Türkiye taşıt plaka kodu
| Taşıt plaka bilgi kutusu | |
|---|---|
 Sivil araç plakası | |
| Ülke |  Türkiye |
| Ülke kodu | TR |
| Boyut | 520 mm × 110 mm 150 mm x 240 mm (Motor ve Traktör) |
| Malzeme | Alüminyum |
| Seri biçimi | Değişken |
| Renk (ön) | Mavi, Siyah ve Beyaz |
| Renk (arka) | Mavi, Siyah ve Beyaz |
Türkiye taşıt plaka kodu, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.
Görünüm
[değiştir | kaynağı değiştir]
Plaka dikdörtgen şeklindedir ve gövdesi alüminyumdan yapılmıştır. Sol tarafta Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi 4×10 cm'lik bir mavi şerit üzerinde beyaz harflerle ülke kodu "TR" yazmaktadır. Metin, genel olarak beyaz zemin üzerine siyah karakterlerde olup resmî araçlar ve diğer kullanımlar için farklı renkler kullanılabilmektedir. Motosiklet ve traktörler hariç diğer tüm araçlarda hem ön hem de arka taraflarda plaka bulunması zorunludur. Orta kısımda diğer ülkelerle uyum çerçevesinde Ç, Ş, İ, Ö, Ü ve Ğ dışındaki Türk alfabesindeki harfler kullanılır.
Mavi şerit, Türkiye'nin 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliği'ne girmesinden sonra AB yasalarına uyum amacıyla eklendi.[1] Mavi şerit alanı bazı zamanlar siyasi nedenlerden dolayı araç sahipleri tarafından çoğunlukla Türk bayrağı şeklinde kırmızı şerit ile beyaz ayyıldız olarak değiştirilmektedir. Bu tür değişiklikler ilgili yönetmeliklerin gri alanındadır, çünkü şeritte hangi rengin kullanılacağını açıkça belirtilmemektedir.[2]
Plaka üzerinde harf veya rakamların üzerine vida gibi plakanın kameralar tarafından okunmasını engellemesi yasal olarak engellenmiştir, Araç muayenesinden geçip karayollarına çıkabilen araçlar için verilen pul genelde plakaya yapıştırılır.
Boyut
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
- 15x24 cm arka taraf motosiklet ve traktörler için,
- 11x52 cm ön ve arka taraf otomobiller, 21x32 cm arka taraf bazı arazi taşıtları, kamyon, kamyonet, otobüs ve panelvanlar için. Ek olarak ithal araçlar için normal plakanın uymaması halinde plaka boyutu 15×30 cm'dir.
Kodlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Plaka kodları, 27 Eylül 1962 tarihinde yayımlanan[3] yönetmelikle ortaya çıkmıştır.[3] Plakaların iki rakamlı ilk grubu il isimlerinin alfabetik sıraya göre dizilmesiyle aldığı sıra numarasıdır.[3] Yönetmelik 24 Ekim 1962 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.[3] Bu listede olmayıp yeniden il olacak yerlere alfabetik sıraya bakılmaksızın sırayla 67'den sonraki sayılar verilmiştir.[3]
01'den 67'ye kadar olan plaka kodlarında[3] iller alfabetik olarak sıralanmıştır.[3] 1962 itibarıyla Zonguldak ili alfabetik olarak son ildir.[3] 68'den 81'e kadar olan plaka kodları sonradan il statüsü verilen yerlere verilmiştir.[3] 68 Aksaray, 69 Bayburt gibi.
Örn.: 33 Mersin (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı İçel'di.[3] Daha sonra 2002'de ilin adı "Mersin" olarak değiştirilmiştir.[4])
- 34 İstanbul
- 35 İzmir
- 36 Kars
- 46 Kahramanmaraş (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Maraş'tı.[3] Daha sonra 1973'te ilin adı "Kahramanmaraş" olarak değiştirilmiştir.[4])
- 47 Mardin
- 48 Muğla
- 49 Muş
- 63 Şanlıurfa (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Urfa'ydı.[3] Daha sonra 1984'te ilin adı "Şanlıurfa" olarak değiştirilmiştir.[4])
- 64 Uşak
- 65 Van
- 66 Yozgat
Harf ve rakam grupları şöyledir:
- "99 X 9999", "99 X 99999"
- "99 XX 999", "99 XX 9999"
- "99 XXX 99" veya "99 XXX 999"
Plaka türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Tür | Kullanım alanı | Açıklama | |
|---|---|---|---|
| Özel araçlar | |
İl merkezi dışında tescil edilen araçların plaka harfleri, aracın bağlı bulunduğu vergi dairesini, dolayısıyla bir bakıma ilçeyi belirtir. Örneğin Ankara'da "06 Pxx 99" Polatlı, "06 Nxx 99" Nallıhan, "06 ET XXXX" ise Etimesgut'tandır. Edirne'de "22 Kx 999" Havsa, "22 Lx 999" Uzunköprü, "22 Fx 999" Keşan'dandır. Son yıllarda her ilde ''99 AAA 999 ile 99 ZZZ 999'' arası plakalar sırayla dağıtılmaya başlanmıştır. Örneğin, Adana'da ''01 Axx 999'' formatında plakalar dağıtılmaktadır. Okul taşıtları ve personel servis taşıtlarına özel olarak verilen tahditli plakalar, örneğin İstanbul'da "34 Lxx 999", Kocaeli'de "41 P 9999" formatındadır. | |
| İl yönetimi ve rektörler |  |
99 A 9999 (beyaz zemin üzerine kırmızı karakterler) | |
| Polis |  |
99 A 99999, 99 AA 999 veya 99 AAA 999 (mavi zemine beyaz karakterler). Polis araçlarının plakalarındaki rakam grubu, ekibin bağlı bulunduğu Büro veya Şube'yi gösterir. A harfi asayiş kelimesini temsil etmektedir. | |
| Jandarma |  |
99 JAA 999 ile 99 JZZ 999 arası (mavi zemine beyaz karakterler). Doğrudan Jandarma'ya bağlı olan ekip otosu, devriye aracı, mobil karakol gibi araçlara verilen plakadır. Araçlar il jandarma komutanlığına bağlı olduğundan bağlı olunan karakol ya da komutanlık belirtilmez. | |
| Sahil Güvenlik |  |
99 SGH 999 (mavi zemine beyaz karakterler). 2018 yılından itibaren eski askerî plakanın yerine verilmeye başlandı. | |
| Uluslararası kuruluş üyeleri |  |
99 B 9999 (beyaz zemine mavi karakterler) | |
| Diplomatik topluluklar |  |
99 CD 999 (beyaz üzerine yeşil) | |
| Konsolosluklar |  |
99 CC 999 (yeşil üzerine beyaz) | |
| Geçici |  |
99 G 9999 veya 99 G 99999 (sarı üzerine siyah). Yeni satılıp tescil işlemi henüz tamamlanmamış araçlar, üreticiler tarafından teste çıkarılan araçlar veya diğer olağanüstü durumlar için kullanılmaktadır. | |
.svg) | |||
| Geçici gümrük |  |
99 GMR 999 (yeşil üzerine kırmızı) | |
| Geçici konaklama izinli yabancılar |  |
99 MA 999 ile 99 MZ 999 arası ya da 99 MA 9999 ile 99 MZ 9999 arası | |
| Suriye vatandaşları için geçici plaka |  |
99 SAA 999 ile 99 SZZ 999 arası | |
| Taksiler (İstanbul) |  |
Sarı ve turkuaz taksiler için 34 Txx 99, sarı dolmuşlar için 34 TZx 99; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Sultanbeyli, Şile ilçelerindeki hatlı minibüsler ve bordo renkli taksiler için 34 TMx 99 formatındadır. | |
| Taksiler (Diyarbakır) |
|
21 TT 9999 | |
| Taksiler (Erzurum) |
|
25 TT 999 | |
| Taksiler (diğer iller) |  |
99 T 9999 | |
| Özel halk otobüsleri |
|
99 HO 9999. 2022 yılından itibaren uygulanmaya başlandı. | |
| İş makineleri |  |
99 99 99 99999. Tamamen rakamlardan oluşur ve herhangi bir harf içermemektedir. İlk iki rakam ilin kodunu, ikinci iki rakam ilçe kodunu, sonraki iki rakam tescil yılını, son rakamlar ise o yılın tescil sıra numarasını ifade eder. Resmî hizmete mahsus iş makineleri için resmî hizmete mahsus araçlarda olduğu gibi siyah zemin üzerinde beyaz harfli plaka verilir. | |
| Numune |  |
Harf grubu yerine istenilen bir metin yazılabilir. 99 [YAZI] 999 | |
| Cumhurbaşkanı |  |
Cumhurbaşkanı araçta olduğu zaman "Cumhurbaşkanlığı Arması" kullanılır. Cumhurbaşkanının plaka numarası yoktur. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda CB 999 (kırmızı üstüne altın) | |
 | |||
| TBMM Başkanvekilleri ve milletvekilleri |  |
"TBMM simgesi" ve TBMM 999 (kırmızı üzeri altın) | |
 | |||
| TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kabine üyeleri, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve bazı bakan yardımcıları |  |
9999 (kırmızı üzeri altın). Örneğin; 0001 (Yasama) TBMM Başkanı, 0002 (Yürütme) Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 0003 (Yargı) Anayasa Mahkemesi Başkanı, 0004 Genelkurmay Başkanı | |
| Valilik |  |
99 9999 (kırmızı üzeri altın), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Örneğin; Ankara Valisi için 06 0001 plakası vardır. | |
| Resmî hizmete mahsus araçlar |  |
99 AA 999: (siyah üzeri beyaz), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Ambulans, itfaiye, zabıta, gümrükler muhafaza belediyeler, kurum müdürlükleri, bakanlıklar gibi devlet kurumlarına tahsis edilir. | |
| Askerî araçlar |  |
Türk Silahlı Kuvvetleri demirbaşına kayıtlı araçların plaka numaraları bu sistemden farklıdır ve tamamen rakamlardan oluşur. Bu plakaların ilk rakamlarına göre 0 rakamı Genelkurmay Başkanlığı'na (örn.: 002565), 1 rakamı 1. Ordu Komutanlığı'na, 2 rakamı 2. Ordu Komutanlığı'na, 3 3. Ordu Komutanlığı'na, 4 rakamı 4. Ordu Komutanlığı'na (Ege Ordu Komutanlığı'na), 5 rakamı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na ve 6 Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na ait araçlara verilir. 2018 yılına kadar da 7 rakamı Jandarma Genel Komutanlığı'na ait araçlara verilmekteydi. Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlı araçların plaka numarasındaki ikinci ve üçüncü rakamlar, bağlı bulunulan İl Komutanlığı'nı gösterir. Örneğin; plaka numarası "700" ile başlayan bir araç doğrudan Jandarma Genel Komutanlığı'na tahsis edilmişken, "706" ile başlayan bir araç ise Ankara İl Jandarma Komutanlığı'nın hizmetindeydi. Örnekteki plaka numarası, Ankara İl Jandarma Komutanı'nın makam aracına aittir. | |
| 1996 öncesi (özel araçlar) |  |
Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır. | |
| 1996 öncesi (polis) |  |
Yeşil zemine beyaz karakterler | |
| 1962 öncesi (özel araçlar) |  |
Siyah zemine beyaz karakterler |
Askeri araçların plaka levhalarının üzerinde bulunan yıldızlar, araçta bir General veya Amiral bulunduğunu belirtir. Bu yıldızlar Generallerin apoletlerindeki gibidir. 1 yıldız; araçta bir Tuğgeneral veya Tuğamiral olduğuna, 4 yıldız; araçta bir Orgeneral veya Oramiral olduğuna işaret eder. Bir General veya Amiral, doğrudan bir birliğin komutanı değilse aracında flama bulunmaz. Genelkurmay Başkanı'nın aracında devlet protokol sırası olan 0004 rakamı ve plaka üzerinde dört yıldız ile aracın sol önünde Genelkurmay Başkanı flaması, sağ önünde Türk bayrağı bulunur. Kuvvet komutanlarının araçlarında da devlet protokol sırasına göre verilmiş plaka numaraları, plakaların üzerinde dörder adet yıldız ve araçların sol önlerinde komutanlık flamaları bulunur. Sahil Güvenlik Komutanlığı "tümen" düzeyinde ve Sahil Güvenlik Komutanı'nın rütbesi tümamiral olduğundan dolayı makam aracının plakası üzerinde iki yıldız bulunmaktadır.
Bunun dışında havalimanlarında çalışan apron araçlarına o havalimanını belirten geçici veya daimi apron plakaları takılmaktadır.
İl kodları
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Sayı | İl | Sayı | İl | Sayı | İl |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | Adana | 28 | Giresun | 55 | Samsun |
| 02 | Adıyaman | 29 | Gümüşhane | 56 | Siirt |
| 03 | Afyonkarahisar | 30 | Hakkâri | 57 | Sinop |
| 04 | Ağrı | 31 | Hatay | 58 | Sivas |
| 05 | Amasya | 32 | Isparta | 59 | Tekirdağ |
| 06 | Ankara | 33 | Mersin | 60 | Tokat |
| 07 | Antalya | 34 | İstanbul | 61 | Trabzon |
| 08 | Artvin | 35 | İzmir | 62 | Tunceli |
| 09 | Aydın | 36 | Kars | 63 | Şanlıurfa |
| 10 | Balıkesir | 37 | Kastamonu | 64 | Uşak |
| 11 | Bilecik | 38 | Kayseri | 65 | Van |
| 12 | Bingöl | 39 | Kırklareli | 66 | Yozgat |
| 13 | Bitlis | 40 | Kırşehir | 67 | Zonguldak |
| 14 | Bolu | 41 | Kocaeli | 68 | Aksaray |
| 15 | Burdur | 42 | Konya | 69 | Bayburt |
| 16 | Bursa | 43 | Kütahya | 70 | Karaman |
| 17 | Çanakkale | 44 | Malatya | 71 | Kırıkkale |
| 18 | Çankırı | 45 | Manisa | 72 | Batman |
| 19 | Çorum | 46 | Kahramanmaraş | 73 | Şırnak |
| 20 | Denizli | 47 | Mardin | 74 | Bartın |
| 21 | Diyarbakır | 48 | Muğla | 75 | Ardahan |
| 22 | Edirne | 49 | Muş | 76 | Iğdır |
| 23 | Elazığ | 50 | Nevşehir | 77 | Yalova |
| 24 | Erzincan | 51 | Niğde | 78 | Karabük |
| 25 | Erzurum | 52 | Ordu | 79 | Kilis |
| 26 | Eskişehir | 53 | Rize | 80 | Osmaniye |
| 27 | Gaziantep | 54 | Sakarya | 81 | Düzce |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Plakadaki AB mavisine kırmızı etiketli protesto". 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018.
- ^ Yurtsan Atakan (9 Temmuz 2008). "Bir dakika karanlığın AKP karşıtı versiyonu kırmızı bantlı plakalar". Hürriyet. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d e f g h i j k l "T.C. Resmî Gazete - 27 EYLÜL 1962 PERŞEMBE" (PDF). 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2020.
- ^ a b c "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Plaka Harf Grubu Rehberi 16 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- AZ-TR | avtomobil dövlət qeydiyyat nişanı | plaka kodları15 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TarPas kanalında
