Zärdöşt

Zärdöşt farsı Zartošt
Zärdöşt Zärdöşt
Tulı iseme	farsı Zartošt
Hönäre	päyğämbär, Zärdöştlek dinenä nigez saluçı
Tuu datası	X-VI b.e.q.
Tuu cire	İran
Ülem datası	X-VI b.e.q.

Zärdöştlek bilgese

Zärdöştlek sänğätendä Zärdöşt aq kiemdä häm ozın saqal belän surätlänä

Zärdöşt, Zaratustra (avest Zaraθuštra, farsı Zartošt, kördçä Zerdeşt, yunança Ζωροάστρης - Zoroastr) - Zärdöştlek dinenä nigez saluçı, kähin häm päyğämbär, ul äytkänençä aña Zärdöştlekneñ izge kitabı törendäge Ahura Mazda Yañalığı - Avesta birelgän.

Tormış yulı

Zärdöştneñ döres tärcemäi xäle ışanıçlı bulmıy. Ber çığanaq buyınça ul Baktriädä, Balh şähärendä tuğan. (Balhara patşalığı qarağız).

İkençe qaraş buyınça ul Tähran bistäse Rades (Rayy) şähärendä dönyağa kilgän (çamalap 628-551 b.e.q. yılda). Zur İran könçığışında torğan.

Aristotel buyınça Zärdöşt Platonnan 6000 yıl elek yäşägänder.

Linvistik tikşerü (Gat) buyınça Zärdöşt tormış yılları XII-X b.e.q. bulğan.

Qayber urta ğasırlar möselman tarixçıları Zärdöşt İran Azärbaycanında torğanın sanıylar (Äl-Birüni, Äl-Balazuri, Äl-Qazwini h.b.).

Britan ğalime Meri Boys häm Hindstan säyäsätçese Bal Gangadhar Tilak buyınça Zärdöşt Çiläbe ölkäse, Sintaşta şähärçelegendä tuğan.

Zärdöşt Spitama ğailäsendä tuğan, ätise - Poruşaspa, änise - Dugdova.

Riwäyät buyınça Zärdöşt tuğanda yılamağan, ä kölä başlağan häm kölüe 2000 artıq demonnarnı ütergän.

Zärdöşt xatını - Xvovi.

Eşçänlek

Avestanıñ Gata öleşendä Zärdöşt tarixi şäxes bulıp taswirlana.

İske arilär dinenä qarşı çığış yasıy. Qanlı qorban çaluğa (haoma) qarşı köräş itä. Zärdöşt buyınça yaxşılıq häm yawızlıq ayırılıp toralar, alar arasında hiç urtaqlığı yuq.

Zärdöşt panteonında abstrakt fikerläre kerä:

• Ahura-Mazda (ziräk xuca)
• Xşatra Variä (yaxşıraq patşalıq)
• Xourvatat (berdämlek)
• Amertat (ülemsezlek)
• Vohu Mana (yaxşı fiker)
• Aşa Vaxişta ( iñ yaxşı täqwalıq)
• Spenta Armati (izge tıynaqlıq)
• Sraoşa (buysınuçanlıq)

Mädäniättä

• "Tılsımlı fleyta" digän Motsart operasında Zärdöşt obrazı bar.
• Fälsäfäçe Fridrix Nitsşe "Zärdöşt bolay äytkän" digän kitapnı yaza.

Sıltamalar

• Заратустра(үле сылтама) / Энциклопедия «Религия»