VIII. Karl
| VIII. Karl | |
|---|---|
 | |
| İsveç kralı | |
| Hüküm süresi | 20 Haziran 1448 – 24 Şubat 1457 9 Ağustos 1464 – 30 Ocak 1465 12 Kasım 1467 – 15 Mayıs 1470 |
| Taç giymesi | 29 Haziran 1448 |
| Önce gelen | Christopher I. Christian |
| Sonra gelen | Johan |
| Norveç kralı | |
| Hüküm süresi | 20 Kasım 1449 – Haziran 1450 |
| Önce gelen | Christopher |
| Sonra gelen | I. Christian |
| Doğum | 1408 Uppsala |
| Ölüm | 15 Mayıs 1470 (61-62 yaşlarında) Tre Kronor, Stockholm |
| Defin | Riddarholmen Kilisesi |
| Eş(ler)i | Birgitta Turesdotter Bielke Katarina Karlsdotter Gumsehuvud Kristina Abrahamsdotter |
| Çocuk(lar)ı | İsveçli Magdalena |
| Hanedan | Bonde |
| Babası | Knut Tordsson Bonde |
| Annesi | Margareta Karlsdotter |
Karl Knutsson Bonde (1408–1470), kısaca Karl Bonde İsveç kralı (1448-1457, 1464-1465 ve 1467-1470) ve Norveç kralı (1449-1450) idi. İsveçte VII. Karl, Norveçte ise I. Karl olarak bilinir.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Karl Knutsson Bonde, Ekim 1408 veya 1409'da Ekholmen Kalesi'nde, Knut Tordsson'un ve Margareta Karlsdotter'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Babası Knut Erik Johansson Vasa'nın babası Johan'ın kuzenidir. Efsaneye göre babası IX. Eric'in kardeşinin soyundan gelmektedir. Annesi Sağır Karl'ın ve IV. Knud ile Flandreli Adela'nın kızı Ingegerd Knutsdotter'ın soyundan geliyordu.
İsveç ve Norveç Kralı
[değiştir | kaynağı değiştir]
.svg)
Christopher'ın 1448'de ölmesi üzerine Karl, 20 Haziran'da İsveç kralı seçildi. Danimarkalılar, Eylül 1448'de I. Christian'ı yeni hükümdar olarak seçmişlerdi. Norveç'in de Christopher tarafından yönetildiği dönemde taht için Karl ve Christian arasında bir rekabet başladı ve her iki kral da Norveç Konseyi'ndeki çeşitli gruplardan destek aldı. 1449 yılında Norveç konseyinin bir kısmı Karl'ı Norveç kralı olarak seçti ve 20 Kasım'da Trondheim'daki Nidaros Katedrali'nde taç giydi. Ancak Christian, Norveç üzerindeki iddiasını da sürdürdü. İsveç aristokrasisi, Norveç konusunda Danimarka'ya karşı açılacak bir savaşta Karl'ı desteklemekte isteksiz davrandı ve Karl, Haziran 1450'de Norveç tahtını Christian lehine terk etmek zorunda kaldı.
1451'den itibaren İsveç ve Danimarka birbirleriyle savaş halindeydi. Zamanla İsveç'teki soylular arasında Karl'a karşı büyüyen bir muhalefet ortaya çıktı. En güçlü muhalif ise kraliyet ve laik gücün tek elde toplanması çabalarına karşı çıkan İsveç kilisesiydi. Diğer rakipler arasında Oxenstierna ailesi ve kral seçiminde karşı tarafta yer almış Vasa Hanedanı vardı.
Sonraki hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sonraki 20 yıl boyunca Karl iki kez tahttan indirildi. Ancak çeşitli dönemlerde tahta geri döndü. 1448-1457, 1464-1465 ve 1467 ile 1470 yılları arasında üç kez hüküm sürdü.
1457'de Başpiskopos Jöns Bengtsson ve soylu Erik Axelsson Tott'un önderliğinde bir isyan çıktı. Karl, Danzig'e sürgüne gitti. İsyanın iki lideri naipliği ele geçirdiler ve Danimarka Kralı I. Christian'ın kral olarak seçilmesini organize ettiler.
1463 yılında Kral Christian, vergi politikaları yüzünden Başpiskoposla anlaşmazlığa düştü. Başpiskopos hapse atıldı ve yakınları isyan etti. İsyan sonucu Christian İsveç'ten sürüldü. Karl isyancılar tarafından yeniden kral seçildi. İsveç'e vardığında kendini Başpiskopos'la savaş halinde buldu ve 1 yıl sonra tekrar sürgüne gönderildi.1467 yılında, Karl Knutsson'u desteklemeye geri dönen naip Erik Axelsson Tott onu bir kez daha kral yaptı. Daha sonra Mayıs 1470'te Stockholm'de ölene kadar Riksråd ile iktidarı paylaşarak üç yıl hüküm sürdü.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Karl'ın ilk eşi Birgitta Turesdotter'den 2 çocuğu oldu.
- Ture Karlsson
- Kristina Karlsdotter (1432 - 1500'den önce), 1446'da Erik Eriksson Gyllenstierna ile evlendi.
İkinci eşi Katarina'dan 8 çocuğu oldu.
- Margaret Karlsdotter (1442–1462)
- İsveçli Magdalena (1445–1495):1466'da Ivar Axelsson Tott ile evlendi.
- Richeza Karlsdotter (1445 doğumlu): Vadstena Manastırı'nda rahibe
- Bridget Karlsdotter (1446–1469): Vadstena Manastırı'ndaki rahibe
- Bebekken ölen dört oğlu
Metresi Christina Abrahamsdotter'dan 2 çocuğu oldu.
- Anna Karlsdotter: Bölja ile evlendi.
- Karl Karlsson (1465 – 1488)
Kendisi öldükten sonra soylular tarafından yeğeni Sten Sture İsveç naibi seçildi.[1]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Karl, İsveç aristokrasisi arasında giderek artan milliyetçi eğilimi temsil ediyordu. Bu eğilim ilk önce diğer İskandinav ülkelerini İsveç'in kontrolü altına almaya çalıştı, ancak kısa süre sonra Kalmar Birliği'ni dağıtmaya odaklandı. Sonraki yüzyılda, birlik dağıldı ve Karl İsveç'in bağımsızlığının ilk savunucularından biri olarak saygı gördü.
Karl'ın büyük torunu Christina Nilsdotter Gyllenstierna, İsveç'in bağımsızlığını savunan naip Genç Sten Sture ile evliydi.
Karl Knutsson'un soyundan gelmeyen, sadece yakın akrabaları olan Bonde ailesi, 20. yüzyıla kadar İsveç soyluları ve siyasetinde önemli bir yer tutmaya devam etti. Ancak Karl'ın soyundan gelenler, 1863 yılında Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glucksburg Prensi Christian'ın Danimarka Kralı IX. Christian olarak tahta çıkışına kadar tahta çıkamadılar. Karl'ın torunları o zamandan beri Norveç, Yunanistan, Büyük Britanya, Brunswick, Lüksemburg, Belçika, İspanya, Romanya, Rusya ile Finlandiya Büyük Dükalığı'nın tahtına çıktılar.
Soyundan gelen Saxe-Coburg-Gotha'lı Sibylla İsveç veliaht prensi Gustaf Adolf ile evlendi ve XVI. Carl Gustav'ın annesi oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Anna Eunike Röhrig: Mätressen und Favoriten. Ein biographisches handbuch. MatrixMedia Verlag GmbH, Göttingen 2010, ISBN 978-3-932313-40-0, S. 12.
