Türk Silahlı Kuvvetlerinde zırhlı birlikler

İlk Adımlar

Zırhlı araçlar Türk Ordusuna ilk kez 1928 yılında Fransa'dan satın alınan ve Maltepe'deki Piyade Atış Okuluna verilen Renault FT-17 tankı ile girmiştir. 1932 yılında Sovyetler Birliği'nden 4 adet T-26, 1 adet T-27 tanketi ve 1 adet T-35

yüzücü tankı Cumhuriyetin 10. yılı kutlaması armağanı olarak verilmiştir.^[1] 1934 yılında ilk muharip tank birliği Lüleburgaz'da Tank Taburu olarak kurulmuştur. 1934 yılında Binbaşı Tahsin Yazıcı'nın komutanlığında bulunan tank taburu için Sovyetler Birliği'nden 64 T-26 tankı ile 34 adet BA-6 ve BA-3 satın alınmıştır. 1937 yılında ilk Zırhlı Tugay, Lüleburgaz'da kuruldu.

Renault FT-17
T-26
T-26 B-2 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
T-27
BA-6 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
Vickers 6-Ton Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
Türk ordusunda Vickers 6-Ton (~1939)

II. Dünya Savaşı

1939 yılında İkinci Dünya Savaşı başlamadan önce Türkiye, İngiltere ve Fransa ile ittifak anlaşması yaptı.^[1] Tank Alayı kurmak için Fransa ve İngiltere'den tank alımı için karar verildi. Fransa'dan 100 adet Renault R35 tankı (10 tonluk, 37 mm çapında topa sahip) ile Birleşik Krallık'tan 16 adet Vickers 6-Ton (1x12.7 ve 1x7.7 mm Makineli tüfeke sahip) alındı.^[1] Bu yeni tanklara 1940 yılında Lüleburgaz'da ilk Tank Alayı kuruldu.

1942'de Lüleburgaz'daki Zırhlı Tugay Davutpaşa'ya nakledildi. Aynı tarihte fazla arıza yapmaya başlayan ve teknolojik ömürünü dolduran T-26 tankları hizmet dışı bırakıldı. 1943 yılında Birleşik Krallık ve ABD'nin verdikleri malzemelerle Niğde ve Selimiye'de iki zırhlı tugay oluşturuldu. Davutpaşa'daki zırhlı tugay ise 3. Zırhlı Tugay oldu. 1943'te Zırhlı Birliklere verilen araçlar: ABD menşeli 25^[1] adet M4 Sherman ve 220^[1] adet M3 Stuart tankı ile Birleşik Krallık menşeli 180^[1] Valentine tank, 150^{[kaynak belirtilmeli]} Mk VI hafif tank, Daimler Scout lastik tekerlikli zırhlı keşif aracı, Bishop Kundağı Motorlu Obüs ve 60^{[kaynak belirtilmeli]} Bren Gun Carrier (Universal Carrier) zırhlı araçlardan oluşmaktadır.^[1]

1943'te Türkiye 56 adet (22 tanesi Türkiye'ye ulaştı) Alman Panzerkampfwagen III Ausf N ve 15 tane Panzerkampfwagen IV Ausf G tankı sipariş etti. 1944'te Davutpaşa'daki tugay, Zırhlı Tümen haline getirildi. Zırhlı Tugaylarda ilk Piyade Birliği, 1946 yılında bindirilmiş tabur halinde teşekkül etti.

Türkiye'ye verilen bütün araçlar ve malzemeler � itibarıyla kullanılmış, harp görmüş ve umumi bir revizyondan geçirildikten sonra Türk ordusuna teslim edilmişti.^[1] Türk ordusuna verilen bu yıpranmış tanklar, Türk tankçılarının gayretleriyle uzun bir süre hizmet gördüler. İkinci Dünya Savaşı'nda alınan M4 Sherman, M3 Stuart ve Pzkpfw IV 1950'li yıllarında envanterden çıkarıldı.^[1]

Renault R35
Vickers 6-Ton
Daimler Scout
M4 Sherman
Bishop Kundağı Motorlu Obüs
M5A1 Stuart
Mk III Valentine
Mark VI Vickers (Light Tank Mark VI)
Mark VI Vickers
Universal Carrier
PzKpfw III
PzKpfw IV Ausf. G

İlk Millî tank projesi

1943'te şasisi Kırıkkale'de yapılan ve bir Ford motoru ile çalışan Türk yapısı bir tankın tecrübeleri yapıldı. Ancak o dönem Türk sanayii kabiliyetlerinin yetersizliği nedeniyle bu tecrübe başarısızlıkla sonuçlandı.

Soğuk Savaş

1947 yılına dek Türk Zırhlı Birlikleri muayyen bir tank tipine sahip olamadı. O tarihe kadar Türk zırhlı birlikleri bütçeye uygun gelen ve dost devletler tarafından satın alınan ve hibe edilen hafif tankları kullanmıştır. ABD yardımı ile birlikte Türk Zırhlı Birlikleri standart cins bir tanktan kurulu hale gelebilmiştir. ABD ilk olarak 114 adet M24 Chaffee hafif tankı ile 222 adet M36 Jackson tank imha edicisi ve 12 adet tank kurtarıcı verdi. 1953-1954 yılında M36 tanklarının yerini M47 Patton tankları almaya başladı ve bu tarihte 3 bölüklü Tank Alayları, Tank Taburu haline getirildi. M62 ve M74 kurtarıcıları da M47 tankları ile birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri'ne katılmıştır. 1964 yılı başından itibaren M47 tankları mevcut tank taburlarını teşkil ederken, M48 Patton tankları peyderpey Zırhlı Tugayların Tank Taburları kadrolarına girmeye başlamıştır. 1968 yılında bütün Zırhlı Tugaylar M48 tankları ile kadrolarını tamamlamışlardır. Daha sonra benzin enjektörlü motora sahip olan M48A2C tankları Zırhlı Birliklerde kullanılmıştır.

Kıbrıs Harekâtı

Kıbrıs Barış Harekâtın sırasında Türk Kara Kuvvetleri 150-200 M47 ve M48 kullanmıştır.

M48

Teknolojideki gelişmelere paralel olarak gelişmiş ülkelerde kullanılan tankların büyük ilerlemeler kaydetmesine rağmen mevcut tankların teknolojisinin geride kalması; Türk Silahlı Kuvvetleri'nde modernizasyon ve reorganizasyon ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu nedenle mevcut M48 ve M48A1 tankları 1980 yılından itibaren ABD teknolojisi ve yardım paketi ile M48A5T1 tanklarına, Alman teknolojisi ve yardım paketi ile M48T5 tanklarına dönüştürülmüştür. Modernizasyon çağın ihtiyaçları doğrultusunda devam ettirilerek : stabilizasyon ile termal atış kontrol sistemlerine sahip M48A5T2 tankları Zırhlı Birliklere kazandırılmıştır.

1982–1983 yıllarında, Alman askeri dilim yardımları kapsamında zamanın en etkili tankları arasında yer alan 77 adet EMES 12A3 atış kontrol sistemli Leopard 1 A3T1 tankı hibe olarak teslim alınmıştır.

Leopard 1A1
M24 Chafee
M36 Jackson

Soğuk Savaş Sonrası

M60A1 ve M60A3 tanklar Türkiye'nin 1991 Körfez Savaşı'nda müttefik güçlere verdiği desteğe karşılık olarak ABD tarafından hibe edilmişlerdir.

Ayrıca Almanya'da Körfez Savaşı'ndan sonra askeri yardımları çerçevesinde yine aynı EMES 12A3 donanımlı 150 adet Leopard 1A3T1, 5 adet standart A3 ve 165 adet Leopard 1A1A1 teslim alınmıştır. Zırhlı Birliklerinin Almanya'dan 354 Leopard 2A4 tankları ve 170 M60T tankları Tugayların emrine verilmiştir.

M60A3 TTS
Leopard 2A4

MİTÜP (Millî Tank Üretim Projesi)

MİTÜP Altay Savunma Sanayii Başkanlığı bünyesinde açılan ihale sonucu Otokar firması tarafından 5 adet prototip tank üretimi kararlaştırılmış olup, Güney Kore K2 Black Panther tankı prototipi üstünde geliştirilecek MKE topu, Aselsan atış kontrol sistemini ve Roketsan zırhını geliştirecektir. Tankta MTU'nun 1500 BG'lik motoru öngörülmektedir 2013 senesinde orduya ilk teslimat yapılacaktı ancak tankın motoru üretilemediği ve dünyada tank motoru satmak isteyen başka bir firma da bulunamadığı için seri üretimi önce 2018 yılına daha sonra 2020 ve daha sonra da 2022-2023 yılına ertelendi. Günümüzde halen motor üretimi yapılamadığı için prototip olarak beklemededir sahaya sürülememiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Savunma ve Havacılık sy. 2000-05, sa.82/83.

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Türk ordusunda zırhlı birlikler 19 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Teoman Engin, Yüksek Lisans Tezi, 2007, Kırıkkale Üniversitesi (Sosyal Bilimler Enstitüsü), sayfa 27-47

[belgeler-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Türk ordusunda zırhlı birlikler 19 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Teoman Engin, Yüksek Lisans Tezi, 2007, Kırıkkale Üniversitesi (Sosyal Bilimler Enstitüsü), sayfa 27-47

[1]