Kontent qismiga oʻtish

Pearl S. Buck

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Pearl S. Buck
Tavalludi 26-iyun 1892-yil
Hillsboro, Gʻarbiy Virjiniya, AQSh
Vafoti 6-mart 1973-yil(1973-03-06)
(80 yoshda)
Danby, Vermont, AQSh
Kasbi yozuvchi, oʻqituvchi
Ijod qilgan tillari ingliz tili
Fuqaroligi AQSh
Alma mater Cornell universiteti
Mukofotlari Pulitser mukofoti, Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti
Turmush oʻrtogʻi
John Lossing Buck
(turm. 1917; ajr. 1935)

Richard John Walsh
(turm. 1935; his death 1960)
Bolalari 8
Imzosi

Pearl Comfort Syndenstricker Buck – amerikalik yozuvchi. 1932-yilgi Pulitser mukofoti sohibasi. 1931–1932-yillarda AQShda bestseller darajasiga koʻtarilgan „The Good Earth“ asari orqali shuhrat qozongan. Buck 1938-yilda „Xitoydagi dehqonlar hayotining chinakam tasviri uchun“ va oʻzining shoh asari hisoblangan ota-onasi haqidagi ikkita memuar-biografiya uchun adabiyot boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor koʻrilgan ilk amerikalik ayol yozuvchi hisoblanadi[1].

Buck 1892-yilning oktyabr oyida Gʻarbiy Virjiniyada dunyoga kelgan. 4 oylik paytida ota-onasi uni oʻzlari bilan Xitoyga olib ketishgan. Missionerlarning farzandi sifatida Buck umrining katta qismini, 1934-yilgacha Zhenjiangda ota-onasi bilan va Nankinda birinchi eri bilan oʻtkazgan. Buck yoz oylarini ota-onasi bilan Kulingda, oʻz villasida oʻtkazgan va aynan oʻsha paytlarda yosh qizaloqda yozuvchi boʻlish orzusi uygʻongan[2]. U Virjiniya shtatida joylashgan Randolph-Macon kollejini tamomlagach yana Xitoyga qaytib borgan. John Lossing Buckga turmushga chiqqanidan soʻng Pearl 1914–1932-yillar davomida missioner boʻlib xizmat qilgan. Shu davr mobaynida u xorijiy davlatlardagi missionerlik harakatlariga boʻlgan ehtiyojga shubha qila boshlagan. Oʻzining qarashlari tufayli keyinchalik is’tefoga chiqqan[3]. Qoʻshma Shtatlarga qaytganidan soʻng, 1935-yilda u Richard J. Walshga turmushga chiqqan va sehmahsul yozuvchilik faoliyatini davom ettirgan. U ayollar huquqlari va irqiy tenglik uchun kurashgan, Xitoy va Osiyo madaniyatlari haqida keng koʻlamda yozgan, ayniqsa, Osiyolik va aralash irqli farzandlarni asrab olish boʻyicha saʼy-harakatlari bilan mashhur boʻlgan.

Yoshligi va taʼlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pearl Buck dunyoga kelgan Stultinglar xonadoni. Hillsboro, Gʻarbiy Virjiniya.

Tugʻilganida Comfort[4] deb ism berilgan Pearl Syndenstricker Gʻarbiy Virjiniyaning Hillsboro shaharchasida, nemis va golland millatiga mansub boʻlgan Caroline Maude (Stulting) (1857–1921) va Absalom Sydenstricker oilasida tugʻilgan[5]. Uning ota-onasi missioner boʻlishgan va turmush qurganlaridan koʻp oʻtmay Xitoyga sayohat qilishgan. Pearlning tugʻilishiga oz qolganda oila AQShga qaytib kelgan. Pearl besh oylik paytida oila Xitoyga koʻchib ketgan, dastlab Huai’anda va keyinchalik Zhenjiangda yashagan[6]. Yosh oila yozni Kulingda oʻtkazishgan. 1897-yilda uning otasi Kulingda villa qurgan va vafotigacha shu yerda yashagan[7][8]. Aynan Kulingda yoz paytlari otasi bilan unutilmas hayot tarzi Pearlda yozuvchi boʻlish hissini uygʻotgan[2].

Pearlning aka-ukalaridan Edgar Sydendtricker Amerika sogʻliqni saqlash xizmatida va keyinchalik Milbank jamgʻarmasida faoliyat olib borgan. Grace Sydenstricker Yaukey (1899–1994) esa Cornelia Spencer taxallusi ostida kitoblar yozgan[9][10].

Pearl oʻz memuarlarida „koʻplab dunyolarda“, „ota-onasining toza, oq, kichkina missionerlik olami“ va „katta, quvnoq Xitoy dunyosida“ yashaganini va ular oʻrtasida hech qanday uzviy bogʻliqlik yoʻqligini eslab oʻtgan[11]. Oʻsha davrda boʻlib oʻtgan Ixetuan qoʻzgʻoloni (1899-1901) oilaga katta taʼsir koʻrsatgan: xitoylik hamrohlari ularni tark etishgan va yevropalik sayyohlar tashrifi ham kamaygan. Pearlning otasi, xitoyliklar ularga yomonlik ravo koʻrmasliklariga ishonib oila aʼzolari bilan birgalikda Shanxayga koʻchib oʻtgan. Bir necha yil oʻtgach Pearl Shanxaydagi Miss Jewel’s maktabiga oʻqishga kiradi va shundan soʻng u ikki tilli muhitda katta boʻla boshlagan.

1911-yilda Buck Virjiniya shtatida joylashgan Randolph-Macon ayollar kollejiga oʻqishga kirgan. 1914-yilda Phi Beta Kappani tamomlagan va Kappa Delta Sarority aʼzosiga aylangan.

Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1938-yilda Nobel qoʻmitasi tomonidan mukofotni topshirish jarayonida shunday deyilgan edi:

Joriy yilda Pearl Buckni mukofot bilan taqdirlash orqali Shvetsiya akademiyasi keng tarqalgan irqiy chegaralarni oshib oʻtuvchi, insoniy hamdardlik ruhi bilan yoʻgʻrilgan va jonli portret sanʼati boʻlgan insoniy ideallarni ochib beradigan ajoyib asarlari uchun ushbu yozuvchi Alfred Nobelning kelajak haqidagi orzu-umidlari bilan hamohang harakat qilayotganini his qilmoqda va ushbu mukofotga loyiq deb topdi[12].

Akademiya oldida soʻzlagan nutqida Pearl shunday degan: „Men asli kelib chiqishi amerikalikman, ammo qanday hikoya qilish va yozish boʻyicha dastlabki bilimlarni Xitoy mumtoz romanlarini oʻqish orqali egallaganman, Xitoyda muallifning vazifasi sanʼat asari yaratish emas, balki xalq bilan muloqot qilishdir. Xitoyda yozuvchi vazifasi gʻarbdagiga nisbatan farq qiladi: fermerlarga oʻz yerlari haqida, qariyalarga tinchlik haqida, ota-onalarga farzandlari haqida, yigit-qizlarga sevgi-muhabbat haqida gapirishi kerak“[13].

Vafoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Peral S. Buck 1973-yil 6-martda Vermont shtati Danby shaharchasida vafot etgan. U oʻz vasiyatiga koʻra Pensilvaniya shtatidagi Green Hills fermasiga dafn etilgan. Uning qabrtoshiga ismi ingliz tilida yozilmagan, uning oʻrniga Pearl Sydenstricker ismini ifodalovchi xitoycha ierogliflar – 賽珍珠 (Sai Zhenzu) yozilgan; xususan, Sai – familiyasining birinchi boʻgʻin tovushi (xitoychada dastlab familiya keladi) va Zhenzu – xitoycha marvarid degani[14][15].

Asarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avtobiografiyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • My Several Worlds: A Personal Record (New York: John Day, 1954)
  • My Several Worlds – yosh kitobxonlar uchun Cornelia Spencer tomonidan qisqartirilgan nashri (New York: John Day, 1957)
  • A Bridge for Passing (New York: John Day, 1962) – The Big Wave asarini suratga olishning avtobiografik bayoni

Biografiyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • The Exile: Portrait of an American Mother (New York: John Day, 1936) – onasi Caroline Stulting Sydenstricker (1857–1921) haqida; Woman's Home Companion jurnalida chop etilgan (10/1935–3/1936)
  • Fighting Angel: Portrait of a Soul (New York: Reynal & Hitchcock, 1936) – otasi Absalom Sydenstricker (1852–1931) haqida
  • The Spirit and the Flesh (New York: John Day, 1944) – The Exile: Portrait of an American Mother vaFighting Angel: Portrait of a Soul asarlarini ham oʻz ichiga olgan kitobi

Romanlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • East Wind: West Wind (New York: John Day, 1930)[16]
  • The Good Earth (New York: John Day, 1931); The House of Earth trilogiyasining birinchi kitobi
  • Sons (New York: John Day, 1933); The House of Earth trilogiyasining ikkinchi kitobi
  • A House Divided (New York: Reynal & Hitchcock, 1935); The House of Earth trilogiyasining uchinchi kitobi
  • All Men Are Brothers (New York: John Day, 1933)
  • The Mother (New York: John Day, 1933)
  • This Proud Heart (New York: Reynal & Hitchcock, 1938)
  • The Patriot (New York: John Day, 1939)
  • Other Gods: An American Legend (New York: John Day, 1940)
  • China Sky (New York: John Day, 1941)
  • China Gold: A Novel of War-torn China (New York: John Day, 1942)
  • Dragon Seed (New York: John Day, 1942)
  • The Promise (New York: John Day, 1943)
  • China Flight (Philadelphia: Triangle Books/Blakiston Company, 19453)
  • Portrait of a Marriage (New York: John Day, 1945)
  • The Townsman (New York: John Day, 1945)
  • Pavilion of Women (New York: John Day, 1946)
  • The Angry Wife (New York: John Day, 1947)
  • Peony (New York: John Day, 1948)
  • Kinfolk (New York: John Day, 1949)
  • The Long Love (New York: John Day, 1949)
  • God’s Men (New York: John Day, 1951)
  • Sylvia (1951)
  • Bright Procession (New York: John Day, 1952)
  • The Hidden Flower (New York: John Day, 1952)
  • Come, My Beloved (New York: John Day, 1953)
  • Voices in the House (New York: John Day, 1953)
  • Imperial Woman The Story of the Last Empress of China (New York: John Day, 1956) –  Imperator Dowager Cixi haqida
  • Letter from Peking (New York: John Day, 1957)
  • American Triptych: Three John Sedges Novels (New York: John Day, 1958) – The Townsman, The Long Love, Voices in the House asarlarini oʻz ichiga oladi
  • Command the Morning (New York: John Day, 1959)
  • Satan Never Sleeps (New York: Pocket Books, 1962)
  • The Living Reed A Novel of Korea (New York: John Day, 1963)
  • Death in the Castle (New York: John Day, 1965)
  • The Time Is Noon (New York: John Day, 1966)
  • The New Year (New York: John Day, 1968)
  • The Three Daughters of Madame Liang (London: Methuen, 1969)
  • Mandala: A Novel of India (New York: John Day, 1970)
  • The Goddess Abides (New York: John Day, 1972)
  • All under Heaven (New York: John Day, 1973)
  • The Rainbow (New York: John Day, 1974)
  • The Eternal Wonder (oʻlimidan soʻng, 2013-yilda nashr qilingan)[17]

Mukofotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ The Nobel Prize in Literature 1938 Accessed March 9, 2013
  2. ↑ 2,0 2,1 „Kuling American School Association – Americans Who Still Call Lushan Home“. Kuling American School Association 美国学堂 Website. Qaraldi: 2021-yil 23-iyul.
  3. ↑ Conn, Pearl S. Buck, 70–82.
  4. ↑ Lian Xi, The Conversion of Missionaries, University Park, PA: Penn State University Press, 1996) 102 ISBN 0271064382.
  5. ↑ Smylie, James H. (January 2004). "Pearl Buck's "Several Worlds" and the "Inasmuch" of Christ". Theology Today 60 (4): 540–554. doi:10.1177/004057360406000407. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/004057360406000407. Qaraldi: January 22, 2024. "Absalom Sydenstricker, of German ancestry, was born into a strict Presbyterian family of Greenbrier County, Virginia... Carie, Pearl's mother, was born a Stulting in Hillsboro (where Pearl also was born), of Dutch stock leavened by French yeast stirred into the ancestral mix." Pearl S. Buck]]
  6. ↑ Shavit, David (1990), The United States in Asia: a historical dictionary, Greenwood Publishing Group, 480-bet, ISBN 0-313-26788-X (Entry for „Sydenstricker, Absalom“)
  7. ↑ „赛兆祥墓碑“. mylushan.com. Qaraldi: 2021-yil 22-iyul.
  8. ↑ „Pearl S. Buck house in Zhenjiang“. Qaraldi: 2021-yil 22-iyul.
  9. ↑ „Grace Sydenstricker Yaukey papers, 1934–1968“. Orbis Cascade Alliance. Qaraldi: 2019-yil 17-yanvar.
  10. ↑ „Grace S. Yaukey Dies“ (1994-yil 5-may). Qaraldi: 2019-yil 18-yanvar.
  11. ↑ Pearl S. Buck, My Several Worlds: A Personal Record (New York: John Day, 1954) p. 10.
  12. ↑ „The Nobel Prize in Literature 1938“. NobelPrize.org.
  13. ↑ Nobel Lecture (1938) The Chinese Novel
  14. ↑ Conn, Peter, Dragon and the Pearl
  15. ↑ Benoit, Brian, [1]. This article only mentions the meaning of the second two characters, precious pearl, which in common language is simply the two character word for pearl.
  16. ↑ „East Wind: West Wind by Pearl S. Buck“. Fantasticfiction. Qaraldi: 2015-yil 6-aprel.
  17. ↑ Julie Bosman.. „A Pearl Buck Novel, New After 4 Decades“ (2013-yil 21-may). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pearl_S._Buck&oldid=4941156" dan olindi