Yip Man
 | |||
| Doğum |
Ip Kai-man (Geleneksel Çince: 葉繼問) 1 Ekim 1893 Fatshan (Foshan), Kwangtung (Guangdong), Çin | ||
|---|---|---|---|
| Ölüm |
12 Aralık 1972 (79 yaşında) Mong Kok, Kowloon, Hong Kong[1] gırtlak kanseri | ||
| Etnik köken | Çinli | ||
| Stil | Wing Chun | ||
| Öğretmen(ler) |
Chan Wah-shun Ng Chung-sok Leung Bik | ||
| Aktif yılları | 1917–1972 | ||
Yip Man (Çince (basitleştirilmiş): 叶问; Çince (geleneksel): 葉問; pinyin: Yè Wèn; Jyutping: Jip6 Man6; 1 Ekim 1893 - 2 Aralık 1972), Wing-Chun dövüş sanatını açık bir şekilde dış dünyaya öğreten ilk Kung-Fu ustasıdır. Aralarında Bruce Lee’nin de bulunduğu, daha sonradan kendileri de birer usta ve öğretmen olarak dövüş sanatları dünyasında söz sahibi olan birçok kişiyi yetiştirmiştir.
Gençlik Yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yip Oi-dor ve Ng Shui çiftinin üçüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğu Çin'in Guangdong eyaletindeki Foshan'da geçti. 13 yaşında Wing-Chun çalışmaya başlayan Yip-Man, Chan Wah-Shun’un son öğrencisi oldu. Yip Man, ustasının ilerlemiş yaşından dolayı çalışmalarının çoğunu Wah-Shun ustanın ikinci yardımcısı Ng Chung-Sok’la yapardı. Üç yıl sonra Chan Wah-Shun öldü, fakat ölmeden önceki isteklerinden birisi Ng Chung-Sok’un Yip-Man’ın Wing-Chun eğitimine devam etmesiydi.
Yip Man 16 yaşındayken kısa süreliğine Japonya’ya gitti[kaynak belirtilmeli] ve sonra Hong Kong’da üst sınıf ailelerin çocuklarının ve yabancıların okuduğu St. Stephen Koleji’nde derslere katıldı.
Bir hikâyeye göre sınıf arkadaşlarından birisi onun dövüş sanatlarındaki bilgisini kendisinden büyük bir adam üzerinde denemesini ister. Yip Man’ın meydan okuduğu adam onu birkaç darbede yere devirir. Sonradan anlaşılır ki kavga ettiği yaşlı kişi Chan Wah-Shun’un ustasının oğlu Leung Bik’tir. Bu karşılaşmadan sonra Leung Bik’ten dersler almaya başlar. 24 yaşında Yip Man Foshan’a döner ve memleketinden uzakta geçirdiği yıllarda Wing-Chun bilgisi inanılmaz ölçüde ilerlemiştir. Kendi akranları onun bu üstün yeteneklerini görünce uzakta olduğu yıllarda başka bir dövüş sanatı çalışarak Wing-Chun’a ihanet ettiğini söylerler.
Yip Man Foshan’da polis olarak çalışmaya başlar. Resmi bir Wing-Chun okulu çalıştırmamış, yalnızca arkadaşlarının ve akrabalarının çocuklarına dersler vermiştir. Bunların arasında, Chow Kwong-Yue, Kwok Fu, Lun Kai, Chan Chi-Sun ve Lui Ying en tanınanlarındandır. Bu öğrencilerin en iyisi olduğuna inanılan Chow Kwong–Yue ilerleyen yaşamında ticarete atılmış ve dövüş sanatlarından uzaklaşmıştır. Kwok Fu ve Lun Kai, Foshan ve Guandong'un başka bölgelerinde öğrencilerine Wing-Chun öğretmeye devam etmişler ve bu ustaları takip eden öğrenciler sanatın eğitimini sürdürmüşlerdir. Diğer öğrencilerinden Chan Chi-Sun genç yaşta ölür ve Lui Ying Hong Kong’a gider.
Çin’in Japonya tarafından istilası sırasında Yip Man Japon askerî birliklerini eğitme tekliflerini geri çevirmiştir. Sonrasında Hong Kong’a gitmiştir.
Hong Kong yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]İkinci Çin-Japon Savaşı'nın sona ermesinin ardından Foshan'a dönen Yip Man, 1949'da içsavaşın ÇKP lehine sonuçlanması üzerine Hong Kong'a yerleşmiştir. Burada açtığı dövüş sanatları okulunda Wing-Chun eğitimi vermeye devam etmiştir. Wing-Chun okulunu açma kararında afyon alışkanlığı nedeniyle düştüğü para sıkıntısının etkili olduğu iddia edilmektedir.[2] Okulu açtığı ilk zamanlarda işler iyi değildir çünkü öğrencileri birkaç ay orada kalıp ayrılıyorlardır. Yip-Man okulunu Sham Shui Po’daki Hoi Tan Caddesine, oradan da Yau Ma Tei’deki Lee Tat Caddesine taşımıştır. Bu zaman içerisinde bazı öğrencileri ustalık seviyesine ulaşmış ve kendi okullarını açmışlardır.
Yip-Man’ın bazı öğrencileri diğer dövüş ustalarına karşı değişik karşılaşmalarda zaferler kazanmış ve bu Yip-Man’ın ününe ün katmıştır.
1967’de Yip-Man ve birkaç öğrencisi Hong Kong Wing-Chun Athletic Association’ı kurmuştur.
Yip-Man’ın en ünlü öğrencilerinden biri olan Bruce Lee 1954’ten 1957’ye kadar onunla birlikte çalışmıştır. Yip-Man emekliye ayrıldığında William Cheung, Lo Man Kam (Yip-Man’ın yeğeni), Moy Yat ve iki oğlu Ip Chun ve Ip Ching Wing-Chun eğitimi vermeye devam etmişlerdir.
1972’de gırtlak kanseri olan Yip-Man aynı yılın 2 Aralık günü Hong Kong’daki kariyerinin 30 yıllık döneminin sonrasında ölümünden sonra tüm dünyaya da yayılacak olan bir Wing-Chun sistemini öğretecek ustaları miras bırakarak yaşama gözlerini kapamıştır.
-
1960 civarında Hong Kong'daki orijinal Ip Man Wing Chun Derneği -
Ip Man ve Bruce Lee
Ölüm ve Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ip Man, 2 Aralık 1972'de Hong Kong'daki 149 Tung Choi Caddesi'ndeki biriminde, en ünlü öğrencisi Bruce Lee'nin ölümünden sadece yedi ay önce gırtlak kanserinden öldü. Hong Kong'daki Wo Hop Shek'e gömüldü.
Ip'in mirası, Wing Chun'un küresel uygulamasıdır. Ip'in önemli öğrencileri şunlardır: Wong Shun Leung, Bruce Lee, Moy Yat, Ho Kam Ming, Victor Kan, yeğeni Lo Man Kam ve William Cheung. Ip, Wing Chun'un tarihini yazdı. Foshan tapınak arazisindeki Ip Man Müzesi'nde hayatının birçok eseri sergileniyor. Ip Man, hayatından yola çıkılarak birçok filmde canlandırılmıştır.
Filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yip Man'ın hayatını anlatan altı film vardır. Bunların en önemlisi Ip Man serisidir. Dört filmlik seride Yip Man'ı Guangzhou doğumlu aktör Donnie Yen canlandırmıştır.
- Ip Man (2008)
- Ip Man 2 (2010)
- Yip Man chin chyun (2010)
- Yip Man: Jung gik yat zin (2013)
- Ip Man 3 (2015)
- Ip Man 4: Final (2019)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 影武者‧ 葉問次子葉正專訪 [Exclusive Interview with Ip Man's second son Ip Ching] (Çince). Ming Pao Weekly Online. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013.
Geleneksel Çince: 旺角通菜街一百四十九號一個單位內， ... 傳奇的老者在那個單位的一張沙發上遽然離世。 [Translation: ... in a unit at 149 Tung Choi Street, Mong Kok, ... the legendary old man passed away suddenly on a sofa in that unit.]
- ^ Ken Ing, Wing Chun Warrior, s. 109, Blacksmith Books, 2010, ISBN 988-17742-2-5, ISBN 978-988-17742-2-4
