İçeriğe atla

Türkiye taşıt plaka kodu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Türkiye il plaka kodları sayfasından yönlendirildi)
Taşıt plaka bilgi kutusu
Sivil araç plakası
Ülke Türkiye
Ülke koduTR
Boyut520 mm × 110 mm
150 mm x 240 mm (Motor ve Traktör)
MalzemeAlüminyum
Seri biçimiDeğişken
Renk (ön)Mavi, Siyah ve Beyaz
Renk (arka)Mavi, Siyah ve Beyaz

Türkiye taşıt plaka kodu, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.

Plakalarda kullanılan mavi şerit

Plaka dikdörtgen şeklindedir ve gövdesi alüminyumdan yapılmıştır. Sol tarafta Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi 4×10 cm'lik bir mavi şerit üzerinde beyaz harflerle ülke kodu "TR" yazmaktadır. Metin, genel olarak beyaz zemin üzerine siyah karakterlerde olup resmî araçlar ve diğer kullanımlar için farklı renkler kullanılabilmektedir. Motosiklet ve traktörler hariç diğer tüm araçlarda hem ön hem de arka taraflarda plaka bulunması zorunludur. Orta kısımda diğer ülkelerle uyum çerçevesinde Ç, Ş, İ, Ö, Ü ve Ğ dışındaki Türk alfabesindeki harfler kullanılır.

Mavi şerit, Türkiye'nin 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliği'ne girmesinden sonra AB yasalarına uyum amacıyla eklendi.[1] Mavi şerit alanı bazı zamanlar siyasi nedenlerden dolayı araç sahipleri tarafından çoğunlukla Türk bayrağı şeklinde kırmızı şerit ile beyaz ayyıldız olarak değiştirilmektedir. Bu tür değişiklikler ilgili yönetmeliklerin gri alanındadır, çünkü şeritte hangi rengin kullanılacağını açıkça belirtilmemektedir.[2]

Plaka üzerinde harf veya rakamların üzerine vida gibi plakanın kameralar tarafından okunmasını engellemesi yasal olarak engellenmiştir, Araç muayenesinden geçip karayollarına çıkabilen araçlar için verilen pul genelde plakaya yapıştırılır.

Motosiklet plakası

Plaka kodları, 27 Eylül 1962 tarihinde yayımlanan[3] yönetmelikle ortaya çıkmıştır.[3] Plakaların iki rakamlı ilk grubu il isimlerinin alfabetik sıraya göre dizilmesiyle aldığı sıra numarasıdır.[3] Yönetmelik 24 Ekim 1962 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.[3] Bu listede olmayıp yeniden il olacak yerlere alfabetik sıraya bakılmaksızın sırayla 67'den sonraki sayılar verilmiştir.[3]

01'den 67'ye kadar olan plaka kodlarında[3] iller alfabetik olarak sıralanmıştır.[3] 1962 itibarıyla Zonguldak ili alfabetik olarak son ildir.[3] 68'den 81'e kadar olan plaka kodları sonradan il statüsü verilen yerlere verilmiştir.[3] 68 Aksaray, 69 Bayburt gibi.

Örn.: 33 Mersin (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı İçel'di.[3] Daha sonra 2002'de ilin adı "Mersin" olarak değiştirilmiştir.[4])

34 İstanbul
35 İzmir
36 Kars
46 Kahramanmaraş (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Maraş'tı.[3] Daha sonra 1973'te ilin adı "Kahramanmaraş" olarak değiştirilmiştir.[4])
47 Mardin
48 Muğla
49 Muş
63 Şanlıurfa (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Urfa'ydı.[3] Daha sonra 1984'te ilin adı "Şanlıurfa" olarak değiştirilmiştir.[4])
64 Uşak
65 Van
66 Yozgat

Harf ve rakam grupları şöyledir:

  • "99 X 9999", "99 X 99999"
  • "99 XX 999", "99 XX 9999"
  • "99 XXX 99" veya "99 XXX 999"
Tür Kullanım alanı Açıklama
Özel araçlar
İl merkezi dışında tescil edilen araçların plaka harfleri, aracın bağlı bulunduğu vergi dairesini, dolayısıyla bir bakıma ilçeyi belirtir. Örneğin Ankara'da "06 Pxx 99" Polatlı, "06 Nxx 99" Nallıhan, "06 ET XXXX" ise Etimesgut'tandır. Edirne'de "22 Kx 999" Havsa, "22 Lx 999" Uzunköprü, "22 Fx 999" Keşan'dandır. Son yıllarda her ilde ''99 AAA 999 ile 99 ZZZ 999'' arası plakalar sırayla dağıtılmaya başlanmıştır. Örneğin, Adana'da ''01 Axx 999'' formatında plakalar dağıtılmaktadır. Okul taşıtları ve personel servis taşıtlarına özel olarak verilen tahditli plakalar, örneğin İstanbul'da "34 Lxx 999", Kocaeli'de "41 P 9999" formatındadır.
İl yönetimi ve rektörler
99 A 9999 (beyaz zemin üzerine kırmızı karakterler)
Polis
99 A 99999, 99 AA 999 veya 99 AAA 999 (mavi zemine beyaz karakterler). Polis araçlarının plakalarındaki rakam grubu, ekibin bağlı bulunduğu Büro veya Şube'yi gösterir. A harfi asayiş kelimesini temsil etmektedir.
Jandarma
99 JAA 999 ile 99 JZZ 999 arası (mavi zemine beyaz karakterler). Doğrudan Jandarma'ya bağlı olan ekip otosu, devriye aracı, mobil karakol gibi araçlara verilen plakadır. Araçlar il jandarma komutanlığına bağlı olduğundan bağlı olunan karakol ya da komutanlık belirtilmez.
Sahil Güvenlik
99 SGH 999 (mavi zemine beyaz karakterler). 2018 yılından itibaren eski askerî plakanın yerine verilmeye başlandı.
Uluslararası kuruluş üyeleri
99 B 9999 (beyaz zemine mavi karakterler)
Diplomatik topluluklar
99 CD 999 (beyaz üzerine yeşil)
Konsolosluklar
99 CC 999 (yeşil üzerine beyaz)
Geçici
99 G 9999 veya 99 G 99999 (sarı üzerine siyah). Yeni satılıp tescil işlemi henüz tamamlanmamış araçlar, üreticiler tarafından teste çıkarılan araçlar veya diğer olağanüstü durumlar için kullanılmaktadır.
Geçici gümrük
99 GMR 999 (yeşil üzerine kırmızı)
Geçici konaklama izinli yabancılar
99 MA 999 ile 99 MZ 999 arası ya da 99 MA 9999 ile 99 MZ 9999 arası
Suriye vatandaşları için geçici plaka
99 SAA 999 ile 99 SZZ 999 arası
Taksiler (İstanbul)
Sarı ve turkuaz taksiler için 34 Txx 99, sarı dolmuşlar için 34 TZx 99; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Sultanbeyli, Şile ilçelerindeki hatlı minibüsler ve bordo renkli taksiler için 34 TMx 99 formatındadır.
Taksiler (Diyarbakır)
21 TT 1234
21 TT 9999
Taksiler (Erzurum)
25 TT 123
25 TT 999
Taksiler (diğer iller)
99 T 9999
Özel halk otobüsleri
06 HO 1234
99 HO 9999. 2022 yılından itibaren uygulanmaya başlandı.
İş makineleri
99 99 99 99999. Tamamen rakamlardan oluşur ve herhangi bir harf içermemektedir. İlk iki rakam ilin kodunu, ikinci iki rakam ilçe kodunu, sonraki iki rakam tescil yılını, son rakamlar ise o yılın tescil sıra numarasını ifade eder. Resmî hizmete mahsus iş makineleri için resmî hizmete mahsus araçlarda olduğu gibi siyah zemin üzerinde beyaz harfli plaka verilir.
Numune
Harf grubu yerine istenilen bir metin yazılabilir. 99 [YAZI] 999
Cumhurbaşkanı
Cumhurbaşkanı araçta olduğu zaman "Cumhurbaşkanlığı Arması" kullanılır. Cumhurbaşkanının plaka numarası yoktur. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda CB 999 (kırmızı üstüne altın)
TBMM Başkanvekilleri ve milletvekilleri
"TBMM simgesi" ve TBMM 999 (kırmızı üzeri altın)
TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kabine üyeleri, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve bazı bakan yardımcıları
9999 (kırmızı üzeri altın). Örneğin; 0001 (Yasama) TBMM Başkanı, 0002 (Yürütme) Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 0003 (Yargı) Anayasa Mahkemesi Başkanı, 0004 Genelkurmay Başkanı
Valilik
99 9999 (kırmızı üzeri altın), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Örneğin; Ankara Valisi için 06 0001 plakası vardır.
Resmî hizmete mahsus araçlar
99 AA 999: (siyah üzeri beyaz), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Ambulans, itfaiye, zabıta, gümrükler muhafaza belediyeler, kurum müdürlükleri, bakanlıklar gibi devlet kurumlarına tahsis edilir.
Askerî araçlar
Türk Silahlı Kuvvetleri demirbaşına kayıtlı araçların plaka numaraları bu sistemden farklıdır ve tamamen rakamlardan oluşur. Bu plakaların ilk rakamlarına göre 0 rakamı Genelkurmay Başkanlığı'na (örn.: 002565), 1 rakamı 1. Ordu Komutanlığı'na, 2 rakamı 2. Ordu Komutanlığı'na, 3 3. Ordu Komutanlığı'na, 4 rakamı 4. Ordu Komutanlığı'na (Ege Ordu Komutanlığı'na), 5 rakamı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na ve 6 Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na ait araçlara verilir. 2018 yılına kadar da 7 rakamı Jandarma Genel Komutanlığı'na ait araçlara verilmekteydi. Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlı araçların plaka numarasındaki ikinci ve üçüncü rakamlar, bağlı bulunulan İl Komutanlığı'nı gösterir. Örneğin; plaka numarası "700" ile başlayan bir araç doğrudan Jandarma Genel Komutanlığı'na tahsis edilmişken, "706" ile başlayan bir araç ise Ankara İl Jandarma Komutanlığı'nın hizmetindeydi. Örnekteki plaka numarası, Ankara İl Jandarma Komutanı'nın makam aracına aittir.
1996 öncesi (özel araçlar)
Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır.
1996 öncesi (polis)
Yeşil zemine beyaz karakterler
1962 öncesi (özel araçlar)
Siyah zemine beyaz karakterler

Askeri araçların plaka levhalarının üzerinde bulunan yıldızlar, araçta bir General veya Amiral bulunduğunu belirtir. Bu yıldızlar Generallerin apoletlerindeki gibidir. 1 yıldız; araçta bir Tuğgeneral veya Tuğamiral olduğuna, 4 yıldız; araçta bir Orgeneral veya Oramiral olduğuna işaret eder. Bir General veya Amiral, doğrudan bir birliğin komutanı değilse aracında flama bulunmaz. Genelkurmay Başkanı'nın aracında devlet protokol sırası olan 0004 rakamı ve plaka üzerinde dört yıldız ile aracın sol önünde Genelkurmay Başkanı flaması, sağ önünde Türk bayrağı bulunur. Kuvvet komutanlarının araçlarında da devlet protokol sırasına göre verilmiş plaka numaraları, plakaların üzerinde dörder adet yıldız ve araçların sol önlerinde komutanlık flamaları bulunur. Sahil Güvenlik Komutanlığı "tümen" düzeyinde ve Sahil Güvenlik Komutanı'nın rütbesi tümamiral olduğundan dolayı makam aracının plakası üzerinde iki yıldız bulunmaktadır. İlgili kişinin araçta bulunmadığı zamanlarda yıldızlar siyah bir kumaş ile kapatılır.

Bunun dışında havalimanlarında çalışan apron araçlarına o havalimanını belirten geçici veya daimi apron plakaları takılmaktadır.

İl plaka kodları
Sayı İl Sayı İl Sayı İl
01 Adana 28 Giresun 55 Samsun
02 Adıyaman 29 Gümüşhane 56 Siirt
03 Afyonkarahisar 30 Hakkâri 57 Sinop
04 Ağrı 31 Hatay 58 Sivas
05 Amasya 32 Isparta 59 Tekirdağ
06 Ankara 33 Mersin 60 Tokat
07 Antalya 34 İstanbul 61 Trabzon
08 Artvin 35 İzmir 62 Tunceli
09 Aydın 36 Kars 63 Şanlıurfa
10 Balıkesir 37 Kastamonu 64 Uşak
11 Bilecik 38 Kayseri 65 Van
12 Bingöl 39 Kırklareli 66 Yozgat
13 Bitlis 40 Kırşehir 67 Zonguldak
14 Bolu 41 Kocaeli 68 Aksaray
15 Burdur 42 Konya 69 Bayburt
16 Bursa 43 Kütahya 70 Karaman
17 Çanakkale 44 Malatya 71 Kırıkkale
18 Çankırı 45 Manisa 72 Batman
19 Çorum 46 Kahramanmaraş 73 Şırnak
20 Denizli 47 Mardin 74 Bartın
21 Diyarbakır 48 Muğla 75 Ardahan
22 Edirne 49 Muş 76 Iğdır
23 Elazığ 50 Nevşehir 77 Yalova
24 Erzincan 51 Niğde 78 Karabük
25 Erzurum 52 Ordu 79 Kilis
26 Eskişehir 53 Rize 80 Osmaniye
27 Gaziantep 54 Sakarya 81 Düzce
  1. ^ "Plakadaki AB mavisine kırmızı etiketli protesto". 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018. 
  2. ^ Yurtsan Atakan (9 Temmuz 2008). "Bir dakika karanlığın AKP karşıtı versiyonu kırmızı bantlı plakalar". Hürriyet. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ a b c d e f g h i j k l "T.C. Resmî Gazete - 27 EYLÜL 1962 PERŞEMBE" (PDF). 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  4. ^ a b c "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]