Vedat Nedim Tör

Vedat Nedim Tör
Vedat Nedim Tör
Doğum	1897; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	8 Nisan 1985 (88 yaşında); İstanbul
Meslek	siyasetçi; iktisatçı; yazar;
Vatandaşlık	Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye
Eğitim	Galatasaray Lisesi
Alma mater	Berlin Humboldt Üniversitesi
Önemli eser	Yıllar Böyle Geçti (Anı, 1976), Kemalizmin Dramı (1980), Atatürk Olmasaydı (1982)
Akrabalar	Ahmet Nedim Servet Tör (babası), Edip Servet Tör (amcası)

Vedat Nedim Tör, (1897 - 8 Nisan 1985), Türk siyasetçi, yazar ve gazeteci.

Türkiye'de Cumhuriyet döneminin tanınmış kültür ve sanat adamıdır. Yapı Kredi Bankası'nın sanat müşavirliğini yaptığı 25 yıl boyunca düzenlediği büyük çaplı yarışmalar, folklor alanında başlattığı araştırma ve derleme çalışmalar, yetişkinlere ve çocuklara hitap eden yayınları ile kültür alanında önemli hizmetler verdi, cumhuriyet değerlerinin topluma mal olması için çalıştı. Tiyatro oyunu ve roman gibi kurmaca eserler de kaleme aldı.

Hayatı

1897 yılında İstanbul'da doğdu. Babası yazar ve bürokrat Ahmet Nedim Servet Tör, annesi Behice Hanım'dır.^[1] 1916 yılında Galatasaray Lisesini bitirdi. Ticaret Nezareti'nin açtığı sınavı kazanarak Berlin Yüksek Ticaret Okulu'nda (Berlin Humboldt Üniversitesi) yükseköğrenim görmek üzere Almanya'ya gitti. İktisat alanında doktorasını "Türkiye Nasıl Bir Emperyalizm Konusu Oldu?" başlıklı çalışması ile tamamladı.^[2]

Berlin'deki öğrenciliği sırasında Alice Hanım’la evlendi ve bu evliliğinden Engin ve Manuella olmak üzere iki çocuğu oldu.^[2] Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasının (TİÇSF) Almanya’daki yönetici ve kurucuları içerisinde yer aldı. Partinin Berlin’deki temsilciliğini 1922 yılına kadar devam ettirdi. 5 Kasım- 5 Aralık 1922’de Moskova’da yapılan Komintern’in IV. Kongresine İstanbul Komünist Grubu Temsilcisi olarak Berlin’den giderek katıldı.

1923 yılında Türkiye'ye döndü. Türkiye Komünist Partisi’nde yer aldı ve partiye yakın bir gazete olan “Aydınlık” Gazetesinde yazılar yazdı. Mayıs 1926'da Viyana'daki Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası Konferansı'nda partinin genel başkanlığını üstlendi. 1927 yılında partiden ayrılarak partinin bütün gizli dokümanlarını polise teslim etti. 1927 Tevkifatı sırasında TİÇSF aleyhine şahitlik yapan Tör, aynı davada yargılanıp beraat etti. İzlediği tutumdan dolayı partinin kurucusu Şefik Hüsnü tarafından dönek ilan edildi.

1932 yılında kurulan Kadro dergisinin kurucuları arasında yer aldı ve bu dergide yazılar yayımladı.

1934 yılında derginin kapanmasından sonra 1938 yılına kadar bazı devlet kurumlarında çalıştı. Matbuat Umum Müdürlüğü (1933-1937), Turizm Müdürlüğü (1938), Ankara Radyosu Müdürlüğü (1938-1943), Ankara Elektrik Şirketi gibi çeşitli kurumlarda yönetici olarak çalıştı. Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazılar yazdı.^[3] 1933'te Matbuat Umum Müdürlüğü sırasında çıkardığı La Turquie Kémaliste dergisi, yeni Türkiye'nin dünyaya tanıtımında önemli rol üstlendi.

İstanbul Radyosu Haziran 1943'te Vedat Nedim Tör yönetiminde deneme yayınına başladı. Beyoğlu Postanesi üzerinde kurulan geçici stüdyoda çalışmalarını sürdüren İstanbul Radyosu, Batı Müziği ve Ankara Radyosu'ndan telefon aracılığıyla iletilen ajans haberlerini yayınladı.

1944 yılından sonra 25 yıl boyunca Yapı Kredi Bankasında kültür ve sanat danışmanı olarak görev yaptı. Aile, Doğan Kardeş, Sanat Dünyası adlı dergileri çıkarttı. Türkiye fotoğraf arşivini kurdu. Bankanın para ve altın koleksiyonunun kurulmasına öncülük etti.^[4] 1970 yılında sonra Akbank'ta kültür ve sanat danışmanı olarak görev yaptı. 1974 yılında yeniden Yapı ve Kredi Bankası’na geçti.^[5] 1977 yılında emekli oldu.

Toplumun hem bireyin yaşadığı çelişkilere yer veren tiyatro eserleri yazdı, oyunlarının birçoğu sahnelendi. Tiyatro türü üzerine yazdığı yazılarla da tiyatro sanatına katkı verdi.^[6] Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren yaşamına dair önemli anılarını Yıllar Böyle Geçti (1976) adlı kitapta anlattı. Tek romanı Resim Öğretmeni'nde (1943) ise bir resim öğretmeninin atandığı kasabada yaşadığı olayları, kasabalıların eğitimi için mücadelesini konu edindi.^[6]

1985 yılında İstanbul'da öldü.

Vedat Nedim Tör Müzesi

Yapı Kredi bünyesinde 1992 yılında İstanbul'da Vedat Nedim Tör adını taşıyan özel müze kurulmuştur. Müzede 1950'lere dayanan etnografik ve nümizmatik koleksiyonları ve 55 bin parçalık bir madeni para koleksiyonu bulunur.

Eserleri

Tiyatro oyunları

Fevkalasriler (1928)
İmralı'nın İnsanları
Hayvan Fikri Yedi (1929)
Kör (1935)
Köksüzler (1937)
Üç Kişi Arasında (1938)
Değişen Adam (1941)
İmralı’nın İnsanları (1942)
Sanatkâr Aşkı (1945)
Hep ve Hiç (1951)
Siyah-Beyaz (1952)
Aşağıdan Yukarı (1952)
Sahte Kahramanlar (1975)
Kadın Polis Olursa
Görücü
Çarliston
Halıcı Kız
İstenilmeyen Mucize
Dağ Başındaki Kız
Sonsuz
Hacivat Diplomat
Batista
Büyük İhtilâl (çeviri)

Anı

Yıllar Böyle Geçti, Milliyet Yayınları (1976)

Deneme

Dinimiz (1940)
Kemalizmin Dramı (1980)
Atatürk Olmasaydı (1982)

Kaynakça

^ Şahin, Elmas (Haziran 2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: Türk'ün Destanı" (PDF). 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ ^a ^b Yaman, Hikmet (2017). "Bir Cumhuriyet Aydını: Vedat Nedim Tör" (PDF). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Sahin, Elmas (2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: The Epic of the Turks". International Journal Of Turkish Literature Culture Education. 2/2 (2): 203-218. doi:10.7884/teke.147. ISSN 2147-0146. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Arolat, Osman (18 Mart 2022). "Vedat Nedim Tör: Eski komünist bir kültür insanı". Dunya.com. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
^ "Vedat Nedim Tör". kitap.ykykultur.com.tr. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
^ ^a ^b Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Vedat Nedim Tör". teis.yesevi.edu.tr. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.

Dış bağlantılar

Atatürk'ten Anılar 14. Bölüm: Vedat Nedim Tör, 24 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Şahin, Elmas (Haziran 2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: Türk'ün Destanı" (PDF). 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[:0-2] Yaman, Hikmet (2017). "Bir Cumhuriyet Aydını: Vedat Nedim Tör" (PDF). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[3] Sahin, Elmas (2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: The Epic of the Turks". International Journal Of Turkish Literature Culture Education. 2/2 (2): 203-218. doi:10.7884/teke.147. ISSN 2147-0146. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[4] Arolat, Osman (18 Mart 2022). "Vedat Nedim Tör: Eski komünist bir kültür insanı". Dunya.com. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.

[5] "Vedat Nedim Tör". kitap.ykykultur.com.tr. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.

[:1-6] Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Vedat Nedim Tör". teis.yesevi.edu.tr. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]