Kontent qismiga oʻtish

Oʻzbekiston gerbi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
AnvarxonM (munozara | hissa)
kTahrir izohi yoʻq
AnvarxonM (munozara | hissa)
kTahrir izohi yoʻq
Qator 1: Qator 1:
{{manba}}
{{Gerb
{{Gerb
|name = Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi
|name = Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi
Qator 22: Qator 21:
|image2=Emblem of Uzbekistan cyrillic.svg
|image2=Emblem of Uzbekistan cyrillic.svg
|image2_caption=
|image2_caption=
}}'''Oʻzbekiston Respublikasining Davlat Gerbi''' — Oʻzbekiston Respublikasi rasmiy davlat ramzi. 1992-yil 2-iyulda qabul qilingan. [[Davlat gerbi]] — davlat mustaqilligining [[ramz]]laridan biridir.
}}


'''Oʻzbekistonning Davlat gerbi''' 1992 -yil 2-iyulda yangi tashkil etilgan [[Oʻzbekiston|Oʻzbekiston Respublikasi]] tomonidan rasman qabul qilingan. U Oʻzbekiston Respublikasi muqobil boʻlgan avvalgi [[Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi]] (SSR) gerbiga koʻp oʻxshashliklarga ega. Ramzlari [[Oktyabr inqilobi|Oktyabr inqilobidan]] oldin boʻlmagan boshqa postsovet respublikalari singari, hozirgi gerb ham Sovet Ittifoqining baʼzi tarkibiy qismlarini saqlab qolgan. 1992-yilgacha Oʻzbekiston boshqa barcha Sovet respublikalariga oʻxshagan, standart kommunistik gerb va nishonlarga ega boʻlgan gerbga ega edi.
[[Tasvir:Emblem of Uzbekistan.svg|thumb|[[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning davlat gerbi]]
[[Tasvir:COA Uzbek SSR.png|thumb|[[Oʻzbek SSR]]ning davlat gerbi]]
[[Tasvir:Stamp of Uzbekistan m30 1993.jpg|thumb|120px|<small>Oʻzbekiston pochta markasida gerb, 1993</small>]]
'''Oʻzbekiston Respublikasining Davlat Gerbi''' — Oʻzbekiston Respublikasi rasmiy davlat ramzi. 1992-yil 2-iyulda qabul qilingan. [[Davlat gerbi]] — davlat mustaqilligining [[ramz]]laridan biridir.


Gerbda mamlakatning tabiiy boyliklari aks etgan. Chap tomonda [[paxta]] joylashgan boʻlib, u [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|Sovet]] davridan beri mamlakat sanoati va qishloq xoʻjaligi uchun juda muhim ahamiyatga ega boʻlib kelgan, chunki Oʻzbekiston SSR butun [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] hududida asosiy paxta ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchilardan biri boʻlgan, shuning uchun uni koʻpincha uning ahamiyatini ifodalsh uchun ''oq oltin'' deb atashadi. Oʻng tomonda mamlakat boyligi va farovonligini ifodalovchi [[Bugʻdoy|bugʻdoy]] boshoqlaridan gulchambar oʻrnatilgan. Birgalikda paxta va gʻalla oʻsimliklari respublika hududida istiqomat qilayotgan turli xalq va elatlarning tinchligi va tasallini aks ettiruvchi davlat bayrogʻi lentasi bilan bogʻlangan.
== Izoh ==

Davlat gerbi dumaloq koʻrinishga ega boʻlib, bu shaklning soʻl tomoni rizq-roʻzimiz timsoli — [[bugʻdoy boshoqlari]]dan, oʻng tomoni esa [[oʻzbek]]ning dongʻini dunyoga taratgan bebaho boyligimiz — chanoqlari ochilgan [[gʻoʻza]] shoxlaridan iborat [[chambar]]ga oʻralgan, uzoqdagi [[togʻlar]] va [[daryo]]lar manzarasida gullagan [[vodiy]] uzra [[quyosh]] zarrin nurlarini sochib turadi, ayni paytda bu [[Oʻzbekiston]]ning serquyosh mamlakat ekanligini ham bildiradi. Gerbning yuqori qismida esa Oʻzbekiston ozodligining ramzi sifatida [[sakkizburchak yulduz]], uning ichki qismida [[yarimoy]] va [[yulduz]] maʼnosi mamlakat aholisining koʻp qismi [[islom dini]]ga etiqod qilishi, markazida — baxt va erksevarlik ramzi — qanotlarini yozgan [[Xumo]] qushi tasvirlangan. Gerbning pastki qismida Oʻzbekiston Respublikasi davlat bayrogʻini ifoda etuvchi chambar tasmasiga „Oʻzbekiston“ deb yozib qoʻyilgan.
Uning tepasida Rub El-Hizbning (۞) koʻk yulduzi joylashgan boʻlib, ichida oq yulduz va yarim oy tasvirlangan, bu [[islom]] ramzi boʻlib, buni koʻpchilik [[oʻzbeklar]] eʼtirof etadilar.

Markazda qanotlari choʻzilgan oʻngga qaragan [[Humo|Humo qushi]] tasvirlangan. Bu afsonaviy qush tinchlik, baxt va ozodlikka intilish ramzidir. Humo qanotlari bilan oʻralgan togʻlar ustida koʻtarilgan quyoshning yashil yaylovlarga qaragan tasviri. Ikki daryo, [[Amudaryo]] va [[Sirdaryo]] togʻlardan oqib oʻtadi va gerbning orqa tomonida chiqayotgan quyoshdan nurlar taraladi.

Humo paxta va gʻalla chegaralari etagidagi bayroqda oʻrnatilgan boʻlib, unda milliy rang-barang va lotin yozuvida mamlakat nomi yozilgan (''Oʻzbekiston'').

Oʻzbekiston tarkibidagi Qoraqalpogʻiston respublikasi Oʻzbekiston gerbidan foydalanadi, lekin mintaqaviy ranglar koʻk, oltin va yashil rangga ega. Unda faqat bitta daryo, Amudaryo va togʻlarga tutashgan gerb fonida mahalliy yodgorlik mavjud.

== Gerb tavsifi ==
Davlat gerbi dumaloq koʻrinishga ega boʻlib, bu shaklning soʻl tomoni rizq-roʻzimiz timsoli — [[Bugʻdoy|bugʻdoy boshoqlaridan]], oʻng tomoni esa [[oʻzbek]]ning dongʻini dunyoga taratgan bebaho boyligimiz — chanoqlari ochilgan [[gʻoʻza]] shoxlaridan iborat [[chambar]]ga oʻralgan, uzoqdagi [[togʻlar]] va [[daryo]]lar manzarasida gullagan [[vodiy]] uzra [[quyosh]] zarrin nurlarini sochib turadi, ayni paytda bu [[Oʻzbekiston]]ning serquyosh mamlakat ekanligini ham bildiradi. Gerbning yuqori qismida esa Oʻzbekiston ozodligining ramzi sifatida [[sakkizburchak yulduz]], uning ichki qismida [[yarimoy]] va [[yulduz]] maʼnosi mamlakat aholisining koʻp qismi [[islom dini]]ga etiqod qilishi, markazida — baxt va erksevarlik ramzi — qanotlarini yozgan [[Xumo]] qushi tasvirlangan. Gerbning pastki qismida Oʻzbekiston Respublikasi davlat bayrogʻini ifoda etuvchi chambar tasmasiga „Oʻzbekiston“ deb yozib qoʻyilgan.

== Tarixi ==
Oktyabr inqilobi va keyinchalik mamlakatda sovet tuzumi oʻrnatilishigacha Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasiga oʻz oʻrnini bosgan Buxoro amirligi va Xiva xonligi kabi mahalliy xonlik va amirliklarda gerb yoʻq edi. soʻzning gʻarbiy maʼnosi, mahalliy shtatlar oʻzini namoyon qilishning anʼanaviy usullari va boshqaruv ramzlaridan foydalanadi.

=== Buxoro Xalq Respublikasi ===
[[Fayl:Soviet_Union_1922.svg|right|thumb|196x196px|Buxoro Xalq Sovet Respublikasi SSSR xaritasida yashil rang bilan belgilangan, taxminan 1922-yil]]
1920-yil 1-sentabrda Yosh buxoriyaliklar va buxorolik kommunistlar RSFSR tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Chorjoʻv shahrida Buxoro amiri Muhammad Olimxon va amirlik hukumatiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardilar. Ikkinchi sentyabrda bolsheviklar va ularning ittifoqchilari kuchli havo bombardimonidan va shaharning koʻplab qismlari samarali vayron qilinganidan keyin shaharni egallab olishdi . Buxoro amiri va uning saroyi dastlab Sharqiy Buxoroga, soʻngra Afgʻonistonga qochadi.

1920-yil 14-sentabrda respublika boshqaruv shakli qabul qilingan va unga tegishli barcha davlat institutlari tashkil etilgan kun boʻldi. 8-oktabrda boʻlib oʻtgan ButunBuxoro qurultoyida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi tuzilganligi eʼlon qilindi, soʻngra keyingi yilning 23 sentyabrida xuddi shu qurultoy organi — ''qurultoy'' tomonidan konstitutsiya qabul qilindi .
[[Fayl:Emblem_of_the_Bukharan_People's_Soviet_Republic.svg|right|thumb|124x124px|Buxoro Xalq Sovet Respublikasining gerbi]]
Buxoro XSR konstitutsiyasining 78-moddasida shunday edi:
{{Blockquote|The Government emblem of the Bukharan People's Soviet Republic consists of a depiction of a green sheaf of dzhugara with a golden sickle thrust into it on the red background. At the upper part of the emblem, a sickle of a half crescent is placed above the sheaf, inside of which is a golden five-pointed star. The sheaf itself is surrounded by the inscription of "Bukharan People's Soviet Republic".|Central Government Archive of the Republic of Uzbekistan.}}

=== Oʻzbekiston SSR ===
[[Fayl:Emblem_of_the_Uzbek_SSR_(1931).svg|alt= The first emblem of the Uzbek Soviet Socialist Republic, as adopted by the declaration of the first Uzbek Congress of the Soviets in 1925|right|thumb|124x124px|Oʻzbekiston SSRning 1925-yildagi asl gerbi]]
1925-yil 13-15-fevralda Buxoro shahrida boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston Sovetlarining birinchi qurultoyi ''Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etilganligi toʻgʻrisida'' deklaratsiya eʼlon qildi. 1925-yil 22-iyunda esa Oʻzbekiston SSR Sovetlari Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining ''Oʻzbekiston SSR gerbi va bayrogʻi toʻgʻrisida'' 67-sonli qarori ''Oʻzbekiston SSR Konstitutsiyasi tuzilgunga qadar vaqtinchalik amal'' qiladi . respublika gerbini oʻrnatdi<ref>{{Cite web |url=http://www.heraldicum.ru/uzbekstn/ussr.htm |title=Гербы узбекистана}}</ref>.

Yakuniy dizaynga asos qilib olingan gerb loyihasi ''oʻroq'' (oʻroq) va tutqichlari pastga tushirilgan, gulchambar va paxta shoxlari bilan oʻralgan bolgʻacha tasvirlaridan iborat edi. Gulchambarni oʻrab turgan qizil lentada ''OʻzSSR ('' oʻzbek tilining arab yozuvida va rus tilida) yozuvi bezatilgan . Gerbning yuqori tomonida oltin hoshiyali qizil yulduz joylashgan; gerb oʻralgan. rus va oʻzbek tillarida " Dunyo proletarlari, birlashing! " degan kommunistik shior yozilgan.

1927—1928 yillarda oʻzbek tilining yozuv tizimini SSSRdagi barcha turkiy tillar uchun birlik alifbo sifatida koʻzda tutilgan Yañalif nomi bilan tanilgan lotinlashtirilgan alifboga oʻzgartirish boʻyicha qator islohotlar amalga oshirildi . Shunga koʻra, gerbdagi yozuvga ham joriy islohotlarni aks ettirish maqsadida oʻzgartirish kiritildi. Bundan tashqari, 1929-yilda Tojikistonning Sovet Ittifoqi tarkibida alohida respublika sifatida ajralib chiqishi va Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasining Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasidan ajralib chiqishi munosabati bilan bir qancha kichikroq oʻzgarishlar amalga oshirildi.
[[Fayl:Emblem_of_the_Uzbek_SSR_(1929-1937).svg|alt= Emblem of the Uzbek SSR (1929-1937)|right|thumb|124x124px|1929—1937-yillarda Oʻzbekiston SSR gerbi]]
1939-yil 11-iyulda Sovet Ittifoqi Markaziy hukumati ittifoq tarkibiga kiruvchi bir qancha respublikalarning alifbolarini kirill yozuviga oʻzgartirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi . Shunday qilib, 1940-yil 8-mayda oʻzbek yozuvi lotin alifbosidan rus tiliga asoslangan yangi kirill alifbosiga oʻzgartirildi. 1941-yil 16-yanvarda respublika gerbi ham shunga amal qildi va u ham oʻz yozuvini lotin yozuvidan kirill alifbosiga oʻzgartirdi. Shunday qilib, gerb yangi „flz. S. S.R.“ belgisiga ega boʻldi. eski lotin oʻrnida.
[[Fayl:Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg|alt= Emblem of the Uzbek SSR (1978-1991)|right|thumb|124x124px|Oʻzbekiston SSR gerbi, 1978-yil Konstitutsiyasida belgilangan]]
Keyinchalik, 1978-yil 19-apreldagi yangi konstitutsiyada emblemaning yangi tavsifi berildi, bu dizaynga bir nechta oʻzgartirishlar kiritdi. 178-modda quyidagi tahrirda bayon etilsin:
{{Blockquote|Government Emblem of the Uzbek Soviet Socialist Republic consists of the hammer and sickle in the rays of sun, surrounded by a wreath, on the right consisting of ears of wheat and on the right, of a branch of cotton plant with flowers and open buds of cotton. On the top of the emblem is a five-pointed star and at the bottom, a part of the world globe. On the ribbon of the wreath are the inscriptions; Uzbek on the left: «Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз» and Russian on the right: «Пролетарии всех стран, соединяйтесь!». At the bottom of the two ribbons is the inscription «Ўз.ССР».|[[Constitution of the Uzbek SSR (1978)]]}}
Gerbning bu varianti Sovet Ittifoqi parchalanib ketgunga qadar, yaʼni mustaqillikka erishgan Oʻzbekiston Respublikasining yangi gerbi, bayroq kabi boshqa davlat nishonlari qabul qilingunga qadar saqlanib qolgan .

=== Mustaqillikdan soʻng ===
Oʻzbekistonning amaldagi Davlat gerbi Oʻzbekiston Oliy Kengashining 1992-yil 2-iyuldagi 10-sessiyasida „Oʻzbekiston Respublikasining Davlat gerbi toʻgʻrisida“gi 616-XII-sonli qonuniga asosan tasdiqlangan<ref name=":0">{{Cite web |url=http://parliament.gov.uz/en/coat/ |title=Arms |access-date=2020-09-11 |archive-date=2022-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220815103609/https://parliament.gov.uz/en/coat/ |url-status=dead}}</ref>.

== Gallereya ==
<gallery>
Fayl:Presidential_Seal_of_Uzbekistan.svg|Presidential Seal of Uzbekistan
Fayl:Emblem_of_Karakalpakstan.svg|[[Emblem of Karakalpakstan]]
Fayl:Uzbek_passport.svg|An Uzbek passport with the national emblem displayed on the front
Fayl:Emblem_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_in_a_parade,_Moscow.jpg|The Soviet Emblem in the Latin script, during a parade in Moscow
Fayl:The_Soviet_Union_1937_CPA_571_stamp_(Arms_of_Uzbekistan).jpg|A Soviet stamp with the Emblem of the Uzbek SSR
</gallery>


== Yana qarang ==
== Yana qarang ==
Qator 44: Qator 88:
* [http://www.heraldicum.ru/uzbekstn/state.htm Oʻzbekiston davlat bayrogʻi] // Heraldicum.ru {{ref-ru}}
* [http://www.heraldicum.ru/uzbekstn/state.htm Oʻzbekiston davlat bayrogʻi] // Heraldicum.ru {{ref-ru}}
* [https://archive.today/20130417024417/blogs.mail.ru/mail/talgatnasiba/tag/����������: ������ ������������ Oʻzbekiston: Mamlakatning birinchi rahbarlari] (gerbni qanday qabul qilganlar){{ref-ru}}
* [https://archive.today/20130417024417/blogs.mail.ru/mail/talgatnasiba/tag/����������: ������ ������������ Oʻzbekiston: Mamlakatning birinchi rahbarlari] (gerbni qanday qabul qilganlar){{ref-ru}}

* [https://web.archive.org/web/20090901175958/http://www.uzbekistan.org/uzbekistan/symbols/ Embassy of Uzbekistan to the United States | About Uzbekistan | State Symbols]
* {{FOTW|anchor=coa|id=uz|title=Uzbekistan § Coat of arms}}


[[Turkum:Davlat gerblari]]
[[Turkum:Davlat gerblari]]

2024-yil 4-may, 19:48 dagi koʻrinishi

Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi

Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi
Versions
Armiger Oʻzbekiston Respublikasi
Qabul qilingan 1992-yil 2-iyul
Qoʻllab-quvvatlovchilar Humo
Shiori O‘ZBEKISTON

Oʻzbekiston Respublikasining Davlat Gerbi — Oʻzbekiston Respublikasi rasmiy davlat ramzi. 1992-yil 2-iyulda qabul qilingan. Davlat gerbi — davlat mustaqilligining ramzlaridan biridir.

Oʻzbekistonning Davlat gerbi 1992 -yil 2-iyulda yangi tashkil etilgan Oʻzbekiston Respublikasi tomonidan rasman qabul qilingan. U Oʻzbekiston Respublikasi muqobil boʻlgan avvalgi Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi (SSR) gerbiga koʻp oʻxshashliklarga ega. Ramzlari Oktyabr inqilobidan oldin boʻlmagan boshqa postsovet respublikalari singari, hozirgi gerb ham Sovet Ittifoqining baʼzi tarkibiy qismlarini saqlab qolgan. 1992-yilgacha Oʻzbekiston boshqa barcha Sovet respublikalariga oʻxshagan, standart kommunistik gerb va nishonlarga ega boʻlgan gerbga ega edi.

Gerbda mamlakatning tabiiy boyliklari aks etgan. Chap tomonda paxta joylashgan boʻlib, u Sovet davridan beri mamlakat sanoati va qishloq xoʻjaligi uchun juda muhim ahamiyatga ega boʻlib kelgan, chunki Oʻzbekiston SSR butun SSSR hududida asosiy paxta ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchilardan biri boʻlgan, shuning uchun uni koʻpincha uning ahamiyatini ifodalsh uchun oq oltin deb atashadi. Oʻng tomonda mamlakat boyligi va farovonligini ifodalovchi bugʻdoy boshoqlaridan gulchambar oʻrnatilgan. Birgalikda paxta va gʻalla oʻsimliklari respublika hududida istiqomat qilayotgan turli xalq va elatlarning tinchligi va tasallini aks ettiruvchi davlat bayrogʻi lentasi bilan bogʻlangan.

Uning tepasida Rub El-Hizbning (۞) koʻk yulduzi joylashgan boʻlib, ichida oq yulduz va yarim oy tasvirlangan, bu islom ramzi boʻlib, buni koʻpchilik oʻzbeklar eʼtirof etadilar.

Markazda qanotlari choʻzilgan oʻngga qaragan Humo qushi tasvirlangan. Bu afsonaviy qush tinchlik, baxt va ozodlikka intilish ramzidir. Humo qanotlari bilan oʻralgan togʻlar ustida koʻtarilgan quyoshning yashil yaylovlarga qaragan tasviri. Ikki daryo, Amudaryo va Sirdaryo togʻlardan oqib oʻtadi va gerbning orqa tomonida chiqayotgan quyoshdan nurlar taraladi.

Humo paxta va gʻalla chegaralari etagidagi bayroqda oʻrnatilgan boʻlib, unda milliy rang-barang va lotin yozuvida mamlakat nomi yozilgan (Oʻzbekiston).

Oʻzbekiston tarkibidagi Qoraqalpogʻiston respublikasi Oʻzbekiston gerbidan foydalanadi, lekin mintaqaviy ranglar koʻk, oltin va yashil rangga ega. Unda faqat bitta daryo, Amudaryo va togʻlarga tutashgan gerb fonida mahalliy yodgorlik mavjud.

Gerb tavsifi

Davlat gerbi dumaloq koʻrinishga ega boʻlib, bu shaklning soʻl tomoni rizq-roʻzimiz timsoli — bugʻdoy boshoqlaridan, oʻng tomoni esa oʻzbekning dongʻini dunyoga taratgan bebaho boyligimiz — chanoqlari ochilgan gʻoʻza shoxlaridan iborat chambarga oʻralgan, uzoqdagi togʻlar va daryolar manzarasida gullagan vodiy uzra quyosh zarrin nurlarini sochib turadi, ayni paytda bu Oʻzbekistonning serquyosh mamlakat ekanligini ham bildiradi. Gerbning yuqori qismida esa Oʻzbekiston ozodligining ramzi sifatida sakkizburchak yulduz, uning ichki qismida yarimoy va yulduz maʼnosi mamlakat aholisining koʻp qismi islom diniga etiqod qilishi, markazida — baxt va erksevarlik ramzi — qanotlarini yozgan Xumo qushi tasvirlangan. Gerbning pastki qismida Oʻzbekiston Respublikasi davlat bayrogʻini ifoda etuvchi chambar tasmasiga „Oʻzbekiston“ deb yozib qoʻyilgan.

Tarixi

Oktyabr inqilobi va keyinchalik mamlakatda sovet tuzumi oʻrnatilishigacha Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasiga oʻz oʻrnini bosgan Buxoro amirligi va Xiva xonligi kabi mahalliy xonlik va amirliklarda gerb yoʻq edi. soʻzning gʻarbiy maʼnosi, mahalliy shtatlar oʻzini namoyon qilishning anʼanaviy usullari va boshqaruv ramzlaridan foydalanadi.

Buxoro Xalq Respublikasi

Buxoro Xalq Sovet Respublikasi SSSR xaritasida yashil rang bilan belgilangan, taxminan 1922-yil

1920-yil 1-sentabrda Yosh buxoriyaliklar va buxorolik kommunistlar RSFSR tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Chorjoʻv shahrida Buxoro amiri Muhammad Olimxon va amirlik hukumatiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardilar. Ikkinchi sentyabrda bolsheviklar va ularning ittifoqchilari kuchli havo bombardimonidan va shaharning koʻplab qismlari samarali vayron qilinganidan keyin shaharni egallab olishdi . Buxoro amiri va uning saroyi dastlab Sharqiy Buxoroga, soʻngra Afgʻonistonga qochadi.

1920-yil 14-sentabrda respublika boshqaruv shakli qabul qilingan va unga tegishli barcha davlat institutlari tashkil etilgan kun boʻldi. 8-oktabrda boʻlib oʻtgan ButunBuxoro qurultoyida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi tuzilganligi eʼlon qilindi, soʻngra keyingi yilning 23 sentyabrida xuddi shu qurultoy organi — qurultoy tomonidan konstitutsiya qabul qilindi .

Buxoro Xalq Sovet Respublikasining gerbi

Buxoro XSR konstitutsiyasining 78-moddasida shunday edi:

The Government emblem of the Bukharan People's Soviet Republic consists of a depiction of a green sheaf of dzhugara with a golden sickle thrust into it on the red background. At the upper part of the emblem, a sickle of a half crescent is placed above the sheaf, inside of which is a golden five-pointed star. The sheaf itself is surrounded by the inscription of "Bukharan People's Soviet Republic".

— Central Government Archive of the Republic of Uzbekistan.

Oʻzbekiston SSR

The first emblem of the Uzbek Soviet Socialist Republic, as adopted by the declaration of the first Uzbek Congress of the Soviets in 1925
Oʻzbekiston SSRning 1925-yildagi asl gerbi

1925-yil 13-15-fevralda Buxoro shahrida boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston Sovetlarining birinchi qurultoyi Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etilganligi toʻgʻrisida deklaratsiya eʼlon qildi. 1925-yil 22-iyunda esa Oʻzbekiston SSR Sovetlari Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining Oʻzbekiston SSR gerbi va bayrogʻi toʻgʻrisida 67-sonli qarori Oʻzbekiston SSR Konstitutsiyasi tuzilgunga qadar vaqtinchalik amal qiladi . respublika gerbini oʻrnatdi[1].

Yakuniy dizaynga asos qilib olingan gerb loyihasi oʻroq (oʻroq) va tutqichlari pastga tushirilgan, gulchambar va paxta shoxlari bilan oʻralgan bolgʻacha tasvirlaridan iborat edi. Gulchambarni oʻrab turgan qizil lentada OʻzSSR ( oʻzbek tilining arab yozuvida va rus tilida) yozuvi bezatilgan . Gerbning yuqori tomonida oltin hoshiyali qizil yulduz joylashgan; gerb oʻralgan. rus va oʻzbek tillarida " Dunyo proletarlari, birlashing! " degan kommunistik shior yozilgan.

1927—1928 yillarda oʻzbek tilining yozuv tizimini SSSRdagi barcha turkiy tillar uchun birlik alifbo sifatida koʻzda tutilgan Yañalif nomi bilan tanilgan lotinlashtirilgan alifboga oʻzgartirish boʻyicha qator islohotlar amalga oshirildi . Shunga koʻra, gerbdagi yozuvga ham joriy islohotlarni aks ettirish maqsadida oʻzgartirish kiritildi. Bundan tashqari, 1929-yilda Tojikistonning Sovet Ittifoqi tarkibida alohida respublika sifatida ajralib chiqishi va Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasining Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasidan ajralib chiqishi munosabati bilan bir qancha kichikroq oʻzgarishlar amalga oshirildi.

Emblem of the Uzbek SSR (1929-1937)
1929—1937-yillarda Oʻzbekiston SSR gerbi

1939-yil 11-iyulda Sovet Ittifoqi Markaziy hukumati ittifoq tarkibiga kiruvchi bir qancha respublikalarning alifbolarini kirill yozuviga oʻzgartirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi . Shunday qilib, 1940-yil 8-mayda oʻzbek yozuvi lotin alifbosidan rus tiliga asoslangan yangi kirill alifbosiga oʻzgartirildi. 1941-yil 16-yanvarda respublika gerbi ham shunga amal qildi va u ham oʻz yozuvini lotin yozuvidan kirill alifbosiga oʻzgartirdi. Shunday qilib, gerb yangi „flz. S. S.R.“ belgisiga ega boʻldi. eski lotin oʻrnida.

Emblem of the Uzbek SSR (1978-1991)
Oʻzbekiston SSR gerbi, 1978-yil Konstitutsiyasida belgilangan

Keyinchalik, 1978-yil 19-apreldagi yangi konstitutsiyada emblemaning yangi tavsifi berildi, bu dizaynga bir nechta oʻzgartirishlar kiritdi. 178-modda quyidagi tahrirda bayon etilsin:

Government Emblem of the Uzbek Soviet Socialist Republic consists of the hammer and sickle in the rays of sun, surrounded by a wreath, on the right consisting of ears of wheat and on the right, of a branch of cotton plant with flowers and open buds of cotton. On the top of the emblem is a five-pointed star and at the bottom, a part of the world globe. On the ribbon of the wreath are the inscriptions; Uzbek on the left: «Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз» and Russian on the right: «Пролетарии всех стран, соединяйтесь!». At the bottom of the two ribbons is the inscription «Ўз.ССР».

Gerbning bu varianti Sovet Ittifoqi parchalanib ketgunga qadar, yaʼni mustaqillikka erishgan Oʻzbekiston Respublikasining yangi gerbi, bayroq kabi boshqa davlat nishonlari qabul qilingunga qadar saqlanib qolgan .

Mustaqillikdan soʻng

Oʻzbekistonning amaldagi Davlat gerbi Oʻzbekiston Oliy Kengashining 1992-yil 2-iyuldagi 10-sessiyasida „Oʻzbekiston Respublikasining Davlat gerbi toʻgʻrisida“gi 616-XII-sonli qonuniga asosan tasdiqlangan[2].

Gallereya

Yana qarang

Manbalar

  1. „Гербы узбекистана“.
  2. „Arms“. 2022-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 11-sentyabr.

Havolalar