Sur Kuşatması

Sur Kuşatması
Büyük İskender'in seferleri
Tarih Ocak - Temmuz MÖ 332 Bölge Sur, Fenike, günümüz Lübnan'ı, Levant Sonuç Makedon zaferi
Taraflar
Makedonya Korint Birliği	Fenikeli Surlular Ahameniş İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
İskender Hephaestion Kıbrıs donanması	Azemilcus
Güçler
bilinmiyor	bilinmiyor
Kayıplar
400	Savaş esnasında öldürülen 6,000–7,000 Ceza olarak öldürülen 2,000 Köle olarak satılan siviller: 13,000–30,000

Sur Kuşatması, MÖ 332 yılında İskender komutasında 7 ay sürdürülen ve günümüzde Lübnan sınırları içerisinde kalan Sur şehrinin fethedilmesi ile sonuçlanan askeri operasyondur. Kuşatmaya dair bilgiler antik yazarlar Flavius Arrianus, Quintus Curtius, Diodoros ve Plutarhos tarafından kaleme alınmıştır.

İssos Savaşı sonrası Suriye kıyıları boyunca devam ederek, fenike kıyılarını güvence altına almak isteyen İskender, diğer şehirler savaşsız teslim olurken yalnızca Sur'da direniş ile karşı karşıya kalmıştır. Fenike limanları Farsların deniz gücünü ihtiva ettiğinden bu limanların ele geçirilmesi İskender için önemliydi. Kuşatmayı zorlu kılan surlarla korunan ve kıyıdan 800 metre uzaklıkta bulunan adaydı.

Kuşatmanın seyri

Kuşatmayı 3 aşama halinde ele almak mümkündür.

Birinci aşama

İlk aşama İskender'in yanında deniz kuvveti olmazsızın adayı ele geçirmek istemesidir. Askerlerine deniz ile ada arasını kapatacak şekilde bir set inşa etme emrini veren İskender, surların arkasında savunma yapan askerlerce geri püskürtülmüştür. İskender, surların arkasından yapılan saldırıları önlemek üzere ahşap platformlar ve iki ahşap mancınık kulesi inşa ettirse de, kundak gemisi ile yapılan saldırılar bu platformları yok etmiştir. Ada ile anakara arasında kalan mesafenin derinliğinin ne kadar olduğu konusu tartışmalıdır. Bu derinliğin 1 ila 5 metre olabileceği ileri sürülmüştür.

İkinci aşama

Bütün bu yaşananlar sonrası Sur'un deniz donanması olmaksızın alınmasının imkânsız olduğuna kani olan İskender, Sayda'ya giderek bir donanma toplamaya başlamıştır. Kuşatma'yı terk ettiği bu zaman zarfından askerleri Perdikkas ve Krateros'a ada ile anakara arasında inşa edilmekte olan seti genişletme görevini vermiştir. Sayda'da Arvad kralı Gesostratos ve Biblos kralı Essylos 80 gemi ile İskender'e katılmıştır. İskender'in İssos zaferinden haberdar olan Kıbrıs kralı da 120 gemilik ordusunu İskender'in emrine vermiştir.

Üçüncü aşama

Sur kuşatmasını temsilen André Castaigne tarafından yapılmış illüstrasyon.

Sur'a dönüşünü takiben donanmasını Sur'un kuzey limanına konumlandıran İskender, Surluların İskender'in donanmasını küçümseyerek ve belki de denizde üstün olduklarını düşünerek surların dışına çıkmışlar, ancak kısa bir süre sonra tekrar limana geri dönerek limanı Triremeler ile kapatmışlardır. Bu esnada 3 geminin batırıldığı kaynaklarda geçmektedir. Bu süre zarfında sıkı markaj altına alınan ada, inşa edilen set çalışmalarını yavaşlatma konusunda artık pek de başarılı olamamaya başlamıştır. Surların arkasından savaşmayı tercih eden Surlular, denizde gördükleri bir deniz yılanına sembolik bir anlam yükleyerek savaşı kazanacaklarını düşünmüş ve surları terkederek karşı saldırıya geçmişlerdir ancak hızlı bir biçimde geri püskürtülmüşlerdir. Gece yarısında surları terk ederek kuzeyde konumlanan Kıbrıs donanmasına karşı saldırıya geçen bir başka grup, İskender'in beklenmedik bir biçimde güneyden gelmesi ile tamamen yok edilmiştir. Bu başarılı saldırıda İskender bir adet Quinquereme ve bir adet Quadrireme ele geçirmiştir. Bunlar yaşanırken ada ile ana kara arasındaki set inşası neredeyse tamamlanmış ve buradan gemi ile geçiş yapmak imkânsız hale gelmiştir.

Kartaca'dan beklenen yardımın Kartaca donanmasının başka bir savaş içerisinde olduğu sebebiyle gelmemesi üzerine adadaki çocuk ve kadınlar Kartaca'ya gönderilmiş. İskender, bu gemilerin ayrılmasına müsaade etmiştir. İskender, donanma gemilerinin mancınıklar ile donatılması ve surların yıkılması emrini vermiştir. Kuşatmanın bu aşamasında artık tamamen pasif bir strateji izleyen Surlular, bazı yerlerde surları kalınlaştırmaya ve kara ile ada arasında set inşa edilen yerde surları yükseltmeye başlamışlardır.

İnşa edilen set üzerinden yapılan saldırılarda ağır kayıplar veren İskender'in ordusu, şehrin bu mevkiden alınamayacağı konusuna kani olmuştur. Bundan sonra kuşatma, şehrin güneyindeki surları delerek şehri ele geçirme planı üzerine yoğunlaşmıştır. İlk saldırıların başarılı olması üzerine ve Surluların savunma kuvvetini bölmek üzere bunu takiben adanın her köşesinden yeniden saldırıya geçen İskender, esasen şehrin güney surlarının zayıflığının bilincindedir. Buradaki surların yıkılması sonucunda nihayet ada fethedilebilmiştir. Bazı Surlular tapınağa kaçarken, bazıları şehir içinde mücadeleye devam etmişlerdir.

Savaş sonu bilançosunda 400 Makedon askeri hayatını kaybederken, 6000 Surlunun öldürüldüğü aktarılmaktadır. İskender'in yalnızca tapınağa sığınanları affettiği, geri kalan ve silah taşıyabilecek durumda olan herkesi katlettiği bilinenler arasındadır. Yaklaşık 2000 kişi sahilde çarmıha gerilmiş, 13.000 kadın ve çocuk köle olarak satılmıştır.

Sur şehrinin fethi aynı zamanda antik ticaretin merkezi rolünün zaman içerisinde İskenderiye'ye kayması ile sonuçlanmıştır.

Kaynakça

• Flavius Arrianus: Scripta. hrsg. von Gerhard Wirth und A. G. Roos. 2 Bände. unveränderter Nachdruck der 2. Auflage von 1967/1968. Saur, München 2002. (kritische Ausgabe)
• Alexandri Anabasis. (= Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. 1239). ISBN 978-3-598-71239-5.
• Q. Curtius Rufus: Geschichte Alexanders des Großen. Lateinisch und deutsch. Eingeleitet, nach der Übersetzung von Johannes Siebelis überarbeitet und kommentiert von Holger Koch bzw. Christina Hummer. 2 Bände. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2007, ISBN 978-3-534-18643-3 (mit ausführlicher Einleitung).
• Plutarchi Vitae parallelae. hrsg. von Konrat Ziegler und Hans Gärtner. Band 2, Fasc. 2, 1994, ISBN 3-8154-1674-4 (enthält u. a. Alexander d. Gr.)

Literatür

• Andrik Abramenko: Die zwei Seeschlachten vor Tyros. Zu den militarischen Voraussetzungen fur die makedonische Eroberung der Inselfestung (332 v. Chr.). In: Klio. 74, 1992, S. 166–178.
• Ory Amitay: Why did Alexander the Great besiege Tyre? In: Athenaeum. 96, 2008, S. 91–102.
• Edmund F. Bloedow: Alexander’s speech on the eve of the siege of Tyre. In: L’Antiquité classique. 63, 1994, S. 65–76.
• Edmund F. Bloedow: The siege of Tyre in 332 B.C.: Alexander at the crossroads in his career. In: La Parola del Passato. 53, 1998, S. 255–293.
• Albert Brian Bosworth: A historical commentary on Arrian’s History of Alexander. 2 Bände. Oxford University Press/ Clarendon Press, Oxford 1980/1995, ISBN 0-19-814828-3 bzw. ISBN 0-19-814829-1.
• Werner Rutz: Zur Erzählungskunst des Q. Curtius Rufus: Die Belagerung von Tyrus. In: Hermes. 93, 1965, S. 370–382.