Sharq
Sharq — bu Yer aylanadigan yoʻnalish. Sharqqa yoʻnalish shimolga va janubga, yaʼni Yerning geografik qutblariga perpendikulyar va gʻarbiy yoʻnalishga qarama-qarshidir. Sharqqa yoʻnalish geodezik azimutda 90° va astronomik azimutda −90° ga toʻgʻri keladi.
Dastlab, ehtimol, bu soʻz „quyosh chiqishi“ degan maʼnoni anglatadi va keyinchalik maʼno oʻzgardi.
Tenglik kunlarida quyosh aynan sharqdan chiqadi.
Etimologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ruscha „sharq“ soʻzi cherkov slavyan tilidan olingan. Qadimgi slavyan tilida bu soʻz „vstok“ deb yozilgan boʻlib, u yunoncha „ἀnánolή“ ning iz qogʻozi edi [1].
Ingliz tilidagi „sharq“ soʻzi nemischa „ost“ va qadimgi norvegiya „austr“ soʻzlari bilan oʻxshash boʻlib, lotincha „aurōra“ ga oʻxshaydi. Qadimgi ingliz tilida bu soʻz „ēast“ (sifat), „ēastan“ (zarf) yoki „ēaste“ (ism) sifatida yozilgan boʻlib, bu soʻzlar proto- germancha „*aust-“ soʻzma-soʻz „quyosh chiqishi tomon“ soʻzidan kelib chiqqan., xuddi shu soʻz proto-hind-yevropacha „*aus-“ („porlash“) dan keladi [2]. Oʻrta ingliz tilida bu soʻz allaqachon „est“ deb yozilgan[3].
Yerning zamonaviy xaritalarida sharq oʻng tomonda joylashgan. Ushbu konvensiya magnit shimolni kompas nolga qoʻyadigan kompasdan foydalanish natijasida paydo boʻldi, biroq Venera va Uran kabi retrograd aylanadigan sayyoralar jadvallarida chap tomon sharqda joylashgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Происхождение слова восток. Этимология слова восток“. Lexicography.online. 2022-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022.05.13.
- ↑ „east“. Etymonline. 2022-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022.05.13.
- ↑ „East Definition & Meaning“. Dictionary.com. 2022-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022.05.13.