Tatar mimarisi
Tatar mimarisi (tatar.), Tatar halkının uyguladığı mimari. Örnekleri Rusya Federasyonu'nun çeşitli bölgelerinde, Finlandiya ve Kazakistan'da görülebilir.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazılı tarihsel kaynaklar politik meselelerle daha çok ilgilenir. Bu nedenle, Tatar mimarlık tarihinin ana kaynağı arkeolojidir. Buna ek olarak, Sovyet döneminde Kırım Tatarlarına karşı gerçekleştirilen baskılar nedeniyle, Tatar halkının etnogenezinin oluşumu Altın Orda döneminde gelişmedi. Bunun yerine, araştırmalar Orta Volga'daki Bulgar dönemi üzerine yoğunlaştı.
Bu durum 1950'lerde değişti. 1951'de Saransk'tan Profesör Safargaliyev, Altın Orda'daki Tatar tarihi dönemine odaklandı. 1959'da Smirnov ve Fyodorov-Davidov, Altın Orda ve kentlerinin arkeolojik araştırmalarının amaçları hakkında bir makale yazdı. Aynı yıl, Fyodorov-Davidov önderliğinde Kızıl Orda kentlerinde kazılar başladı.[2]
Orta Çağ'da Tatar halkının kentsel planlaması ve mimarisi üç dönemde gelişti: İdil Bulgaristanı (X. yüzyılın başı - 1236), Bulgar Altın Orda Devleti (1240 - XV yüzyılın başı) ve Kazan Hanlığı (1445-1552).[3]
İdil Bulgarları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Çağ'da Kazan gibi Bulgar şehirlerinde iki katlı feodal soylu evleri, han sarayı, mahkeme, kervansaray, hamam, mezarlar ve minareler bulunmaktaydı.[4]
10. ve 13. yüzyıllarda İdil Bulgarı'nın kasaba ve kentlerinde taş mimari gelişti. Böylece Bulgar mimarlık okulu Altı Orda ve Rus işgalinden önce kurulmuştu.[5]
Altın Orda dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]XIII-XIV yüzyılların İslam dünyasının mimarisi, dekoratif sanat bilgisi ile karakterizedir. Bu durum Bulgarların mimarisini de etkilemiştir. Altın Orda döneminde, çeşitli hayvan, çiçek, yaprak veya geometrik figürlerin tasvirleri önemli bir rol oynadı. Bununla birlikte, Altın Orda devrinde, dekorasyon daha karmaşık şekillerde görülmektedir bu nedenle bu döneme ait örnekleri sadece bitkisel veya geometrik olarak sınıflandırmak zordur.[6]
Kazan Hanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Altın Orda'nın çöküşü sırasında, Tatar topraklarındaki feodal çatışmaların bir sonucu olarak kaos ortaya çıktı[7] ve 15. yüzyılda Tatarlar Kazan Hanlığı'nı kurmak için kuzeye göç ettiler. Rus ve Osmanlı mimarisinin etkisi Tatarların mimarisinde görülebilir.[8] B Hem İdil Bulgarları hem de Altın Orda'dan etkilenen Kazan Hanlığı'nın mimarisi, bölgenin mimarisindeki son Müslüman örneklerinin görüldüğü dönemdir.[9]
Rus İmparatorluğu dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Korkunç İvan'ın emriyle Kazan'ın sarayları ve mabetleri yıkıldı ve onların yerine yeni binalar ve kiliseler inşa edildi. Kazan Kremlini tamamen yeniden inşa edildi.[10] Kültür merkezleri tahrip edildi, katliamlar ve sürgünler Tatar ulusal kültürünün, mimarlık da dahil olmak üzere çökmesine neden oldu.[7]
Sovyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sovyet döneminde Tataristan'ın dini ve mimari anıtlarına verilen hasar, Orta Çağ'ın en kötü dönemleriyle karşılaştırılabilir.[7] Buna rağmen, cami inşaatları bazı yerleşim yerlerinde 1930'lara kadar devam etti. Bazı dini binalar başka amaçlarla yıkıldı veya değiştirildi. Bununla birlikte, 80'lerde camilerin inşasına iki farklı mimaride devam edildi: geleneksel (minareli çatılı Tatar mimarisi) ve evrensel. Camilerin projelerindeki yeniliklerin yanı sıra Kazan Hanlığı'nın mimarisini restore etme girişimleri de gözlemlenebilir.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Путеводитель по татарской истории в памятниках архитектуры". 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Золотоордынские памятники Поволжья: итоги и перспективы изучения, сохранения и использования". 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Градостроительная культура татарского народа и его предков, c.6
- ^ "Medieval Kazan architecture styles". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Волжские булгары, Авторы: А. П. Смирнов, Рипол Классик, 2013 стр. 78
- ^ "Художественная резьба в архитектуре и эпиграфике золотоордынских булгар, p.88" (PDF). 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ a b c "Архитектура татарской мечети". 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Архитектурные стили". 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ ЗОЛОТООРДЫНСКОЕ ОБОЗРЕНИЕ. № 3(5). 2014. РАЗВИТИЕ ГРАДОСТРОИТЕЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ КАЗАНСКОГО ХАНСТВА (2) Х.Г. Надырова, с. 49
- ^ "КАЗАНСКОЕ ХАНСТВО". 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Мечети Татарстана". 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.