Semiramide
Semiramid (Italyancha talaffuzi: semiˈraːmide ) — Gioachino Rossinining ikki pardali operasi . Gaetano Rossining librettosi Volterning Semiramis tragediyasiga asoslangan boʻlib, u oʻz navbatida Ossuriyalik Semiramida afsonasidan kelib chiqqan.[1][2] Opera birinchi marta 1823-yil 3-fevralda Venetsiyada La Fenitseda namoyish etilgan.
Semiramid Rossinining soʻnggi italyan operasi edi va Richard Osbornning soʻzlariga koʻra, " Tancredi Revisited " deb nomlangan.[3] Tankredidagi kabi Rossining librettosi ham Volter tragediyasiga asoslangan. Musiqa Rossinining yoshligidagi vokal anʼanalariga qaytish shaklini oldi va u „barokko dekorativ qoʻshiqchilik anʼanalarini misli koʻrilmagan mahorat bilan qayta yaratgan“ melodrama sanaladi.[4] Ansambl-sahnalar (ayniqsa, Arsace va Semiramid oʻrtasidagi duetlar) va xorlar, shuningdek, katta chuqurdan toʻliq foydalanadigan orkestr yozuvi yuqori darajaga yetdi.
Ushbu ajoyib asardan soʻng, janrdagi eng zoʻrlaridan biri boʻlgan Rossini Italiyadan yuz oʻgirib, Parijga koʻchib oʻtdi. Haligacha italyan tilida boʻlgan " Il viaggio a Reims " dan tashqari, uning soʻnggi operalari fransuz tilidagi asl kompozitsiyalar yoki oldingi italyan operalarining fransuz tiliga qayta ishlangan moslashuvlari mavjud.
Musiqashunos Rodolfo CellettiSemiramidning ahamiyatini „buyuk barokko anʼanalarining soʻnggi operasi: eng goʻzal, eng xayoliy, ehtimol, eng toʻliq; lekin, shuningdek, tuzatib boʻlmaydigan, oxirgi naʼmunasi“, deb taʼkidlaydi.[5]
Kompozitsiya tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bir qator ajoyib hajviy operalar (asosan, Il barbiere di Siviglia, La Cenerentola, Italiyada Il turco va Jazoirda L'italiana) bilan oʻz izini qoldirgandan soʻng, Rossini tobora jiddiy operaga (opera seriyasiga) murojaat qildi. 1813-yilda (Rossini " Tankredi "ni yaratganida) 1822-yilgacha u ularning koʻplab turkumlarini, asosan, Neapoldagi San-Karlo teatri uchun yozgan.
Uning jiddiy yangi janrga qiziqishining sabablaridan biri uning avval bekasi, keyin xotini boʻlgan buyuk dramatik soprano Isabella Kolbran bilan aloqasidir. U Elisabetta, Regina d'Inghilterra (1815), Otello (1816), Armida (1817), Moze in Egitto (1818), Maometto II (1820) va boshqa beshta Rossini operalarida bosh rollarni yaratgan.
Ish 1822-yil oktyabr oyida librettist bilan boshlandi, bastakor va librettist Volterning hikoyasini olib, muhim oʻzgarishlar kiritdi. Rossini hisobini toʻldirish 33 kun davom etgan[6]
Ishlash tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]XIX asr
[tahrir | manbasini tahrirlash]Premyeradan soʻng opera yigirma sakkiz marta[7] mavsumning qolgan qismida Venetsiyada (va, bir nuqtada, ketma-ket toʻrt kechada)[8] Italiya va Yevropa boʻylab taqdimotlarni davom ettirdi. 1825-yilda Parij, 1829 va 1831 yillarda Milan va 1830-yilda Vena. U 1824-yil 15-iyulda Londonga yetib keldi, 1837-yilning 1-mayida Nyu-Orleandagi Sent-Charlz teatrida AQSh premyerasi boʻlib oʻtdi, Nyu-Yorkda namoyish etilishi uchun 1845-yil 3-yanvargacha davom etdi.[7]
Taxminan 1825-yilga kelib, boshqa primadonnalar asosiy rollarda paydo boʻldi, chunki Kolbranning vokal kuchlari Venetsiyadagi premyera spektakllari vaqtida sezilarli darajada pasayib ketgan edi va u boshqa rolni hech qachon kuylay olmasdi.[9] 1830-yildan keyin 25 yil davomida Giulia Grisi, xususan, 1849-yilda Sankt-Peterburgda va 1854-yilda Nyu-Yorkda gʻalaba qozondi.
U 1800-yillarning oxiriga kelib, opera repertuardan deyarli yoʻqoldi. Biroq, 1880-yilda Rim opera kompaniyasining yangi joyi boʻlgan Teatro Costanzining ochilishi, 1882-yilda Oskar Uayld ishtirok etgan ariyani tanladi[10]Metropolitan operasi 1892, 1894 (Nelli Melba bilan) va 1895 yillarda Semiramidni qayta tikladi.
XX asr va undan keyin
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rostokda opera qayta jonlantirilguncha (nemischa tarjimada) 1932-yilgacha davom etdi va 1940-yilgi Maggio Musicale Fiorentino da Tullio Serafin ostida yana paydo boʻldi.
1962-yil dekabr oyida Milanda La Skalada Joan Sazerlend va Julietta Simionato ishtirokida oʻtkazilgan taqdimotlar Rossini avtografidan barcha ballni qayta yigʻishni talab qildi, chunki boshqa matnlar mavjud emas edi.[11]
Musiqashunos Filipp Gossetning taʼkidlashicha, 1962-1990 yillar oraligʻida „yetmishga yaqin opera teatri asarni bir yoki bir nechta fasllarga kiritgan“.[11] 1980-yilda Eks-an-Provens festivalida katta jonlanish Pier Luidji Pizzi tomonidan rejissyorlik qildi va Montserrat Kabale Merilin Xorn bilan Arsace rolini oʻynadi.[12] Xuddi shu spektakl Genoadagi Karlo Felise teatri[13] va uni birgalikda ishlab chiqqan Turindagi Regio teatri[14] tomonidan navbatma-navbat namoyish etildi. Ularda Lella Kuberli /Martin Dupuy va Katia Rikciarelli / Lucia Valentini Terrani oʻynagan. Qariyb 100 yildan soʻng Met 1990-yilda qayta tiklanganidan keyingina yangi tanqidiy nashrga asoslangan ishlab chiqarish oʻrnatildi. U Lella Kuberli va Iyun Andersonni bosh rolda Merilin Xorn bilan yana Arsace roliga almashtirdi.[15] Boshqa spektakllar qatorida, asar 2012-yilda Rossini in Wildbad festivalida taqdim etilgan boʻlib, u bosh rolni Aleks Penda bilan birga oʻynagan.[16] 2017-yil noyabr oyida Londondagi Qirollik opera teatri 1890-yillardan beri operaning birinchi spektaklini namoyish etdi.[17]
Rollar
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Role | Voice type | Premiere cast, 3 February 1823 (Conductor: Antonio Cammerra) |
|---|---|---|
| Semiramide, Queen of Babylon, widow of King Nino | soprano | Isabella Colbran |
| Arsace, Commander of the Assyrian army | contralto | Rosa Mariani |
| Assur, a prince, descendant of Baal | bass | Filippo Galli |
| Idreno, an Indian king | tenor | John Sinclair |
| Oroe, high priest of the Magi | bass | Luciano Mariani |
| Azema, a princess, descendant of Baal | soprano | Matilde Spagna |
| Mitrane, Captain of the Guard | tenor | Gaetano Rambaldi |
| Ninoʻs Ghost | bass | Natale Ciolli |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Raymond Monelle 1992, Semiramide redenta: archetipi, fonti classiche, censure antropologiche nel melodramma, Music & Letters, 73 (3), pp. 448–450
- ↑ Marita P. McClymonds 1993, Semiramide redenta: archetipi, fonti classiche, censure antropologiche nel melodramma. Notes (2nd series), 50 (1), pp. 139–141.
- ↑ Osborne 1990.
- ↑ Guido Johannes Joerg 1991, Booklet accompanying ArtHaus DVD, p. 27
- ↑ Celletti, quoted inMigliavacca 1998, s. 92
- ↑ Osborne 1994.
- ↑ 7,0 7,1 Osborne 1994, ss. 113–114
- ↑ Migliavacca 1998.
- ↑ Migliavacca 1998, s. 92
- ↑ "Patti in Cincinnati", oscarwildeinamerica.org
- ↑ 11,0 11,1 Gossett 2006, s. 178
- ↑ Jacques Lonchampt. „"Semiramis" a Aix en Provence“. Le Monde (18-iyul 1980-yil). Qaraldi: 9-aprel 2018-yil.
- ↑ Angelo Foletto, „È madre e regina: ama, uccide, ma soprattutto canta“, la Repubblica, 7 March 1981. The opera was performed in the period venue of the Teatro Carlo Felice, the Cinema Teatro Margherita.
- ↑ Massimo Mila, „Una bella «Semiramide» rilancia il Regio“ (surtitles: „Bravissime la Valentini e la Ricciarelli, splendida la scena di Pizzi“), La Stampa, 26 April 1981.
- ↑ Gossett 2006, ss. 169–199: He recounts the entire history of the creation of the critical edition and how it was used in the 1990 production.
- ↑ Performances listed on operabase.com since 1 January 2012
- ↑ „New production of Semiramide at Covent Garden, November 2017“. 2019-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-noyabr.
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |