İçeriğe atla

TBMM Dilekçe Komisyonu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dilekçe Komisyonu
BaşkanSunay Karamık
BaşkanvekiliAhmet Salih Dal
SözcüSüleyman Şahan
Üye sayısı13
AK Parti
7 / 13
CHP
2 / 13
DEM Parti
1 / 13
MHP
1 / 13
İYİ Parti
1 / 13
SAADET
1 / 13

Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü uyarınca faaliyet gösteren ihtisas komisyonudur. Dilekçe hakkının TBMM'deki muhataplarından biri olan Dilekçe Komisyonu, parlamenter denetim sürecinde görev almaktadır. Ayrıca, Kamu Başdenetçisi adaylarını ve Kamu Denetçilerini seçen, Kamu Denetçiliği Kurumunun yıllık raporunu görüşen Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonları'ndan oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürütmektedir.

Komisyonun üye sayısı 28. Yasama Dönemi'nde onüç olarak belirlenmiştir. Üyelerin dağılımı şu şekildedir: yedisi Adalet ve Kalkınma Partisi grubuna, ikisi Cumhuriyet Halk Partisi grubuna, biri Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi grubuna, biri Milliyetçi Hareket Partisi grubuna, biri İYİ Parti ve biri Saadet Partisi grubuna aittir. Komisyon, kendi üyeleri arasından bir başkan, bir başkanvekili, bir sözcü ve bir kâtip seçer.

Dilekçe hakkı, bireylerin dilek ve şikayetlerini kamu otoritelerine ve parlamentoya iletmelerine olanak tanıyan bir haktır. Türkiye'de bu hak, ilk kez 1876 Anayasası ile pozitif hukuka girmiştir ve daha sonra 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da korunmuştur.[1]

Günümüzde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre, dilekçe hakkı; vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuya dair dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazılı başvuruda bulunma hakkını içerir. Bu hak, bireysel ve toplu olarak kullanılabilir.[1]

Dilekçe Komisyonu, vatandaşların ve Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuyla ilgili şikayetlerini inceleyen bir kuruldur. Başvuru, komisyona re'sen inceleme yapma yetkisi vermemesine rağmen harekete geçebilir. Ayrıca, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürüten Komisyon, beş kamu denetçisini seçmek, Kamu Başdenetçiliği için üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kuruluna sunmak, beş kamu denetçisini seçmek ve Kamu Denetçiliği Kurumunun yıllık raporlarını görüşmekle görevlidir.[2][3] Komisyon, incelemeler sırasında aşağıdaki görev ve yetkilere sahiptir:[3]

  1. Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile özel kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi alma
  2. İlgilileri, uzmanları, kurum ve kuruluş temsilcilerini çağırıp bilgi alma
  3. Kamu görevlilerini ve ilgilileri toplantıya çağırma
  4. İdari denetimin yapılmasını isteme
  5. Bilirkişi görevlendirme
  6. Geçici olarak uzman görevlendirme
  7. Yerinde inceleme yapma
  8. Sayıştay denetimine başvurma
  9. Şikayet konularını alt komisyonlar kurarak derinlemesine inceleme
  10. Dilekçe sahiplerini Komisyon toplantılarına davet etme

TBMM Karma Komisyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

TBMM Karma Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan bir birleşik komisyondur. Üye sayısı, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üye sayılarının toplamına denk gelir. Bu üye sayısı, her yasama döneminde TBMM İçtüzüğü'nün 20. maddesi uyarınca Danışma Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurulca işaret oyuyla belirlenir.[4]

Komisyonun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibi, Dilekçe Komisyonunun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibinden oluşur. Komisyonun sekretaryası, Dilekçe Komisyonu personeli tarafından yönetilir.[4]

  1. Kamu Başdenetçisi Seçimi: Komisyon, Kamu Başdenetçisi seçiminde başvuruda bulunan aday adayları arasından üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kuruluna sunar. Ayrıca, Kamu Denetçiliği için başvuranlar arasından beş kişiyi seçer.[4]
  2. Niteliği Kaybetme Durumu: Kamu Başdenetçisi veya kamu denetçilerinin 6328 sayılı Kanunun 10. maddesinde belirtilen nitelikleri sonradan kaybetmeleri durumunda, Komisyon durumu tespit ederek TBMM Genel Kuruluna bildirir ve görevin sona ermesine karar verir.[4]
  3. Yıllık Faaliyet Raporu Görüşü: Komisyon, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından her yılın sonunda hazırlanan yıllık faaliyet raporunu, belirli bir süre içinde görüşüp kendi kanaat ve görüşlerini içeren bir rapor hazırlar. Bu rapor, Genel Kurula sunulmak üzere TBMM Başkanlığına iletilir.[4]

Komisyon üyeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mevcut olarak komisyonda 4'ü kadın olmak üzere, toplam 13 üye görev almaktadır.[5]

# Milletvekili Komisyon görevi Siyasi parti Seçim çevresi
1 Sunay Karamık Başkan Adalet ve Kalkınma Partisi Adana
2 Ahmet Salih Dal Başkanvekili Kilis
3 Süleyman Şahan Sözcü Yozgat
4 Behiye Eker Katip İstanbul
5 Mehmet Taytak Üye Milliyetçi Hareket Partisi Afyonkarahisar
6 Ahmet Baran Yazgan Cumhuriyet Halk Partisi Edirne
7 İbrahim Arslan Eskişehir
8 İdris Nebi Hatipoğlu Adalet ve Kalkınma Partisi
9 Necmettin Çalışkan Saadet Partisi Hatay
10 Ali Bozan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi Mersin
11 Yıldız Konal Süslü Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul
12 Metin Ergun İYİ Parti Muğla
13 Cevahir Asuman Yazmacı Adalet ve Kalkınma Partisi Şanlıurfa
14 Nurhayat Altaca Kayışoğlu Cumhuriyet Halk Partisi Bursa
Kaynakça:[6]

Değişiklikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarih Önceki üye

& Partisi

Seçim bölgesi Yeni üye

& Partisi

Seçim bölgesi Kaynak
6 Temmuz 2023 Boş Necmettin Çalışkan (Saadet Partisi) Hatay [7]
2023 Yılmaz Hun (Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi) Iğdır Ali Bozan (Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi) Mersin
11 Haziran 2024 Boş Nurhayat Altaca Kayışoğlu (Cumhuriyet Halk Partisi) Bursa [8]

Dilekçe Komisyonu başkanları listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yasama dönemi Başkan
Ünvanı
Görev süresi
Başlangıç-Bitiş
Siyasi parti Seçim çevresi
1. Mehmet Atıf Tüzün

İstida Encümeni Reisi

1920-1923 Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Kayseri
Lütfullah Evliyaoğlu

İstida Encümeni Reisi

Malatya
Mustafa Doğruyol

İstida Encümeni Reisi

Bağımsız Sivas
2. Musa Kazım Tunç

İstida Encümeni Reisi

1923-1927 Cumhuriyet Halk Partisi Afyonkarahisar
3. Ahmet Şevket Akyazı

Arzuhal Encümeni Reisi

1927-1931 Ordu
Kemalettin Olpak

Arzuhal Encümeni Reisi

Kocaeli
Hasan Fehmi Tümerkan

Arzuhal Encümeni Reisi

Kastamonu
4. Ahmet Münir Akkaya

Arzuhal Encümeni Reisi

1931-1935 Giresun
Mehmet Atıf Tüzün

Arzuhal Encümeni Reisi

Rize
5. İhsan Sökmen

Arzuhal Encümeni Reisi

1935-1939 Giresun
Zekai Apaydın

Arzuhal Encümeni Reisi

Diyarbekir
6. İhsan Sökmen

Arzuhal Encümeni Reisi

1940-1943 Giresun
Mustafa Hayrettin Karan

Arzuhal Encümeni Reisi

Balıkesir
7. Mustafa Hayrettin Karan

Arzuhal Encümeni Reisi

1943-1946 Balıkesir
8. Hüseyin Hacim Çarıklı

Arzuhal Encümeni Reisi

1946-1947
Ahmet Fikri Tirkeş Erbuğ

Arzuhal Encümeni Reisi

Sivas
9. Ahmet Cevdet Baybura

Arzuhal Encümeni Reisi

1950-1951 Demokrat Parti Gümüşhane
Mehmet Kudret Bahadır Dülger

Arzuhal Encümeni Reisi

1951 Erzurum
Mehmet Aptullah Aytemiz

Arzuhal Encümeni Reisi

1951-1954 Maraş
10. Abdurrahman Fahri Ağaoğlu

Arzuhal Encümeni Reisi

1954-1957 Konya
11. 1954-1957
Hüseyin Ortakçıoğlu

Arzuhal Encümeni Reisi

1958-1960 Çorum
Muzaffer Yurdakuler

Kurucu Meclis Dilekçe Komisyonu Başkanı

1961 Millî Birlik Komitesi
(12.) Sami Küçük

Millî Birlik Komitesi Sosyal İşler Komisyon Başkanı

1961-1963 Millî Birlik Komitesi
12. Mustafa Vasfi Gerger

Cumhuriyet Senatosu Dilekçe Komisyonu Başkanı TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı

1963-1966 Cumhuriyet Halk Partisi Urfa
13. Bağımsız
Mehmet Sırrı Uzunhasanoğlu

TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı

1966-1969 Yeni Türkiye Partisi

Adalet Partisi

Bolu
14. İbrahim Halil Balkıs

TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı

1969-1971 Yeni Türkiye Partisi

Bağımsız Adalet Partisi

Urfa
Selâhittin Acar

TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı

1971-1973 Adalet Partisi Ordu
15. Süleyman Şimşek

TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı

1973-1980 Cumhuriyet Halk Partisi İçel
16.
17. Ahmet Doğru

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1983-1988 Anavatan Partisi Artvin
18.
Behiç Sadi Abbasoğlu

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1988 İstanbul
Murat Batur

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1989-1990 Şanlıurfa
Mehmet Karaca

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1991 Samsun
19. Mustafa Kul

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1991-1993 Sosyaldemokrat Halkçı Parti Erzincan
Fahri Gündüz

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1993-1995 Uşak
20. Muzaffer Arıkan

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1995-1999 Doğru Yol Partisi

Bağımsız Demokrat Türkiye Partisi

Mardin
21. Salih Erbeyin

Dilekçe Komisyonu Başkanı

1999-2000 Milliyetçi Hareket Partisi Denizli
Faruk Demir

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2000-2002 Demokratik Sol Parti

Bağımsız Yeni Türkiye Partisi

Ardahan
22. Yahya Akman

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2002-2007 Adalet ve Kalkınma Partisi Şanlıurfa
23. Alev Dedegil

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2007-2009 İstanbul
Yahya Akman

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2009-2011 Şanlıurfa
24. Mehmet Daniş

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2011-2013 Çanakkale
Gönül Bekin Şahkulubey

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2013-2015 Mardin
25.
26. Mihrimah Belma Sekmen

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2015-2023 Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul
27.
28. Sunay Karamık

Dilekçe Komisyonu Başkanı

2023-günümüz Adana
Kaynakça: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyon Başkanlarımız[9]
  1. ^ a b "TBMM Dilekçe Komisyonu". TBMM. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  2. ^ "TBMM Dilekçe Komisyonu - Görev ve Yetkiler". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  3. ^ a b "Görev ve Yetkileri". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  4. ^ a b c d e "Görev ve Yetkiler". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  5. ^ "TBMM DİLEKÇE KOMİSYONU". TBMM. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  6. ^ "DİLEKÇE KOMİSYONU ÜYELERİ". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  7. ^ "Meclis'te 6. grup Gelecek ve Saadet tarafından kuruldu: Amblem Saadet, grup başkanı Gelecek'ten". Serbestiyet. 6 Temmuz 2023. 2 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2024. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2024. 
  9. ^ "Komisyon Başkanlarımız". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]