — bilimdonlik, do-nishmandlik; hikmatli soʻz, maqol; tibbi-yot ilmi, shifokorlik

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Aql-zakovat, do-nolik va uning ifodasi boʻlgan, uni aks ettiruvchi narsa — gap-soʻz, fikr va sh.k.; donolik belgisi. ◆ Oz yemok — tani sogʻliq, Oz demak — hikmatga bogʻliq. Maqol . Nodon-ning kulfati kup, Dononing — ◆ hikmati. Ma-qol . m ◆ Bobolarning hikmati Hayotga yorugʻ yoʻldir: Otang bolasi boʻlma, Odam bolasi boʻl, der. E. Vohidov . ◆ Podshoh bilan sherga yaqin boʻlmoq hikmatdan emasdir. "Ertaklar" . "Ku-rashmoq — oʻrnak boʻlib yashamoq demakdir!" — degan edi mualliming, faylasuflarning hik-matini bayon qilib. I. Rahim, Chin muhabbat. Harakatda barakat — ◆ koʻp qadim hikmat.. M. Shayxzoda .

2 Tagini anglash qiyin boʻlgan, yashi-rin bir maʼno, yashirin bir sabab; sir. ◆ Bu oynada qanday hikmatni koʻrding? Jonim bolam, sening holing na boʻldi? "Bahrom va Gulandom" . ◆ Oldingga kelgan yigit ketol-maydi, cu3jiapda biror hikmat bor ekan-da. "Oq olma, „qizil olma"“ . ◆ Bektemir general-larni urushning butun hikmatini biladi-gan bagʻoyat hurmatli aziz odamlar deb tu-shunardi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Bulbul sayraydi, xoʻroz qichqiradi, eshak hangraydi, ot kishnaydi. Bularning tirikchiligi shu-da. Bunda nima hikmat bor deysiz? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

3 kam qoʻll. Foydali tomon; naf, foyda (ish, harakat haqida). ◆ Rahmat Otabekka kulumsirab qaradi-da, togʻasiga javob berdi. -Xotin koʻpaytirib, ular orasida azob-lanishning nima hikmati boʻlsin ? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Toʻgʻri, sholikorlikda hik-mat koʻp boʻladi. Sh. Gʻulomov, Tashabbus.

4 Hikmati bor narsa, hikmat bildi-ruvchi fikr, ran. ◆ Qurib ketmang! Qoʻchqor yogʻi yeb, endi bir hikmat koʻrsatmoqchimidshshr! M. Boboyev, „Goʻzallik istab“ . ◆ Qori, xuddi fav-qulodda bir hikmat eshitganday, ogʻzini va koʻzlarini katta ochib, Toʻpanisoga qaradi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Yosh xotin qari erkakni yashartiradi, degan gaplar bor; qariganda uylanadigan erkaklar ana shu hikmatga amal qilar emish.. Choʻlpon, „Kecha va kunduz“ .

5 esk. ayn. fizika. ◆ -Ha, hikmat kesakdan alanga chiqargandek, siz ham kitobdan olgan bilimlaringizni turmush maktabida sinov-dan oʻtkazing, — dedi qiz. Sh. Gʻulomov, Yor-qin ufqlar.

Ilmi hikmat Fizika. ◆ Madrasa — diniy maktab. Lekin riyoziyot, ilmi hikmat, han-dasa, kimyo degan darslar ham oʻtiladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

6 Hikmat (erkaklar va xotin-qizlar ismi).

Antonimlari

ҲИКМАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

hikmat
1 мудрость, премудрость; ◆ Bilim birla barcha ~ (Ћабибий) Все премудрости от науки; ◆ ~ egasi мудрец;
2 нечто мудрёное, таинственное; таинственный смысл, значение; ◆ bunda allaqanday bir sir, bir ~ bor в этом кроется какая-то тайна, таинственный смысл;
3 мудрое изречение, афоризм; ◆ xalqda bir ~ bor: otaning bolasi boʻlma, odam bolasi boʻl в народе есть мудрое изречение; будь сыном народа, а не сыном отца;
4 уст. физика;◆ ilmi ~ физика;
5 Хикмат (имя собств. мужское и женское).