Новочеркасск

Новочеркасск
	Новочеркасск
	рус. Новочеркасск
	Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1805
Рәсми исем	Новочеркасск
Әһәмиятле кеше	Воллан, Франц Павлович де[d]
... хөрмәтенә аталган	Черкасы
Нигезләүче	Матвей Иванович Платов[d]
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Тын гаскәре өлкәсе, Всевеликое Войско Донское[d] һәм Черкасский округ[d]
Административ-территориаль берәмлек	Тын гаскәре өлкәсе, Дон өлкәсе[d], Донской округ[d], Ростов өлкәсе һәм Төньяк Кавказ крае[d]
Сәгать поясы	UTC 03:00
Хөкүмәт башлыгы	Лысенко, Юрий Евгеньевич[d]
Халык саны	163 674 (2021)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	80 метр
Кардәш шәһәр	Изерлон, Сремски-Карловси, Акмәсҗит һәм Кронштадт
Мәйдан	128 км²
Почта индексы	346400–346499
Рәсми веб-сайт	novochgrad.ru
Җирле телефон коды	8635
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
	Новочеркасск Викиҗыентыкта

Новочеркасск (рус. Новочеркасск) — Ростов өлкәсендәге шәһәр, Дон казаклыгының башкаласы.

Халык саны — 169 039 кеше (2010).^[3]

География

Шәһәр Аксай елгасы уң ярында, аңа Тузлов (Тозлы) елгасы кушылу урынында, Тындагы Ростовдан 40 километр төньяк-көнчыгыштарак урнашкан. Төньяк Кавказ тимер юлының Новочеркасск станциясе.

Климат

Новочеркасск уртача континенталь климаты зонасында урнашкан. Уртача еллык күрсәткечләре: Уртача еллык температура — 8,9 °C, Уртача еллык һава дымлылыгы — 77%. Явым-төшемнәр саны — 605 мм.

Кыш җылы, иң салкын периоды — гыйнвар ахыры-февраль башы; җәй эссе, дәвамлы һәм корылыклы.

Новочеркасск климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Уртача максимум, °C	−2	−1	5	16	23	26	30	28	23	14	7	1	14
Уртача температура, °C	−5,7	−4,8	0,6	9,4	16,2	20,2	23,0	22,1	16,3	9,2	2,5	−2,6	8,9
Уртача минимум, °C	−8	−8	−3	5	11	15	17	16	11	5	0	−5	5
Явым-төшем нормасы, мм	60	40	40	50	55	60	55	40	40	30	55	80	605
Чыганак: Яндекс-погода [значения средней температуры взяты из СНиП 23-01-99 «Строительная климатология»]*

Тарих

1805 елда Дон гаскәренең яңа башкаласы буларак атаман Матвей Платов тарафыннан нигезләнә.

1856 елда Новочеркасск шәһәрендә 10 чиркәү, 3125 йорт һәм 218 лавка (кибет) исәпләнгән.

Россия ватандашлар сугышы вакытында — большевикларга каршы булган казаклыгы үзәге.

Бөек Ватан сугышы барышында (1942 елның 25 июле) шәһәр алман-фашист гаскәрләре тарафыннан басып алына. Алман оккупациясе вакытында — вермахт ягында сугышкан казак частьләрнең оештыру үзәге. 1943 елның 13 февралендә азат ителә.

1962 елда биредә бәяләр арттыруга каршы эшчеләрнең демонстрациясе корал белән бастырыла.

Халык

1811^[4]	1840^[5]	1856^[4]	1897^[6]	1914^[4]	1926^[4]	1931^[4]	1939^[4]	1959^[7]	1970^[8]	1979^[9]	1989^[10]	2002^[11]	2010^[12]
~6 700	17 846	~17 900	51 963	~69 100	~56 400	~67 400	~75 900	95 453	162 365	183 055	187 973	170 822	169 039

Милли составы

Милләт	2002^[13]	2010^[14]
руслар	92,3%	93,8%
украиннар	2,6%	1,7%
әрмәннәр	1,5%	1,6%

Икътисад

Новочеркасск — Ростов өлкәсенең эре сәнәгый үзәге.

Сәнәгатьнең төп тармаклары — химия һәм машиналар төзү. Электровозлар заводы, магнитларны җитештерү.

Машиналар төзү заводы, нефть машиналар төзү заводы, станоклар төзү заводы, электод заводы, синтетик матдәләр заводы, химик заводы, силикатлы кирпеч заводы, һ.б. Азык тәмлеткеч сәнәгатенең ширкәтләре.

Новочеркасск тирәсендә — Новочеркасск ДРЭС-ы.

Югары уку йортлары

Новочеркасск дәүләт мелиорация академиясе
Заманча һуманитар акдемиясенең филиалы
Советлар Берелге Маршалы В.Д. Соколовский ис. Новочеркасск югары хәрби-командирлык элемтә училищесы
Көньяк Руия дәүләт техника институты (Новочеркасск политехника институты)

Галерея

Вокзал
Дон казаклары музее
Атаман сарае
Электровозлар төзү заводы бинасы

Танылган шәхесләр

Макар Лукин (1905-1961), Социалистик Хезмәт Каһарманы, Казандагы 16 санлы завут директоры (1942-1946)

Шулай ук карагыз

Искәрмәләр

[_7b3496f5f3a187b3-1] Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906

[_a7835421f3d3cda4-2] ttps://tass.com/politics/906463

[гкс-3] архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-12-06

[autogenerated1-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 http://www.mojgorod.ru/rostovsk_obl/novcherkask/index.html

[5] Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840

[6] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=394

[7] 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[8] 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[9] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[10] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[11] 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[12] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus10_reg2.php

[13] 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-12-06

[14] Национальный состав и владение языками, гражданство. Кн.1: Статистический сборник /Ростовстат/ – Ростов н/Д, 2013 – 375 с. (PDF), archived from the original (PDF) on 2014-07-14, retrieved 2013-12-06

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]