Veda (roman)
| Veda 1918-1924 / Esir Şehirde Bir Konak | ||||
 Kitabın kapak resmi | ||||
| Yazar | Ayşe Kulin | |||
|---|---|---|---|---|
Kapak sanatçısı | Utku Lomlu | |||
| Ülke | Türkiye | |||
| Dil | Türkçe | |||
| Konu | I. Dünya Savaşı sonunda işgal altındaki İstanbul. | |||
| Tür | Roman | |||
| Yayım | 2007 | |||
| Yayımcı | Everest Yayınları | |||
| Sayfa | 390 | |||
| ISBN | 978-975-289-440-2 | |||
| Seri | ||||
| ||||
Veda, Ayşe Kulin'in 2007 yılında yayımlanan tarihi romanıdır.
"Esir Şehirde Bir Konak" alt başlığını taşır; yazarın annesine Sitare Hanım ve dedesi Ahmet Reşat Bey’e ithaf edilmiştir.[1] Otobiyografik özellikler taşıyan eser, kısmen yazarın ailesinin gerçek öyküsüne, kısmen kurguya dayanır.
Veda, Kulin'in aile hikâyesini üç nesil öncesinden başlayarak yarı kurgusal olarak aktarmaya başladığı üçlemesinin ilk romanıdır. Ayşe Kulin, ertesi yıl Umut romanıyla seriye devam etmiştir.
Eser, tiyatroya uyarlanmış ve 1923'te Cumhuriyet’in 100. yılı için bir kutlama gösterisi olarak TiyatroKare tarafından sahneye konmuştur.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Roman, 1920'lerin başında, İtilaf Devletleri'nin işgali altındaki İstanbul’da Osmanlı Devleti’nin son maliye nazırlarından Ahmet Reşat Paşa’nın konağında yaşananları anlatır.
Saltanat yanlıları ile Milliciler arasına sıkışan Ahmet Reşat Paşa nın konağında, paşanın eşi Behice Hanım iki kızı, yaşlı teyzesi, ev işlerinde yardımcı olan uzak akrabaları Mehpare yaşamakta ve çatıda Sarıkamış gazisi yeğeni Kemal gizlenmektedir. Kemal, ülkenin işgalden kurtuluşu için çalışan gizli derneklere yardım eder ve işgalci güçler tarafından arandığı için gizlenmek zorundadır. Sarıkamış’tan döndüğünden beri hasta olan Kemal’in bakımını Mehpare yapar. Mehpare ile Kemal arasında bir aşk doğar ve Mehpare bu ilişkiden hamile kalır.
Dayı Ahmet Reşat Paşa ile yeğen Kemal arasında birinin saltanat, diğerinin milliciler yanında olması nedeniyle bir gerginlik vardır. Ahmet Reşat Paşa’nın Osmanlı kabinesinde Maliye Nazırlığına getirilmesi ile saltanattan yana konumu kesinleşmiştir ama Paşa, Anadolu’daki milli orduya gizliden maddi ve manevi destek sağlar.
İşgal kuvvetlerinin Meclis-i Mebûsan’ı dağıtmasından sonra Kemal, Mehpare ile birlikte aile dostları Azra Hanım'ın daha güvenli bir yer olduğu düşünülen konağında saklanır. Azra Hanım’ın konağı, işgal kuvvetlerinin baskınına uğrayınca Kemal ile Mehpare tekrar Ahmet Reşat Paşa’nın konağına kaçmayı başarırlar. Anadolu’daki milli mücadeleye katılmak isteyen Azra Hanım, baskından sonra konağını terk etmek zorunda kalır ve Anadolu’ya geçinceye kadar Ahmet Reşat Efendi’nin konağına yerleşir. Anadolu’ya geçtiğinde Antep dolaylarına gider; orada bir Fransız subayına gönül verir fakat bir işgal askeri olduğu için onunla evlenmeyip aşkını kalbine gömer.
Kemal de artık iyileştiği için milli mücadelede daha etkin bir görev almak üzere arkadaşı Mahir'in yardımıyla Anadolu'ya geçer ama gitmeden önce dayısından izin alarak Mehpare ile evlenir. Telgraf ağı kurmak görevi ile Eskişehir'e gidişinden bir süre sonra konağa ölüm haberi ulaşır.[2]
Milli mücadele, ülkenin işgalden kurtuluşu ile sonlanır, padişah ülkeyi terk eder. Savaşta milli ordunun yanında yer almayanlar Ankara hükümeti tarafından vatan haini ilan edilir. Ahmet Reşat Efendi de vatan haini ilan edilme tehlikesiyle karşılaşır ve kaçmak zorunda kalır.
Ahmet Reşat Bey, gitmeden önce konak halkını Mahir'e emanet eder. Mahir, Ahmet Reşat'ın büyük kızı Leman Hanım ile evlenmek için izin ister. Mahir ile Leman’ın nişanı olur ve Ahmet Reşat Bey, bir İtalyan vapuruyla ülkeyi terk eder.
Uyarlamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Roman, Nedim Saban tarafından tiyatroya uyarlanarak Tiyatrokare tarafından Cumhuriyet’in 100. yılı için bir kutlama gösterisi olarak 2023'te sahneye konmuştur.[3]
Oyunu Nedim Saban yönetmiş; dönemin muhafazakâr bakışını simgeleyen Saraylı karakterini Ayşe Kulin'in Robert Kolej'den okul arkadaşı Nevra Serezli, Kulin'in dedesi Ahmet Reşat Paşa'yı Aziz Savran, evlatlık Mehpare’yi Leyla Feray, evin muhalif kahramanı Kemal'i Fatih Gülnar canlandırmıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Filiz Aygündüz, Dedemle Annem Uzaylılar Gibiydi, Milliyet gazetesi, 30.09.2007". 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.
- ^ "Ayşe Kulin'in ünlü eserini Nedim Saban yönetti, başrolde ise Nevra Serezli var: Sahnede 'veda'ya yolculuk". Cumhuriyet. 9 Ağustos 2023. 1 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ Mitrani, Erdoğan (22 Kasım 2023). "TiyatroKare Cumhuriyet´in 100. yılını kutluyor ´Veda´". Şalom gazetesi.
- ^ Altuntaş, Birsen (28 Ağustos 2023). "Ayşe Kulin'in Veda oyununda okul arkadaşı Nevra Serezli başrolde". 1 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.