Yovvoyi o‘rdak to‘plami

Yovvoyi oʻrdak toʻplami (inglizcha: Wild duck cluster) M 11, Messier 11 yoki NGC 6705 nomi bilan ham tanilgan yovvoyi oʻrdak oʻplami bizdan 6000 yorugʻlik yili uzoqlikda joylashgan Qalqonsimon yulduz turkumidagi ochiq yulduz toʻplamidir.

Kash etish tarixi

Toʻplam 1681-yilda nemis astronomi Gotfrid Kirch tomonidan kashf etilgan. Uning teleskopida u tumanli dogʻga oʻxshardi va faqat 1733-yilda ingliz ruhoniysi va astronomi Uilyam Derem undagi alohida yulduzlarni tekshirdi. Charlz Messier esa uni 1764-yilda oʻz katalogiga kiritgan.

Qiziqarli xususiyatlar

Yovvoyi oʻrdak toʻplami maʼlum boʻlgan eng zich va eng ixcham toʻplamlardan biridir; 2900 ga yaqin yulduzni oʻz ichiga oladi. Toʻplamning yoshi 220 million yil deb baholanadi. Uning diametri deyarli 20 yorugʻlik yili.

Kuzatishlar

Yovvoyi oʻrdak toʻplami Qalqonsimon yulduz turkumida joylashgan.

Bu toʻplam Qalqonning eng yorqin obyekt, Burgut va Ilon oʻrtasidagi kichik yozgi yulduz turkumidir. Butun yulduz turkumi Glaktika yoʻli yulduzlarining bitta katta buluti boʻlib, qorongʻu chang yenglari bilan chegaralangan. Yaxshi tiniq va yoritilmagan osmon ostida siz M 11 ni tumanli „yulduzcha“ koʻrinishida shunchaki koʻz bilan ham topishga harakat qilishingiz mumkin — l Eagledan a Shieldgacha. Toʻplam durbin orqali aniq koʻrinadi. Ammo toʻplamning shimoli-gʻarbiy chekkasida kichik diafragma (100-127 mm) teleskop orqali qanotlari yoyilgan oʻrdakning qorongʻi tasviri koʻrinadi, bu obyektga oʻz nomini berdi. Ushbu toʻplamning markaziy qismida yulduzlar muntazam toʻrtburchaklar tartibda joylashgan. Toʻplamda juda koʻp yulduzlar bor va u tarqalgandan koʻra sharsimonga koʻproq oʻxshaydi.

Messiye katalogidagi osmon qoʻshnilari

• M 26 — (janubda) yulduzlarga unchalik boy boʻlmagan ochiq toʻplam;
• M 16 — (janubiy-gʻarbda, Ilon ichida) oʻxshash shakldagi ochiq toʻplami, shuning uchun u past yorqin tumanlikka botgan „burgut“ deb ataladi;
• M 17 — (janub ichkarisida, Oʻqotar) yorqin Omega tumanligi, uni baʼzan „Oʻrdak“ yoki „Oqqush“ deb ham atashadi.

"Messiye Marafoni" dagi kuzatishlar ketma-ketligi

… M 62 → M 19 → M 11 → M 39 → M 26 …

Havolalar

• Messier 11, SEDS Messier pages
• Informatsiya na angliyskom i fransuzskom
• Informatsiya
• VizieR
• NASA/IPAC Extragalactic Database
• "&version=1 Spisok publikatsiy, posvyaщyonnix NGC 6705
• Messier 11, SEDS Messier pages
• Zvezdnoe skoplenie „Dikie Gusi“ (Wayback Machine saytida 2022-05-13 sanasida arxivlangan)