Обо

Обо́ (сирәгрәк обоо, овоо) (монг. овоо, бурят телендә:обоо, хак. обаа «өем, таучык, сибеп өелгән») — монголларның, бурятларның, тувалыларның, хакасларның һәм Үзәк Азиянең башка төрки-монгол халыкларның мәдәниятендә дини культ урыннары.
Традицион формада тасмалар һәм байраклар белән бизәлгән таш яки агач өерләре булып тора. Юллар янында, тау үткелләрендә, түбәләрдә, күл янында, аршаннарда, елга ярларында урнаша. Ялгыз обо да, төркем булып та обо очрый. Обо — ыру һәм территориаль рухларга, ягъни бу урын хуҗаларына табыну урыны. Обо хуҗалары— ул бу дөньядан киткән шаманнар, бабалар яки күк килеп чыгышлы Илаһлар рухлары.
Табынуның иң таралган йоласы — обо тирәли сөт архисы белән яки гади аракы белән бөркү, ташлар, тукыма тасмалары, тиеннәр, конфет, татлы әйберләр, ашамлык, һ.б. тәкъдим итү. Монголиядә һәм Бурятиядә обо тирәли сәгать теле йөреше буенча өч мәртәбә әйләнеп узу йоласы бар.
Обо культы иртә күчмә халыкларда пәйда булган һәм шаманизм белән бәйле. Әкренләп Буддачылык йолаларына кертелгән булган һәм функциональ планда ступаларга якынлашкан.
Обо һава торышын булдыра, уңышлар, сәламәтлек, яхшы тору өчен җаваплы кешегә тауга барырга бирми дип санала. Юл буе оболар киң таралган, алар янында сәфәр кылучылар «яхшы юл»га тәкъдим итүләрен калдыра.
Байкал артында һәм Монголиядә “обо, обоо, обон” сүзләре белән топонимнар еш очрый.

Монголиядә обо
Дурген-Нуур күленең (Көнбатыш Монголиядә) көньяк ярында обо комплексы.
Бурятиянең Джида районында Зарубино авылы янында Хараты тавында “обо”.

Шулай ук карарга мөмкин

Әдәбият

Герасимова К. М. Культ обо как дополнительный материал для изучения этнических процессов в Бурятии // Этнографический сб. Улан-Удэ, 1969. Вып. 5.
Манжигеев И. А. Бурятские шаманистические и дошаманистические термины. М., 1978.
Галданова Г. Р. Доламаистские верования бурят. Новосибирск, 1987.
Дугаров Д. С. Исторические корни белого шаманства. М., 1991.
Тумунов Ж. Т. Ага и агинцы. Улан-Удэ, 1993.
Нацов Г. Д. Материалы по истории и культуре бурят. Улан-Удэ, 1995. Ч. 1.

Сылтамалар

Обряд «Обоо тахилга». портал «Родное село» (24 января 2012).
Владимир Буяхаев (9.06.2015). Как правильно подготовиться к летним обрядам поклонения духам - хозяевам местности. Информ Полис.