Ulubey, Uşak
| Ulubey | |
|---|---|
 | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Uşak |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | İbrahim Coşkunaslan |
| • Belediye başkanı | Veli Koçlu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 798 km² |
| Rakım | 750 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 12.955 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC 03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 64900 |
| İl alan kodu | 0276 |
| İl plaka kodu | 64 |
Resmî site Belediye | |
Ulubey, Uşak ilinin şehir merkezine 30 km uzaklıkta yer alan ve Denizli iline sınırı olan ilçedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulubey ilçesi olduğu Uşak’ın tarihiyle aynı evreleri geçirmiştir. Yerleşim; Hitit, Frig, Lidya, Pers, Makedon Krallığı, Bergama Krallığı, Roma, Bizans ve Selçuklular ile Germiyanoğulları'nın egemenliğinde bulunmuştur. İlçe toprakları 1429 yılında kesin olarak Osmanlı egemenliğine geçmiştir. İlçenin Sülümenli köyündeki Blaundos antik kenti M.Ö. 334’te Makedonyalılar tarafından kurulmuştur.[1]
Osmanlı dönemi 16. yüzyıla ait tahrir defterlerinde "Ulu-Göbek" ve "Göbek" olarak kayda geçen yerleşim, II. Bayezid ve 1520 yılı tahrirlerinde nahiye iken 1570 tahririnde Uşak kazasına bağlı bir köy olarak geçmektedir. Ulugöbek köyünde 16. yüzyılda az sayıda gayrimüslim nüfus da vardı. Bunun dışında Uşak kazasında gayrimüslim nüfus yer almamaktaydı. Ulugöbek, Sultan Selim Han’ın vakfı olması dolayısıyla bu köye kayıtlı 66 hane avârıza dahil edilmemiş olup, 1676 yılında 115 nefer kaydedilmiştir.[2]
1867 yılında Uşak kazasına bağlı bir nahiye oldu. 1871 yılında yerleşimde nahiye müdürlüğü ve belediye teşkilatı bulunmaktaydı. 1879 yılında nahiye müdürlüğü ve belediyesi kaldırıldı. 1889-1890 yıllarında Göbek nahiyesine bağlı 9 köy bulunmakta olup, 1910 yılında belediye teşkilatı yeniden kuruldu. 1914 yılında Uşak kazasına bağlı Göbek nahiyesinde 12 köy ve 5142 kişilik nüfus bulunmaktaydı. Nahiyede yaşayanlardan bazılarının talebi üzerine 1914 yılında Göbek olan nahiyenin ismi Ulubey olarak değiştirilmiştir.[3]
1920 yılında Yunan güçlerince ele geçirilen Ulubey, 2 Eylül 1922'de yeni Türk devleti tarafından yeniden ele geçirildi. 15 Temmuz 1953 tarihinde 6129 Sayılı Yasa ile Uşak’ın il olmasıyla Ulubey de ilçe olarak Uşak’a bağlandı.
İlçede günümüze gelebilen tarihî eserler arasında; Sülümenli Köyünde Helenistik çağdan kalan Blaundos, Karacaahmet Köyündeki Kübet, İnay Köyündeki Balçıklı dere, Kervansaray (16. yüzyıl), Tarihi taş köprü, 7 oluklu çeşme, Mais, Çırpıcılar Köyündeki Clanuda, Aksaz köyündeki Hamam, Banaz Çayı üzerindeki Hasköy Asarı bulunmaktadır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Deniz seviyesinden 740 m yüksekte yer alan Ulubey'in nüfusu belde ve köyleri ile birlikte 2012 yılı itibarıyla 14.192'dir. 1953 yılında Uşak ilinin bir ilçesi hâline gelen Ulubey'in 27 köyü bulunmaktadır. 794 km² yüzölçümüne sahip ilçe topraklarının yarıya yakın kısmı tarım arazisidir. Ulubey'in doğusunda Karahallı, batısında Eşme, kuzeyinde Uşak merkez, güneyinde Denizli'nin Çal, Bekilli ve Güney ilçeleri bulunmaktadır. Bölgede küçük yükseltiler halinde uzanan Menekşeli T., Pınarlı T. (1102 m), Acet T. (1095 m) Eder T. (1110 m), Gökgöz T. (1152 m), Irgat T. (822 m),İğdeli T. (666 m), Aracam T., Yün Dağı,Ayvalık Burnu sırtı, Değirmen T., Tavsanlı T., Kırmızı Dağ, Dede Gölü T., Semik T. belli başlı yükseltileridir. İlçenin arazisi genel haliyle tipik bir yayla görünümündedir. Düzlükler azdır. Tarlalar çoğu kez eğimli arazi üzerine yayılmıştır. İlçe sınırlarında 24,842 hektar orman arazisi bulunmaktadır. Çam, ahlat ve palamut ağaçları bulunur.
İlçenin sınırları içinden Dokuzsele (Ulubey) ve Banaz Çayı geçmektedir. Dokuzsele çayı boyunca yaklaşık 75 km uzunluğundaki Ulubey Kanyonu uzanmaktadır.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]İklim genellikle ılımandır. İç Anadolu ve Ege arasında bir geçiş iklimi hakimdir. Yıllık ortalama sıcaklık 13,7 °C'dir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1955[4] | 17.653 | 4.013 | 13.640 |
| 1960[5] | 18.541 | 4.362 | 14.179 |
| 1965[6] | 18.493 | 4.204 | 14.289 |
| 1970[7] | 19.339 | 4.018 | 15.321 |
| 1975[8] | 19.793 | 4.214 | 15.579 |
| 1980[9] | 19.996 | 4.373 | 15.623 |
| 1985[10] | 19.225 | 4.825 | 14.400 |
| 1990[11] | 19.203 | 5.140 | 14.063 |
| 2000[12] | 20.017 | 5.132 | 14.885 |
| 2007[13] | 15.315 | 4.929 | 10.386 |
| 2008[14] | 15.276 | 5.004 | 10.272 |
| 2009[15] | 14.912 | 4.945 | 9.967 |
| 2010[16] | 14.584 | 4.899 | 9.685 |
| 2011[17] | 14.254 | 4.833 | 9.421 |
| 2012[18] | 14.192 | 5.106 | 9.086 |
| 2013[19] | 14.021 | 5.065 | 8.956 |
| 2014[20] | 13.647 | 5.027 | 8.620 |
| 2015[21] | 13.371 | 4.980 | 8.391 |
| 2016[21] | 13.135 | 4.896 | 8.239 |
| 2017[21] | 12.810 | 4.822 | 7.988 |
| 2018[21] | 12.955 | 6.596 | 6.359 |
| 2019[21] | 12.648 | 6.416 | 6.232 |
| 2020[21] | 12.350 | 6.260 | 6.090 |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe ekonomisi büyük oranda tarıma dayandığından halkın çoğu çiftçilikle uğraşmaktadır. Buğday, arpa, nohut ve tütün en çok yetiştirilen tarım ürünleridir. Ayrıca yulaf, haşhaş, üzüm, armut, elma, susam ve fasulye vb. hububat, sebze ve meyve üretimi de yapılmaktadır. Hayvancılık olarak koyun, kıl keçisi ve sığır ile son yıllarda yoğunlaşan kümes hayvancılığı yapılmaktadır. 2004 yılı verilerine göre ilçede; 10.227 büyükbaş, 20.202 koyun, 18.266 keçi ve 220.000 kanatlı hayvan bulunmaktadır. Ulubey ilçesi Kıranköy'de 8 ton/yıl kapasiteli Bayraktar Aynalı Sazan işletmesi bulunmaktadır. Bazı küçük atölyeler dışında çeşitli fabrika ve işletmeler bulunmaktadır. 2011 yılında dördü tarım kredi kooperatiflerine ait olmak üzere toplam 12 tane gübre bayisi bulunmaktadır. Ulubey ilçesi, Gümüşkol yakınlarında altın madeni bulunmaktadır. İnay köyünde Kalkınma kooperatifi tarafından yapılmış olan un fabrikası bulunmaktadır.[22]
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçede Sülümenli Blaundus antik kenti, Kanyonlar ve Tümülüsler önemli tarihi zenginliklerdir. Başlıca sit alanları;
- İnay Köyü Süpürgeli Tepe höyüğü *Dutluca köyü, Dutluca Höyük
- Sülümenli köyü Blaundos antik kenti *Çırpıcılar Köyü, Clanudda Antik kenti
- Avgan Beldesi, İkizhöyük ve Höyük mevkii tümülüsleri *Külçen Köyü, Külçen Höyüğü
- Aksaz Köyü, Aksaz Hamamı *Hasköy, Hasköy asarı ve Kocatarla höyüğü
- Köseler Köyü Höyüğü
- Karaca Ahmet köyü, Balçıklı Kemikli Tepe Fosil Yatakları
Kanyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın ikinci büyük kanyonu olan Ulubey Kanyonu ilçede bulunmaktadır. Kanyonda 2015 yılında yapılan 135 metrekarelik cam terasla kanyonda izleme bölümü oluşturulmuştur. Ulubey ilçesinde Mayıs ayının 4. haftasında "Ulubey Kanyon Kültür ve Turizm Festivali" düzenlenmektedir. Ulubey kanyonu 2013 yılında "Tabiat Parkı" olarak ilan edilmiştir.
Aksaz Kaplıcaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulubey şehir merkezine 18 km uzaklıkta olan Aksaz köyünde yer alan Aksaz Deresi'ndedir. Kaplıca Aksaz köyüne 3 km, Ulubey ilçesine 25 km uzaklıktadır.
Ulubey Çamlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulubey şehir girişinin 500 m öncesinde kanyona açılan bir alandır. 80.000 m²'lik alan 1969 yılında Belediye tarafından tesis edilmiştir.
İnay Köprüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulubey ilçesi İnay Köyü’nde Osmanlılar zamanından kalma tek gözlü bir köprüdür.
Diğer tarihi eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]Emirler Mahallesinde 1791-1792 tarihlerinde, Curaoğlu Süleyman adına yaptırılan "Ömer Efendi Camii" bulunmaktadır. Gölbaşı Mahallesi’nde 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başlarında yapıldığı tahmin edilen "Hacı Mehmet Efendi Camii" 1906 yılında yeniden yapılmış ve 1954 yılında da geniş çaplı tadilat görmüştür. Emirler Mahallesinde bulunan Tahtalı Camii'nin yapım tarihi kesin bilinmemekle birlikte mimarisinden 19. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir. Camii Kebir Mahallesi'ndeki "Ulu Cami" 1883-1884 tarihinde inşa edilmiş, minaresi de 1896-1897 yılında, minareci Hacı Hafız Ali tarafından yapılmıştır. Ulu Cami 1921-1922 yılında tadilattan geçirilmiştir. Camii Kebir Mahallesi’nde bulunan Çarşı Camii'nin 19. yüzyılın ortalarında yapıldığı tahmin edilmektedir.[23]
Cemal Gürsel Caddesi’nde bulunan "Pazar Çeşmesi" 1810 yılında inşa edilmiştir. Dilaver Mahallesindeki bir evin duvarı hizasında yer alan Bekir Çeşmesi 1907-1908 yılında inşa edilmiştir. "Gölbaşı Çeşmesi" olarak bilinen ve yıkılarak yeniden yapılan ancak kitabesi duran çeşme 1784-1785 tarihinde yapılmıştır.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulubey ilçesinde iki tanesi merkezde, geri kalanı belde ve köylerde olmak üzere toplam 5 adet ilköğretim okulu bulunmaktadır. İlçe merkezinde üç tanesi olmak üzere toplam 6 ortaokul, ilçe merkezinde olmak üzere 2 adet lise, 1 halk eğitim merkezi, 2 tane mesleki eğitim merkezi mevcuttur. Ayrıca Ulubey ilçesinde Uşak Üniversitesi’ne bağlı, Ulubey Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. Öğrencilerin konaklaması için ilçede 3 kız, 1 erkek öğrenci yurdu bulunmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ulubey Tarihinden" Turan Akkoyun
- ^ ""Uşak Kazâsı (1676 Tarihli Avârız Defterine Göre)" OTAM 28, Güz-2010 Ankara Üniversitesi, İbrahim Etem Çakır" (PDF). 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- ^ ""Osmanlı Taşrasında Yönetme ve Yönetilme Kaygıları: Uşak Kazasında Mülkî-İdarî Değişim Talepleri ve Teşebbüsleri (1908-1919)" OTAM, 36 /Güz 2014, 45-65, Biray Çakmak" (PDF). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Ulubey Nüfusu - Uşak". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Uşak Ulubey Nüfusu". nufusune.com.
- ^ ""Uşak İl Çevre ve Durum Raporu-2011" Uşak İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü" (PDF). 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015.
- ^ ""UŞAK/ULUBEY'DEKİ OSMANLI DÖNEMİ MİMARİSİNE DAİR" Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/10 Fall 2014, p. 667-696, ANKARA-TURKEY, Kasım İnce" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ekim 2015.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uşak İli Resmi Tanıtım Sitesi
- Uşak Belediyesi 6 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Uşak Üniversitesi Ulubey Meslek Yüksekokulu 21 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ulubey, Uşak için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft