Kontent qismiga oʻtish

Pisiban

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2010-yilda koreys pisibanlaridan biri

Pisiban (koreyscha: PC방, 피시방 yoki 피씨방. "kompyuter xonasi") - Koreya Respublikasidagi Internet-kafe yoki kompyuter klubining bir turi. Bir soatlik to'lov evaiga foydalanuvilarga kompyuterda, odatda o'yin uchun joy beriladi.

Pisibanlar Janubiy Koreyada muhim madaniy jarayondir. 2007-yilgi ma'lumotlarga ko'ra, mamlakatda 20 mingdan ortiq pisibanlar faoliyat yuritgan, ularga har kuni uch milliondan ortiq kishi tashrif buyurgan. Pisibanlar kibersportning rivojlanishiga va mamlakatda MMORPG larning ommalashishiga hissa qo'shdi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
BNC, Koreyadagi birinchi internet-kafe. 1994-yil

Koreyadagi birinchi kompyuter klubi Chjonja Xapxe ( koreyscha: 전자카페. "elektron kafe"), 1988-yil mart oyida Hongik Universiteti[en] yaqinida ochilgan va 1991-yilgacha faoliyat yuritgan. Kafeda telefon liniyasi orqali ulangan ikkita 16 bitli kompyuter bor edi. Tashkilot mashhurlikka erishmaganiga qaramay, uni ba'zan tarixda birinchi pisiban deb ham atashadi[1]. BNC deb nomlangan birinchi internet kafe 1994-yil aprel oyida koreyalik tadbirkor Chung Min Xo[2] tomonidan ochilgan.

Zamonaviy ma'noda pisibanlar tushunchasi 1997-yildagi Osiyo moliyaviy inqirozidan so'ng, elektron va IT kompaniyalarining ko'plab ishdan bo'shatilgan xodimlari kichik biznesga, shu jumladan pisibanlar tashkil etishga kirisha boshlaganidan keyin keng tarqalgan. O'z Internet-kafeingizni ochish katta mablag' sarflashni talab qilmagani uchun ularning soni tez o'sdi: 1997-yilda Koreyada 100 ga yaqin pisibanlar bo'lgan bo'lsa, 1998-yilda ularning soni 3000 ga yaqin, 2001-yilga kelib 23 548 taga yetdi. Shaxsiy kompyuterlarning tarqalishi bilan pisibanlar soni asta-sekin kamayib keta boshladi; Shunday qilib, 2007-yilda 20607 ta internet kafelar faoliyat ko'rsatgan[3].

Pisibanlar tezda yosh geymerlar orasida mashhurlikka erishdi[4]. Kompyuter o'yinlari yolg'iz xobbi hisoblangan Amerika Qo'shma Shtatlaridan farqli o'laroq, Koreyada pisibanlar tufayli o'yin ijtimoiy dam olish faoliyatiga aylandi[5]. Ularning ommalashishiga 1998-yilda mahalliy tarmoq orqali o'ynashni qo'llab-quvvatlagan StarCraft-ning chiqarilishi katta hissa qo'shdi; StarCraft distribyutori LG Soft bankrot bo'lganidan so'ng uning xodimlari HanbitSoft kompaniyasiga asos soldi va o'yinning bepul nusxalarini reklama maqsadida pisibanslarga jo'natishni boshladi[3].

Demografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2007-yilgi ma'lumotlarga ko'ra, pisibanlar har kuni uch milliondan ortiq foydalanuvchilarga xizmat ko'rsatgan. Pisibanlar maktab o'quvchilari va erkak talabalar orasida eng mashhurdir[6]. Pisibanga tashrif buyuruvchilarning yosh tarkibi kunning vaqtiga bog'liq: ertalab tashrif buyuruvchilarning ko'pchiligi 30 yoshdan 50 yoshgacha bo'lgan yoshi katta erkaklar, tushlikdan keyin esa yoshlar guruhlari kela boshlaydi. Ular asosan MMORPG: karta o'yinlari va arkada o'yinlarini o'ynashadi. 20:00 dan keyin raqobatbardosh o'yinchilar (odatda 18 yosh va undan katta) keladi; ba'zilari tunab qolishadi[7].

Ta'siri

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pisiban mehmonlari StarCraft: Brood War o'ynashmoqda. 2001-yil.

Pisibanlar Koreya Respublikasida MMORPG-larning ommalashishiga sabab bo‘lgan. Koreyslar, G'arb auditoriyasidan farqli o'laroq, oylik obuna bo'lgan o'yinlarga o'rganishmagan, shuning uchun onlayn o'yin distribyutorlari litsenziyalarni pisibanslarga sotgan, ular o'z navbatida o'z mijozlariga o'yinlardan bepul foydalanishni ta'minlagan. Litsenziyalarni sotish Koreya onlayn o'yinlari uchun muhim daromad manbaiga aylandi: masalan, 2001-yilda NCsoft daromadining yarmi pisibanlar tomonidan ta'minlangan (12,2 million dollardan 6,1 million dollar), yolg'iz o'yinchilar esa daromadning 35,5 foizini keltirgan[3].

Ushbu biznes turi onlayn o'yinlarda juda ko'p firibgarlarning paydo bo'lishiga olib keldi. Shunday qilib, pisibanlardan Overwatch o'ynagan ko'plab geymerlar ularga o'tkazib yubormasdan (aimbot) otishni o'rganishga imkon beradigan uchinchi tomon dasturlarini ishlatishdi va hatto raqiblariga DoS-hujum qilishdi . O'yin firibgarlarning akkauntlarini bloklab qo'ydi, biroq pisiban foydalanuvchilari tezda yangi akkaunt yaratishlari va xuddi shu ruhda o'ynashni davom ettirishlari mumkin edi. Blizzard ma'lumotlariga ko'ra, har kuni minglab Janubiy Koreya akkauntlari Overwatch- da bloklangan. Bu Osiyo serveridagi o'yinchilarning noroziligiga olib keldi[8]. 2017-yil fevral oyida Blizzard Overwatch uchun tarqatish modelini o'zgartirdi, bu esa pisiban foydalanuvchilaridan o'zlarining Battle.net akkauntlariga unikal shaxsiy ma'lumotlar[9] bilan kirishlarini talab qildi.

Pisibanlar eSportni rivojlantirishda katta rol o'ynagan. 1999-yildan beri butun mamlakat bo'ylab pisibanlar bo'yicha turli bosqichlari bo'lib o'tgan sovrin jamg'armasi o'n million vonni tashkil qiluvchi turnirlar tashkil etilmoqda[4].

2007-yil holatiga ko'ra, Koreyada kompyuterlarning to'rtdan bir qismi pisibanlarga sotilgan (yiliga 1 millionga yaqin kompyuter). Pisibanlar ham reklama uchun muhim bozor hisoblanadi[6].

Pisibanlar va o'yinlarga qaramlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pisibanlarning mashhurligi ortishi bilan koreyalik o'smirlar orasida qimorga qaramlikning tarqalishi haqidagi xavotirlar kuchaygan. Uzoq soatlik oʻyin seanslari va oʻyinlarda raqobatlashish istagi geymerlarning uyqusi, oʻqishi va shaxsiy hayotiga zarar etkazishi mumkin[10]. 2010-yilda 19 yoshli o'smir o'n ikki soatlik o'yin seansidan so'ng Ulsandagi pisibanlardan birida vafot etdi[11]. 2011-yilda Koreya Respublikasida 16 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlarga yarim tundan keyin va ertalabki oltidan oldin onlayn o‘yin o‘ynashni taqiqlovchi qonun qabul qilindi[12].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „최초의 PC방, 전자 카페“ (ko). Korea Internet & Security Agency[en]. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-yanvar.
  2. ↑ „[인터뷰 ‘세계 최초 PC방 창업자’ 정민호 "완주하는 게 인생의 목표"“] (ko). blockchaintoday.co.kr (2022-yil 9-fevral). Qaraldi: 2023-yil 1-noyabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Dal Yong Jin „Political Economy of the Online Game Industry“, . Korea's Online Gaming Empire. Cambridge, London: The MIT Press, 2010 — 23—26-bet. ISBN 978-0-262-28951-1. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Lu Zhouxiang „From PvC to PvP“, . A History of Competetive Gaming. New York, London: Routledge, 2022 — 111—112-bet. ISBN 978-0-367-55961-8. 
  5. ↑ Ли, Роланд „Император Сеула: BoxeR и BroodWar“, . Киберспорт. М.: Эксмо, 2018. ISBN 978-5-04-097471-9. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Kim Tae-gyu. „`PC Bang’ Emerges as New Way of Promotion“ (en). The Korea Times (2007-yil 23-iyul). Qaraldi: 2023-yil 1-noyabr.
  7. ↑ Wohn, Yvette „The pc room (pc bang) culture“. Play as Life (2010-yil 8-iyul). 2013-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ Cecilla D'Anastasio. „Why Overwatch Hacking Is Such A Big Problem In Korea“ (en). Kotaku (2017-yil 2-fevral). Qaraldi: 2023-yil 1-noyabr.
  9. ↑ Brian Ashcraft. „How Blizzard Is Combating Korea's Overwatch Hacking Problem“ (en). Kotaku (2017-yil 14-fevral). Qaraldi: 2023-yil 1-noyabr.
  10. ↑ Stewart, Kym; Choi, Hyewon Park (2003-01-03). "PC-Bang (Room) Culture: A Study of Korean College Students' Private and Public Use of Computers and the Internet". Trends in Communication 11 (1): 63–79. doi:10.1207/S15427439TC1101_05. ISSN 1383-8857. 
  11. ↑ Logan Westbrook. „South Korean Teen Dies After Twelve Hour Gaming Binge“ (en). The Escapist (2010-yil 31-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 1-noyabr.
  12. ↑ Marlowe, C. „Korea slaps curfew on gamers“ (en). Digital Media Wire (2011-yil 28-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 23-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pisiban&oldid=4025152" dan olindi