Kontent qismiga oʻtish

Zombi-mob

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2012-yil Zombilar yurishi, Toronto

„Zombi-mob“ (inglizcha: Zombie walk) — zombi madaniyati muxlislari tomonidan tashkil etilgan koʻplab tadbirlarning nomi; ushbu tadbirlar ishtirokchilari iloji boricha real tarzda tirik oʻliklarga oʻxshab kiyinadilar va boʻyanadilar. Ular odatda shahar markazida uchrashadilar va imkon qadar koʻproq jamoat joylari va asosiy koʻchalardan oʻtishga harakat qilishadi. Zombi toʻdalari turli maqsadlarga ega boʻlishi mumkin, ular shunchaki oʻyin-kulgi yoki jahon rekordini oʻrnatish uchun tashkil etilishi mumkin. Baʼzida zombi toʻdalari xayriya tashkilotlariga pul yigʻishga yordam beradi.

Xususiyatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Zombi-mob" AQSh va Kanadaning yirik shaharlarida tarqala boshlab, koʻpincha zombi muxlislarining yillik „yigʻinlari“ maqomiga ega boʻldi, garchi bunday tadbirlar koʻpincha spontan xarakterdagi fleshmob sifatida oʻtkaziladi. Tayyorlanayotgan zombi toʻdasi haqidagi maʼlumotlar „ogʻizdan ogʻizga“ yoki onlayn kontent orqali tarqatiladi, shuning uchun qonun xatiga koʻra, ular noqonuniy tashkil etilgan deb hisoblanadi.

Tadbir davomida ishtirokchilar zombi xatti-harakatlarini iloji boricha aniqroq, xarakterli yurish bilan (oyoqlarini sudrab borishda qiyinchilik bilan) va xarakterli tovushlarni („hyyyuuuhh“ yoki „rrhharr“ deya) taqlid qilishga daʼvat etiladi, baʼzida „brains“ ham deyishadi.

Zombilarning zamonaviy madaniyatda oʻzini qanday tutishi haqida qatʼiy qonunlar yoʻq, bu koʻpincha muxlislar orasida koʻp muhokamalarga olib keladi. Jorj Romero filmlarining muxlislari zombilar „miya“ soʻzini aytishi kerakmi va ularga faqat miya kerakmi yoki yoʻqmi degan savol tugʻiladi, agar ularga faqat tirik yoki yaqinda oʻldirilgan odamlar, hayvonlar yoki boshqa narsalarning goʻshti kerak, deb taxmin qilish mantiqan toʻgʻri boʻlsa, bu alohida bahsga olib keladi.

Soʻnggi paytlarning oʻziga xos xususiyati bu voqealarning maksimal realizmiga intilishdir, shuning uchun baʼzida „tirik oʻliklar“ olomon „tasodifiy oʻtkinchilarga“ hujumga taqlid qiladi, ularni „yeydi“ va oʻz grimlarini ularga ham surkash va kiyimlarni yirtish orqali „yangi zombi“ ga aylantiradi. Baʼzi ishtirokchilar harbiy kiyimda kiyinib, harbiylarning harakatlarini parodiya qilib, „oʻlganlar armiyasi“ (hatto natsist zombi) hujumini koʻzgu kabi qaytaradi va tinch aholini himoya qiladi.

Baʼzan parad ishtirokchilari „siyosiy faollik“ koʻrsatadilar va plakatlar va shiorlar bilan „barcha zombilarga teng huquq va hurmat“ talab qiladilar[1].

Biroq, bunday harakatlar haqiqatan ham siyosiy xarakterga ega va shunga oʻxshash tarzda, „zombi“ jamiyatni butun dunyo boʻylab ochlik muammosiga[2] eʼtibor berishga va oziq-ovqat banklariga oziq-ovqat[3][4] olib kelishga undaydi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2007-yil Edmontondagi zombi paradida ishtirok etgan bolalar

Eng birinchi zombi yurishi 2000-yil avgust oyida Miluoki shahridagi Gen Con[5] yillik oʻyin festivalida boʻlib oʻtdi. Bu oʻz-oʻzidan qabul qilingan qaror edi, uning maqsadi oʻsha paytda juda mashhur boʻlgan „Vampire LARPers“ ga aralashish edi. Tashkilotchilar Maykl Yeyts, Mark Stafford va Jeykob Skovronek boʻlib, jami 60 nafar ishtirokchi boʻlgan. Ushbu voqea „Konning 40 yili“[6] kitobida tasvirlangan, unda tashkilotchilarning fotosuratlari va xotiralari nashr etilgan. Tashkilotchilar hibsga olindi va bunday tadbirlarda qatnashish taqiqlandi, degan mish-mish tarqalgach, aslida ularni faqat xavfsizlik xodimlari toʻxtatib, tarqalishni soʻrashgan.

Fransiyada 2013-yilgi Kann kinofestivalidagi zombi

Eng qadimgi tashkillashtirilgan „zombi paradi“ 2001-yil 19-avgustda Kaliforniyaning Sakramento shahrida boʻlib oʻtgan[7][8]. Uni Brina Lovig tashkil qilgan. Parad „The Trash Film Orgy“ kinofestivaliga hamrohlik qilish uchun taklif qilingan. U 2002-yil 27-iyulda qayta oʻtkazildi va shundan beri har yili oʻtkaziladigan tadbirga aylandi[9]. 2012-yilda ishtirokchilar soni 1000 dan ortiq kishini tashkil etdi[10].

Birinchi reklama xarakteriga ega boʻlmagan zombi yurishi 2003-yilda Ontario shtatining Toronto shahrida boʻlib oʻtdi[11]. Ushbu tadbir mahalliy qoʻrqinchli film muxlislari tomonidan oʻtkazildi va faqat 6 kishi qatnashdi[12]. Keyingi yillarda ishtirokchilar soni bir necha barobar ortib, bir necha yuzlab, yaqinda esa minglab kishilarga yetdi. Voqealar geografiyasi nafaqat butun Kanadani, balki butun dunyoni qamrab oldi. Masalan, Vakuverda „zombi paradi“ oʻtkazish anʼanaga aylangan[13]. 2011-yilda Kalgari birinchi marta bunday paradni oʻtkazdi va u ham anʼanaga aylandi.

2000-yillarda zombi kino janrining „yangi toʻlqini“ bilan bu aksiyalar dunyoning koʻplab mamlakatlarida yangi dahshatli filmlar uchun promoaksiyalar sifatida mashhur boʻldi va janr muxlislari bilan uchrashish uchun imkoniyat yaratdi. Harakatlar ommaviy axborot vositalari va bloglarda keng yoritila boshlandi[14].

2009-yil 26-aprelda Rossiyadagi birinchi shunday aksiyalardan biri Moskvada Arbatda[15] boʻlib oʻtdi. 2011-yil 27-avgustda Rossiyada ikkinchi zombi paradi Nijniy Novgorodda shahar markazida boʻlib oʻtdi. Bunday tadbirlar rus jamoatchiligiga juda yoqdi va endi ular har yili oʻtkaziladi va Rossiyaning deyarli barcha yirik shaharlarini qamrab oladi.

  • Zombi-mob v Portu-Alegri 2007 god.
    Portu-Alegridagi]] zombi-mob. 2007 yil
  • "Zombilar" 2010-yil 30-oktyabrda Brightondagi zombi yurishiga ketmoqda.
    "Zombilar" 2010-yil 30-oktyabrda Brightondagi zombi yurishiga ketmoqda.
  • Zombi-sobaka na shestvii zombi, Detroyt 28 oktabrya 2008 goda.
    Zombi iti zombi paradida, Detroyt, 2008-yil 28-oktyabr.
  • Arbatda Moskvadagi zombi, 2009-yil 26-aprel
    Arbatda Moskvadagi zombi, 2009-yil 26-aprel
  • 2010-yil 30-oktyabrda Brightondagi zombi toʻdasi.
    2010-yil 30-oktyabrda Brightondagi zombi toʻdasi.
  • Zombi toʻdasi, Kentukki, 2009-yil.
    Zombi toʻdasi, Kentukki, 2009-yil.

Jahon rekordlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2006-yilda Monrealda oʻliklar festivali
  • 2006-yil 29-oktyabr, Pitsburg, Oʻliklarning yillik festivali — birinchi jahon rekordi, 894 ishtirokchi.
  • 2007-yil, Pitsburg, Oʻliklarning yillik festivali — 1028 ishtirokchi, Ginnesning rekordlar kitobiga kiritilgan[16].
  • 2007-yil Toronto zombi paradi — 1100 ishtirokchi (politsiya hisobi boʻyicha).
  • 2008-yil 25-may, Brisben — 1500 ishtirokchi (ommaviy axborot vositalarida eʼlon qilingan norasmiy maʼlumotlarga koʻra)[17].
  • 2008-yil 21-iyun, Zombi marshi, Chikago — norasmiy rekord — 1550 ishtirokchi[18].
  • 2008-yil, Nottingem, Buyuk Britaniya — Ginnesning rekordlar kitobiga kiritilgan 1227 ishtirokchi. Tadbir GameCity tomonidan oʻtkazildi va Jonatan Kolton ishtirok etdi. Bundan tashqari, ishtirochilar Thriller, Disturbia va Ghostbusters qoʻshiqlari orasida shna chiqishlari namoyish etishdi[19].
  • 2009-yil iyun Pitsburgdagi oʻliklar festivali — 1400 dan ortiq ishtirokchilar.
  • 2009-yil avgust, Buyuk Britaniya — 4277 ishtirokchi[20].
  • 2009-yil 23-oktyabr, Brisben — 5000 ishtirokchi[21]. Bunday keng koʻlamli zombi toʻdasi bosh miya va orqa miya muammolarini oʻrganish va davolash bilan shugʻullanadigan Avstraliya tashkiloti uchun pul yigʻish uchun moʻljallangan edi.
  • 2010-yil 25-oktyabr, Brisben — 10 000 ishtirokchi[22].
  • 2011-yil, Denver — 7300 ishtirokchi[23].
  • 2011-yil oktyabr, Long Beach, Kaliforniya — 14 000.
  • 2012-yil 20-oktyabr, Oʻliklar festivali, Santyago — 12 000 kishi[24].

Xayriya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2010-yilda Nyu-Jersida zombi marshi
Parij, 2011-yil

Xayriya zombi toʻdalarini tashkil etishning asosiy tamoyillaridan biri boʻlib qolmoqda[25][26][27]. Zombie Squad kabi koʻplab tashkilotlar mavjud boʻlib, ular uchinchi dunyo mamlakatlarida oziq-ovqat yetishmasligi kabi mahalliy yoki global muammolar haqida xabardorlikni oshirish uchun ushbu tadbirlardan foydalanadilar.

Misol uchun, Pitsburgda boʻlib oʻtgan Paradlar ishtirokchilarga Pitsburgdagi eng yirik jamoat oziq-ovqat fondi uchun bir tonnadan ortiq oziq-ovqat yigʻishga yordam berdi.

2011-yilda Brisbendagi zombi yurishi Avstraliyaning miya va orqa miya tadqiqot va davolash tashkiloti uchun 25 000 dollar yigʻdi[28].2012-yil oktyabr oyida, marshning musiqiy formati va unda koʻplab odamlarning ishtiroki tufayli yigʻilgan mablagʻ miqdori 55 000 dollarga koʻtarildi. Bu zombi marshini dunyodagi eng muvaffaqiyatli xayriya zombi guruhiga aylantirdi.

2014-yilda Sinsinnati zombi marshi oziq-ovqat banki mablagʻlarini yigʻishda ishtirok etdi.

Tanqid va norozilik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2006-yil 31-oktyabrda Indiana shtatining Bloomington shahrida yashovchi bir yosh ayol politsiyaga uning Land Rover mashinasiga hujum qilgan va mashinani „yopishqoq va binafsharang“ narsa bilan boʻyagan bir guruh „zombi“ haqida shikoyat qildi. Tekshiruv shuni koʻrsatdiki, bu zombi mahalliy kichik zombi marshining bir qismi boʻlgan. Bir necha „zombi“ tartibbuzarlik uchun hibsga olindi[29]. 2006-yilda Vankuverda bir nechta norozi haydovchilar zombi olomon orasidan haydashga harakat qilganda nohush voqea yuz berdi. Natijada bir nechta „zombi“ jarohatlangan, transport vositalariga zarar yetmagan. Yana bir voqea shahar aholisidan birining mashinasining oynasini gʻisht bilan sindirgan bir juft „zombi“ bilan bogʻliq. Har ikki bezori ham qoʻlga olindi.

2010-yil 1-may kuni Melburndagi Yillik Zombi Paradi tadbirning besh yilidagi eng koʻp ishtirokchilarni qayd etdi, biroq rasmiylar zombi shahar koʻchalarida qolib ketayotgan tartibsizliklardan shikoyat qildi[30].

2012-yil 19-avgust kuni Omskda Pussy Riotni qoʻllab-quvvatlovchi zombi marshi mahalliy hokimiyat va huquq-tartibot idoralari tomonidan taqiqlangan edi[31][32].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Зомби Мексики защищают свои права“. www.newstube.ru date=29 ноября 2013.
  2. ↑ „Iowa City’s fourth-annual Zombie Walk collects a record-breaking number“. The Daily Iowan (21-sentabr 2009-yil). 2-aprel 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  3. ↑ „Iowa City's fourth-annual Zombie Walk collects a record-breaking number“. The Daily Iowan (21-sentabr 2009-yil). 2-aprel 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  4. ↑ „World Zombie Day“. MySpace (25-sentabr 2009-yil).
  5. ↑ „Gen Con History“. genconhistory.com. 19-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  6. ↑ „40 Years of Gencon“.
  7. ↑ „Sacramento News & Review - Best of Sacramento“. Newsreview.com.
  8. ↑ „2001“. Trashfilmorgy-gallery.com. 31-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  9. ↑ „Trash Film Orgy“. Trash Film Orgy. 24-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  10. ↑ „Zombie Walk kicks off Sacramento's Trash Film Orgy“. The Sacramento Bee (13-iyul 2012-yil).
  11. ↑ „Toronto Zombie Walk - Penny Blood Magazine“. Pennyblood.com (21-oktabr 2007-yil).
  12. ↑ „2007 Toronto Zombie Walk“. Torontozombiewalk.ca.
  13. ↑ „Vancouver Halloween Vancouver Zombie Walk“. Vancouverhalloween.com (16-iyul 2009-yil). 13-iyun 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  14. ↑ „A Chance To Get In Touch With Your Inner Zombie - Baltimore Sun“. Articles.baltimoresun.com (9-oktabr 2009-yil). 1-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  15. ↑ Zombi-mob v Moskve
  16. ↑ „News & Events“. The It's Alive Show. 2010-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  17. ↑ „Undead take over city“. Brisbane Times.
  18. ↑ „Zombies Attack Downtown Chicago“. Undead Report (23-iyun 2008-yil).
  19. ↑ „Zombies March on GameCity!“. GameCity (23-fevral 2009-yil). 23-fevral 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  20. ↑ „Zombie Mayhem! – United Kingdom, Guinness World Records Photo“. Guinness World Records (6-avgust 2009-yil). 16-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  21. ↑ „Grave concerns over Brisbane zombie plague“. ABC News (29-oktabr 2009-yil). 25-dekabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-iyul 2011-yil.
  22. ↑ „Brisbane Zombie Walk: Pictures, Photos | Brisbane Zombie Walk 2010“. Brisbane Times (25-oktabr 2010-yil).
  23. ↑ Axelrod, Ethan. „Denver Zombie Crawl Meets Expectations, Sets New World Record“. The Huffington Post (25-oktabr 2010-yil).
  24. ↑ Chua, Hazel „Santiago's Zombie Walk Draws Out 12,000 of the Living Dead“. FashionablyGeek.com (24-oktabr 2012-yil).
  25. ↑ „Zombie-O-Rama Home“. Zombieorama.com.
  26. ↑ „Zombies plan weekend invasion“. Brisbane Times.
  27. ↑ „Marshalltown Zombies“. Marshalltown Zombies. 12-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  28. ↑ „Thousands of Zombies Take to Brisbane Streets“. ABC News.
  29. ↑ „Woman reports zombie attack“. The Herald-Times. 11-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2022-yil.
  30. ↑ „Ghoul chant is gory, gory hallelujah“. Herald Sun (5-may 2010-yil).
  31. ↑ „Siberia's Omsk Bans Zombie Parade in Support of Pussy Riot“. RIA Novosti.
  32. ↑ „'Zombie Parade' banned in Siberia“. RT. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Zombi-mob&oldid=5229280" dan olindi