Sun'iy intellekt etikasi
Sun'iy intellekt etikasi - robotlar va boshqa sun'iy aqlli mavjudotlarga xos xususiyat. Odatda u aqlli mavjudotlarni loyihalash, qurish, ishlatish bilan boq'liq robot etikasi, davolashda odamlarning axloqiy xatti-harakatlari va sun'iy axloqiy agentlarning (IMA) axloqiy xatti-harakatlari masalalarini hal qiluvchi mashina etikasiga bo'linadi.
Robot etikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Robot etikasi" (yoki "roboetika") atamasi odamlarning robotlarni va boshqa sun'iy aqlli mavjudotlarni qanday loyihalashi, qurishi, ishlatishi va boshqarishi haqidagi axloqiy masalalarni anglatadi . Unda sun'iy aqlli mavjudotlardan qanday qilib odamlarning zarari va manfaatlari yo'lida foydalanish mumkinligi haqidagi savollar ko'rib chiqiladi.
Robot huquqlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Robot huquqlari" - bu odamlar o'z mashinalari oldida inson yoki hayvonlar huquqlariga o'xshash ma'naviy majburiyatlarga ega bo'lishi kerakligi haqidagi tushunchadir [1] . Robotlarning huquqlari, masalan, mavjud bo'lish va o'z missiyasini bajarish huquqi, inson huquqlarini insonning jamiyat oldidagi majburiyatlari bilan bog'lash bilan taqqoslash orqali robotning insonga xizmat qilish burchi bilan bog'lanishi mumkin degan taklif mavjud. . Bularga yashash va erkinlik huquqi, fikr va so'z erkinligi, qonun oldida tenglik kiradi [2] . Bu masala kelajak instituti [3] va Buyuk Britaniya savdo va sanoat departamenti [4] tomonidan ko'rib chiqilgan.
Mutaxassislar aniq va batafsil qonunlar yaqin kelajakda yoki faqat uzoq kelajakda talab qilinishi haqida aniq fikrga kelishmadi [4] .
2003 yilgi Lobner mukofoti tanlovi qoidalari robotlarning o'z huquqlariga ega bo'lish imkoniyatini o'z ichiga olgan.
2017 yil oktyabr oyida ba'zi kuzatuvchilar buni qonuniy tan olishdan ko'ra ko'proq reklama qilish deb hisoblashga bo'lsada, android Sophia Saudiya Arabistonida "faxriy" fuqarolikni oldi, [5] . Ba'zilar bu imo-ishorani inson huquqlari va qonun ustuvorligini ochiqdan-ochiq tahqirlash sifatida baholadilar [6] .
Inson qadr-qimmatiga tahdid
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jozef Vayzenbaum 1976 yilda sun'iy intellekt texnologiyasi hurmat va g'amxo'rlik talab qilinadigan ishlarda odamlarni almashtirish uchun ishlatilmasligini ta'kidladi, masalan:
- Mijozlarga xizmat ko'rsatish xodimi (AI texnologiyasi bugungi kunda interaktiv ovozli javob telefon tizimlarida qo'llanilmoqda)
- Terapevt (1970-yillarda Kennet Kolbi tomonidan taklif qilinganidek)
- Keksalarga g'amxo'rlik qiluvchi ( Pamela Makkordak o'zining "Beshinchi avlod" kitobida aytganidek)
- Askar
- Hakam
- Militsiya hodimi
Vayzenbaumning tushuntirishicha, biz ushbu lavozimdagi odamlardan samimiy hamdardlik hissini talab qilamiz. Agar mashinalar ularni almashtirsa, biz begonalashamiz, qadrsizlanamiz va umidsizlikka tushamiz. Sun'iy intellektdan shu tarzda foydalanilsa, inson qadr-qimmatiga tahdid solinadi. Vayzenbaumning ta'kidlashicha, biz ushbu o'rinlarni to'ldirish uchun mashinalarni ko'rib chiqayotganimiz, biz "o'zimizni kompyuter sifatida o'ylashdan kelib chiqadigan inson ruhining atrofiyasini" boshdan kechirganimizni ko'rsatadi .
- ↑ {{{заглавие}}}. — № 2.
- ↑ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition
- ↑ „Robots could demand legal rights“. BBC News (2006-yil 21-dekabr). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-yanvar.
- ↑ 4,0 4,1 Henderson, Mark. „Human rights for robots? We're getting carried away“. The Times Online. The Times of London (2007-yil 24-aprel). 2008-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 2-may.
- ↑ „Saudi Arabia bestows citizenship on a robot named Sophia“. 2017-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-oktyabr.
- ↑ Vincent, James. „Pretending to give a robot citizenship helps no one“. The Verge (2017-yil 30-oktyabr). 2019-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-oktyabr.