Burun (qissa)
| Asl nomi | "Нос" |
|---|---|
| Muallif(lar) | Nikolay Gogol |
| Tarjimon(lar) | Farhod Fayziy |
| Mamlakat |
 Rossiya |
| Til | ruscha |
| Janr(lar)i | qissa |
| Nashr etilgan sanasi | 1836-yil |
| Nashriyot | "Tafakkur" jurnali |
| Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi | 20-sentabr, 2012-yil |
| Sahifalar soni | 37 bet |
| ISBN | ISBN 000-0000-0000-0-0 |
"Burun" (rus . Nos) – Ulugʻ rus yozuvchisi Nikolay Gogolning Sankt – Peterburgda yashagan vaqtida yozgan satirik qissasi. Bu davrda Gogolning asarlari, birinchi navbatda, grotesk va absurdga qaratilgan boʻlib, romantik burilish yasaydi. 1835-1836-yillar orasida yozilgan „Burun“ qissasi burni yuzidan chiqib, oʻziga xos hayot kechirayotgan Peterburg amaldori haqida hikoya qiladi. „Burun“ dastlab Aleksandr Pushkinga tegishli „The Contemporary“(Jadid) adabiy jurnalida nashr etilgan [1].
„Burun“ uch qismga boʻlingan boʻlib, bir kuni ertalab burnisiz uygʻongan kollegial baholovchi („mayor“) Kovalyov haqida hikoya qiladi. Keyinchalik u burni oʻziga xos hayotga ega boʻlganini va Davlat maslahatchisi darajasiga erishib, uni ortda qoldirganini bilib oladi . Qisqa hikoya , Buyuk Pyotr I darajalar jadvalini kiritganidan keyin Rossiyada paydo boʻlgan ijtimoiy darajaga boʻlgan obsessiyasini koʻrsatadi. Oddiy aholiga davlatga xizmat qilish orqali irsiy zodagonlikka ega boʻlish imkonini berish orqali, katta aholiga ijtimoiy mavqega koʻtarilish imkoniyati berildi. Biroq, bu imkoniyat oʻz oʻrnini Gogolning koʻplab qahramonlari ishlagan yirik byurokratiyaga ham beriladi.
Mazmuni
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hikoya uch qismga boʻlingan:
Birinchi qism.
25-mart kuni sartarosh Ivan Yakovlevich xotini non pishirganini bilib qoladi. Nonushta paytida u nonni yarmini boʻlib, nonning ichidan burun topib oladi. Sartarosh bu burun oʻzining doimiy mijozlaridan biri, kollegial baholovchi Kovalyovning („mayor Kovalyov“ nomi bilan mashhur) burni ekanligini bilib qoladi. Ivanning xotini undan burunni uydan olib chiqib tashlashni talab qiladi, shuning uchun ham u uni matoga oʻrab, koʻprikdan tashlashni rejalashtiradi. Burunni Neva daryosiga tashlab, qutulmoqchi boʻladi, lekin uni politsiyachi qoʻlga oladi. Ivan politsiyachiga pora bermoqchi boʻladi, ammo ofitser buni rad etadi.
Ikkinchi qism.
Mayor Kovalyov uygʻonib, uning burni yoʻqligini bilib qoladi. U yuzini koʻrish uchun oynani ushlaydi va uning oʻrnida faqat silliq, tekis teri yamogʻi boʻladi. U voqea haqida politsiya boshligʻiga xabar berish uchun uyidan chiqadi. Mayor Kovalyov militsiya boshligʻiga ketayotib, uning burnini yuqori lavozimli amaldor kiyimida koʻradi. Uning burni allaqachon odamga oʻxshab qolgan boʻladi. U yuziga qaytishni istamagan burnini ortidan quvadi. Kovalyovni goʻzal qiz chalgʻitadi va toʻsatdan burni qochib ketadi. Kovalyov politsiya boshligʻi bilan bogʻlanishga harakat qiladi, lekin u uyda emas boʻladi. Shunday qilib, u burni yoʻqolganligi haqida eʼlon joylashtirish uchun gazeta idorasiga tashrif buyuradi, lekin rad javobini oladi. Keyin u politsiya inspektori bilan gaplashadi, u ham yordam berishdan bosh tortadi. Nihoyat, Kovalyov uyiga qaytadi. Kovalyov oʻz kvartirasiga qayib, u yerda Ivanni ushlagan politsiyachi uning burnini qaytaradi (u shahardan qochishga urinib, avtoulov stantsiyasida ushlangan edi). Kovalyov, hatto shifokor yordami bilan ham burnini qayta tiklay olmasligini bilib, xursand boʻladi. Ertasi kuni Kovalyov xonim Aleksandra Grigoryevnaning Podtochina ismli qiziga turmushga chiqmoqchi boʻlgan ayolga xat yozib, uning burnini oʻgʻirlaganlikda ayblaydi; u qiziga nisbatan oʻzgaruvchanligi uchun uni laʼnatlagan deb hisoblaydi. U qargʻishni bekor qilishni soʻrash uchun yozadi, lekin ayol uning maktubidan sarosimaga tushib, qiziga uylanish istagini yana bir bor oʻylan koʻrishini takrorlaydi. Uning javobi uni aybsizligiga ishontiradi. Shaharda burunning faoliyati haqida mish-mishlar tarqalib, olomon uni qidirishga chiqadi.
Uchinchi qism.
7-aprel kuni Kovalyov burni qayta tikilgan holda uygʻonadi. U sartarosh tomonidan ehtiyotkorlik bilan soqolini oldiradi va xarid qilish, qizlar bilan noz-karashma singari eski odatlariga qaytadi.
Asar qahramonlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Kollegial baholovchi (kollej assesori) Kovalyov – hikoyaning bosh qahramoni, oʻrta darajadagi davlat xizmatchisi. U oʻz martabasiga berilib, bir kuni uygʻonib, burni yoʻqligini bilib qoladi.
- Burun – bu qahramon hikoyada tasvirlangan tananing bir qismidir. U asarda Kovalyovdan ham yuqoriroq davlat xizmati darajasiga erishganga oʻxshaydi.
- Ivan Yakovlevich – bu nondan burunni topadigan sartarosh. U burunni daryoga tashlashga harakat qiladi. Burun yana moʻjizaviy tarzda Kovalyovga bogʻlanib, u yana soqol olish uchun Ivan oldiga keladi.
- Roʻznomadagi reklama xodimi – Kovalyov yoʻqolgan burni haqida gazetada eʼlon berish uchun boradi. Roʻznomachi reklama xodimi bu voqeani birinchi boʻlib eshitganida, u nima boʻlganini tushunolmaydi. U Kovalyovning reklamasini rad etadi, chunki u hikoyaning kulgililigi gazetani juda shov-shuvli koʻrinishga olib keladi, deb hisoblaydi.
- Podtochina xonim – Kovalyov bir muncha vaqtdan beri noz-karashma qilgan qizning onasi. Unga turmush qurishni taklif qilishdan bosh tortadi, chunki u undan ham yaxshiroq odam bilan turmush qurishi mumkinligiga ishonadi, shuning uchun Podtochina xonim uni qiziga uylanishi haqida doimo bezovta qilib turadi.
- Shifokor – Kovalyovga burun qaytib kelingach, uni ulashga harakat qilib koʻradi.
- Politsiya xodimi – u yoʻqolgan burunni Kovalyovga qaytarib beradi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Klymentiev, Maksym (2009). "The Dark Side of 'The Nose': The Paradigms of Olfactory Perception in Gogol's 'The Nose'". Canadian Slavonic Papers 51 (2): 223–241. doi:10.1080/00085006.2009.11092611.