İçeriğe atla

Tiyol

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mavi renkte vurgulanmış sülfhidril grubu içeren bir tiyol bileşiği.

Tiyol, R bir alkil ya da diğer bir organik ornatık olacak şekilde, R-SH formülüne sahip herhangi bir organosülfür bileşiğidir. Tiyoller, alkollerin kükürt analoğudur ve kükürt, alkolde normalde yer alan hidroksil grubundaki oksijenin yerini almış halde bulunur. Bu nedenden ötürü tiyol kelimesi Yunanca kükürt manasına gelen "tiyo" (Grekçeθεῖον, theion) ve "alkol" kelimelerinden oluşan bir bileşik sözcüktür.[1] -SH fonksiyonel grubu, tiyol grubu veya sülfidril grubu olarak adlandırılır.

Birçok tiyolün sarımsak veya çürük yumurtaya benzeyen güçlü bir kokusu vardır. Tiyoller, saf halde kokusuz olan doğal gazın sızıntı olduğunda tespitine yardımcı olması için koku verici madde olarak kullanılır ve "doğal gaz kokusu" içine eklenmiş tiyolün kokusundan kaynaklanır.

Tiyol bazen merkaptan olarak da adlandırılır.[2][3][4] Bu isim William Christopher Zeise tarafından 1832 yılında, Latince "Mercurium captāns" (cıva yakalayan) kelimelerinden türetilmiştir.[5] Bunun nedeni tiyolat grubunun (RS-) cıva bileşikleri ile çok güçlü bağ kurmasıdır.[6]

  1. ^ θεῖον 10 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek–English Lexicon
  2. ^ Patai, Saul, (Ed.) (1974). The chemistry of the thiol group. Londra: Wiley. ISBN 978-0-471-66949-4. 
  3. ^ R. J. Cremlyn (1996). An Introduction to Organosulfur Chemistry. Chichester: John Wiley and Sons. ISBN 978-0-471-95512-2. 
  4. ^ "Merkaptan". www.tdk.gov.tr. Erişim tarihi: 7 Ekim 2019. [ölü/kırık bağlantı]
  5. ^ Oxford American Dictionaries (Mac OS X Leopard).
  6. ^ "Mercaptan" (ethyl thiol) was discovered in 1834 by the Danish professor of chemistry William Christopher Zeise (1789–1847). He called it "mercaptan", a contraction of "corpus mercurium captans" (mercury-capturing substance) [p. 88], because it reacted violently with mercury(II) oxide ("deutoxide de mercure") [p. 92]. See:

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]