İçeriğe atla

Sıvacı kuşu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Sitta sayfasından yönlendirildi)

Sıvacı kuşu
Ağaç gövdesine yiyecek aramak için çıkan bayağı sıvacı kuşu
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Passeriformes
Familya: Sittidae
Cins: Sitta
Linnaeus, 1758
Türler
Metne bakınız

Sitta veya Sıvacı kuşu, Passeriformes takımından Sittidae familyana bağlı küçük kuşları barındıran bir kuş cinsidir.[1] Gövdesine göre büyük kafası, küçük kuyruğu, renkli vücudu ve güçlü gaga ile ayakları belirgin özellikleridir. Yüksek ve basit şakımaları bölgelerini belirtir. Türlerin çoğunda göz çevresinde siyah bir bant bulunurken üst tüyleri gri ile mavi arası bir renktedir.

Sıvacı kuşlarının çoğu Kuzey yarıkürenin ılıman ve dağlık ormanlarında ürer ancak türlerin ikisi de Avrasya'nın ılık ve kuru bölgelerindeki kayalık yerleşim alanlarına da uyum göstermiştir. Ancak Güney Asya'da çok sayıda bulunan türler arasındaki benzerlikler ayırt edilmelerini zorlaştırmaktadır. Bu cinste yer alan kuş türlerinin hepsi kovuk ve yarıklarda yuva yapar. Türlerin çoğu göçmen olmayıp yıl boyunca bulundukları yerde yaşasalar da, Kuzey Amerika'da yaşayan Sitta canadensis, kışları daha sıcak bölgelere göç eder. Birkaç sıvacı kuşu türünün yaşam yerleri kısıtlıdır ve ormanların yok olması nedeniyle nesli tehdit altındadır.

Sıvacı kuşları hepçildir. Çoğunlukla böcek, kabuklu yemiş ve tohumlarla beslenirler. Bazen baş aşağı olmak üzere ağaç gövdelerinde ve dallarında dolaşarak ağaç kabuklarının içinde ve altında bulunan böcekleri ararlar. Üreme mevsiminde kendi bölgelerinde besin ararlar; ancak diğer zamanlarda farklı türlerden oluşan sürüler ile besin arayışına girerler. Adları, yuvalarının girişini çamurla kısmen duvar gibi örmelerinden gelmektedir.

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sitta canadensisin şakıması teneke trompet sesi gibidir. (info)

Sıvacı kuşları kısa bacaklı, kare kuyruklu küçük ve tıknaz kuşlardır. Gagaları uzun, sivri ve dayanıklıdır, uzun pençeli güçlü parmakları vardır. Sıvacı kuşlarının sırtı mavi-gri renktedir ama bazı Asya türleri mor-mavi renkli sırta ve sarı ile kırmızı renkli gagalara sahiptir. Alt tüyleri, ten rengi, turuncu, pas rengi ya da leylak rengi ile karışık beyazdır. Türden türe baştaki işaretler değişkenlik gösterse de hepsinde göz hizasında kara şerit, üzerinde beyaz şerit, koyu alın ve kara tepe ortaktır. Erkek ile dişinin renkleri benzerlik gösterir ama alt tüylerin renklerinde, özellikle arka yanlarda ve kuyruğun altında farklılaşır. Genç kuşlar ve bir yaşındaki kuşlar erişkinlerden pek ayırt edilemez.[2]

Sıvacı kuşlarının boyutları, 195 mm. boyunda ve 36-47 g ağırlığında olan Sitta magnadan[3] yaklaşık 100 mm boyunda ve 10 g ağırlığında olan Sitta pusilla ile Sitta pygmaeaya[4] kadar farklılık gösterir.[2]

Sıvacı kuşları değişik ıslık, çağrı ve şakıma gibi çok farklı sesler çıkarırlar. Üreme şakımaları karşılaşma şakımaları gibi basittir ama daha uzun sürer.[2]

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıvacı kuşu, Grekçe bu kuşa verilen σίττη adından gelen[5] Sitta (Linnaeus, 1758)[6] cinsinde yer alır. Kimi taksonomlar sıvacı kuşlarını, Tichodroma muraria ve Certhiidae, Troglodytidae ve Polioptilidae ile daha büyük bir grupta sınıflandırırlar. Üst familya olarak Certhioidea, mitokondrial ve nükleer DNA kullanılarak yapılan filogenetik çalışmalar ile desteklenmekte ve öz ötücü kuşlar arasında Sylvioidea ile kardeş klâd oluşturmaktadır.[7][8] Bu grubun fosil kayıtları Certhioidea klâdının soyu tükenmiş bir üyesi olarak tanımlanmış olan Certhiops rummeli kuşunun Bavyera'da bulunmuş erken Miyosen devirden kalma ayak kemiği ile sınırlıdır.[9]

Türleri ayıran sınırları belirlemek çok zordur. Sitta canadensis, Sitta whiteheadi ve Sitta yunnanensisin üreme alanları birbirinden binlerce km uzaktadır ama hem yaşam alanı tercihleri, hem görünüşleri hem de şakımaları birbirine benzer. Bu üç tür önceleri tek bir tür olarak sınıflandırılmaktaydı. Ancak şimdi üç ayrı türe ayrılmışlardır[10] ve küçük sıvacı kuşu ile Sitta ledanti ile birlikte bir süpertür oluştururlar. Sıvacı kuşlarda pek rastlanmasa da, bu beş tür kendi yuvalarını oyarak yapar.[11] Sitta europaea, Sitta nagaensis, Sitta cashmirensis ve Sitta cinnamoventris bir başka üst tür oluştururlar ve Asya boyunca coğrafi olarak birbirlerinin yerine geçerek dağılmışlardır. Günümüzde dört ayrı tür olarak sınıflandırılırlar ancak önceleri, Güney Asya'da bulunan formların bayağı sıvacı kuşunun alt türleri olduğu kabul edilmişti.[12] Yakın zamanda yapılan bir öneride, Sitta cinnamoventris Ganj'ın güneyinde bulunan Sitta castanea ve Himalayalar'da bulunan Sitta cinnamoventris olarak iki ayrı türde sınıflandırılmaktadır.[13]

Görünüşlerinin ve yaşam biçimlerinin benzemesi nedeniyle bir zamanlar aynı familyada yer alan Madagaskar'da yaşayan Hypositta corallirostris ile Avustralya ve Yeni Gine'de yaşayan Neosittidae familyasındaki kuşlar sıvacı kuşları ile yakın akraba değildir. Bu türler arasında bulunan benzerlikler bir ekolojik nişi doldurmak için yakınsak evrim ile ortaya çıkmıştır.[2]

Asya sıvacı kuşları üzerine 2006 yılında yapılan bir çalışmada, sıvacı kuşları taksonomisinde hâlâ çözülememiş kimi sorunlara işaret edilerek Sitta cinsinin birkaç cinse ayrılması önerilmiştir. Bu öneri kırmızı ve sarı gagalı Güney Asya türlerini (Sitta frontalis, Sitta solangiae ve Sitta oenochlamys) ayrı bir cins olarak sınıflandırmakta; Sitta azurea üçüncü bir cins ve muhtemelen Sitta formosa da dördüncü bir cins oluşturmaktadır.[14] Mitokondriyal DNA çalışmaları, Sitta europaeanın Sitta carolinensis kuzey alt türünün kendine has nitelikleri olduğunu göstermiştir[15] ve ayrı bir tür olarak sınıflandırılmaya adaydır.[14]

Taksonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhtemelen sıvacı kuşlarının vatanı olan güney Asya'da tür çeşitliliği çok yüksektir ve 15 ayrı türü bulunur ancak sıvacı kuşları Kuzey Yarımküre'nin tamamına yakınına dağılmıştır.[2] Familyaya bağlı cinsler (2022):


Taksonomik sıralama ile türler
Adı Resmi Fiziksel özellikleri Dağılımı
(biliniyorsa popülasyonu)
Sitta arctica
Sitta azurea
Video için buraya tıklayın 		13,5 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler. Malezya, Sumatra ve Cava[16]
Sitta canadensis 11 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler, kızılımsı alt tüyler, siyah göz bandı ile beyaz surat, beyaz boğaz, düz gri gaga ve siyah tepe. Batı ve kuzey ılıman Kuzey Amerika, kışları ABD'nin çoğu kısmında ve güney Kanada'da geçirir.
(18 milyon)[17]
Sitta carolinensis 13–14 cm boyunda, Yüüzdeki beyazlık gözleri tamamen çevreler, yüz ve alt tüyler beyazdır, üst tüylerin çoğu soluk mavi-gridir. Kanada'nın güneyinden Meksika'ya, Kuzey Amerika[18][19]
Sitta cashmirensis 14 cm boyunda, çoğunluğu grimsi üst tüyler, daha soluk boğaz ve çene ile kızılımsı alt tüyler. Afganistan'ın doğusundan Nepal'in batısına[20]
Sitta castanea 13 cm boyunda, alt türler arasında farklı renkler görülür. Kuzey ve Orta Hindistan.[13][21]
Sitta cinnamoventris 13 cm boyunda, alt türler arasında farklı renkler görülür. Kuzeydoğu Hindistan'da Himalayaların etekleri, Yunnan'ın batısı ve Tayland'a[13][21]
Sitta europaea 14 cm boyunda, siyah göz bandı, mavi-gri üst tüyler, alt türler arasında kırmızı ve/veya beyaz alt tüyler. Ilıman Avrasya
(10 milyon)[12]
Sitta formosa 16,5 cm boyunda, beyaz şeritli siyah sırt, sırtın üstü, arka yanlar ve omuzlar parlak mavi, alt tüyler mat turuncu ve soluk yüz. Kuzeydoğu Hindistan ve Burma ayrıca bölgesel olarak Çin'in güneyi ve Güneydoğu Asya'nın kuzeyi[22]
Sitta frontalis 12,5 cm boyunda, üst tüyler mor-mavi, yanaklar lavanta rengi, alt tüyler bej ve boğaz beyaz, kırmızı gaga ile alında siyah bölge Hindistan ve Sri Lanka'dan Güneydoğu Asya boyunca Endonezya'ya[23]
Sitta himalayensis 12 cm boyunda, S. cashmirensis 'den daha kısa gagalı, pas rengi-turuncu alt tüyler ve parlak pas rengi kuyruk altı tüyleri, kuyruğun beyaz olan üst gizli tüyleri sahada zor görülür. Hindistan'ın kuzeydoğusunda Himalayalar'dan Çin'in güneybatısına ve bölgesel olarak doğuda Vietnam'a kadar[24]
Sitta krueperi 11,5–12,5 cm boyunda, kızılımsı boğaz ile beyazımsı alt tüyler, üst tüylerin çoğu gri. Türkiye, Gürcistan, Rusya ve Yunan adası Midilli.
(80.000–170.000 çift)[25]
Sitta ledanti 13,5 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler ve ten rengi alt tüyler. Erkeklerde beyaz band ile ayrılmış siyah göz bandı ve tepe, dişilerde gri göz bandı ve tepe. Cezayir'in kuzeydoğusuna endemik
(1.000 çiftten az)[26]
Sitta leucopsis 13 cm boyunda, beyaz yanaklar, boğaz ve alt tüyler, üst tüyleri çoğu koyu gri. Afganistan'ın doğusundan Nepal'in ve Çin'in batısına
(10 milyon)[27]
Sitta magna . 19,5 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler. Çin, Myanmar ve Tayland.[3]
Sitta nagaensis 12,5–14 cm boyunda, çoğunluğu soluk gri üst tüyler ve çoğunluğu beyaz alt tüyler, koyu göz bandı. Kuzeydoğu Hindistan, Tayland'ın doğusundan kuzeybatısına[28]
Sitta neglecta
Sitta neumayer 13,5 cm boyunda, beyaz boğazlı, karında ten rengine çalan beyaz alt tüyler, üst tüyler gri, göz bandının koyuluğu üç alt türde farklılık gösterir Balkanlar'ın doğusundan Yunanistan'dan Türkiye ve İran'a
(130,000)[29]
Sitta oenochlamys 12,5 cm boyunda, pembe alt tüyler, sarı gaga, mavimsi üst tüyler. Filipinler'de endemik[30]
Sitta przewalskii
Sitta pusilla 10,5 cm boyunda, dar siyah göz bandı ile kahverengi tepe; ten rengi-beyaz yanaklar, çene ve karın; mavimsi-gri kanatlar ve ensede küçük beyaz leke. ABD'nin güneydoğusu ve Bahamalar
(1.5 milyon)[4]
Sitta pygmaea 10 cm boyunda, gri tepeli, mavi-gri üst tüyler, beyazımsı alt tüyler, ensede beyaz leke. Britanya Kolumbiyası'ndan Meksika'nın güneybatısına Batı Kuzey Amerika
(2.3 milyon)[31]
Sitta solangiae 12,5–13,5 cm boyunda, beyaz alt tüyler, mavimsi st tüyler ve sarı gaga. Vietnam ve Hainan, Çin[32]
Sitta tephronota 16–18 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler, pembe arka yanlar. Kuzey Irak ve Batı İran'dan Orta Asya'ya
(Avrupa'da 43.000–100.000)[33]
Sitta victoriae 11,5 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve çoğunlukla beyaz alt tüyler. Myanmar'da endemik.[34]
Sitta villosa 11,5 cm boyunda, gri üst tüyler ve pembe alt tüyler. Çin, Kuzey ve Güney Kore[35]
Sitta whiteheadi 12 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler ve ten rengi alt tüyler. Erkeklerde beyaz band ile ayrılmış siyah göz bandı ve tepe, dişilerde gri göz bandı ve tepe. Korsika'da endemik
(3.000–9.000 çift)[36]
Sitta yunnanensis 12 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler. Güneybatı Çin'de endemik[37]


Dağılım ve habitat

[değiştir | kaynağı değiştir]
Batı sarıçamı ormanlık alanları Sitta pygmaea için doğal yaşam alanıdır.

Sıvacı kuşları Kuzey Amerika ve Avrupa'nın çoğunda, Asya'da da Wallace Çizgisi'ne kadar olan yerde yaşar. Afrika'da çok az bulunurlar; bu kıtada yalnızca Kuzeydoğu Cezayir'de yaşayan bir tür[38] ile Fas'ın dağlarında yaşayan Sitta europaea türünün bir alt türü olan Sitta europaea hispaniensis vardır.[39] Türlerin çoğu göçmen değildir. Kaydadeğer tek göçmen tür kışlamak için Kanada'da üreme bölgelerinin kuzey kısımlarından ayrılıp Kuzey Amerika'nın diğer bölgelerine giden Sitta canadensistir. Bu kuş aynı zamanda Bermuda, İzlanda ve İngiltere'de de görülmüştür.[17]

Sıvacı kuşlarının çoğu ormanlarda yaşar, her türün tercih ettiği belirli bir ağaç tipi olmasına rağmen her türlü ormanlarda bulunur. Bu tercih, hemen hemen yalnızca karaçamda yaşayan Sitta whiteheadiden, yaşamak için yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlarla karma ormanları tercih eden ama üremek için kuzeyde kozalaklı ağaçlardan oluşan ormanları tercih eden Sitta europaea kuşuna kadar değişiklik gösterir.[39][40] Halbuki Sitta neumayer kuşlarının iki türü de ormanlar ile bağlantılı değildir. Üreme mevsimi dışında ormanlara gitseler de kayalık yamaçlarda ürerler.[41][42] Asya'da farklı türlerin bir arada yaşadığı bölgelerde genellikle türlerin tercih ettikleri bölgeler rakımlarına göre ayrılık gösterir.[43][44]

Sıvacı kuşları görece ılıman iklimi tercih eder. Kuzeyde yaşayan türler deniz kıyısında bbulunurken, güneyde yaşayan türler daha serin olan yüksek rakımlarda yaşar. Sitta europaea ile Sitta canadensis bulundukları alanın kuzey bölümünde düşük rakımlı yerlerde bulunurken güney bölümünde dağlarda ürer. Örneğin Sitta europaea temmuz ayında 16-27 °C aralığında ürer ve Kuzey Avrupa'da deniz seviyesinde yaşarken, Fas'ta 1.750-1.850 m rakımda bulunur.[39] Sıvacı kuşları arasında tropik alçak rakım ormanları tercih eden tek tür Sitta frontalistir.[23]

Ekoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşam döngüsü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çamur duvarı ve giriş ağzındaki tüneli ile kaya sıvacı kuşu yuvasının kesiti

Sıvacı kuşlarının hepsi boşluklarda yuvalanır ve Sitta neumayer haricinde hepsi ağaç kovuklarını kullanır. Yuvanın tabanını yumurtaları koymak için yumuşak malzemelerle kaplar. Bazı türler yuva tabanında ağaç kabuğu parçacıkları ve tohum kabukları, bazı türlerde de ötücü kuşlarda tipik olduğu üzere yosun, ot, kıl ve tüyler kullanır.[12][31]

Sitta canadensis süpertürünün üyeleri kendi ağaç kovuklarını kendileri oyar ama diğer türler ağaçlarda var olan doğal ya da ağaçkakanların yaptığı kovukları kullanır. Türlerin bazıları kovuğun girişini çamurla küçültürler ve çatlakları çamurla kapatırlar. Bu kuşlara Türkçede verilen ad bu özelliklerinden kaynaklanmaktadır ancak tüm türlere özgü ortak bir davranış biçimi değildir. Sitta canadensis dişileri içeriden, erkekleri de dışarıdan yuvanın ağzına yapışkan çam reçinesi damlacıkları harcederek yuvayı korunaklı hâle getirir. Reçine avcıları ve rakipleri caydırabilir, yuvada yaşayan kuşlar ise doğrudan giriş deliğinden geçerek reçineden kurtulur.[45] Sitta carolinensis yuva girişinin çevresinde toksin salgılayan Meloidae familyasından böcekleri sıvar. Bu ezilmiş böceklerden çıkan kötü kokunun, ağaç kovuklarında sıvacı kuşunun rakibi olan sincapları yuvadan uzak çıktığı söylenir.[46]

Sitta neumayer çamur, dışkı ve kıl ya da tüylerden özenle imbik şeklinde bir yuva kurar ve yuvanın dışı ile yakınındaki çatlakları tüyler ve böcek kanatlarıyla süsler. Yuvalar kaya yarıklarında, mağaralarda, kaya yamaçlarında ya da binalarda yer alabilir.[29] Sitta tephronota ise bir yarığa girişin karşısına benzer ama daha az özenle yapılmış bir yuva yapar. Yuvaları küçük olur ama 32 kg ağırlığa kadar çıkabilir. Bu tür aynı zamanda nehir kıyılarında ve ağaç kovuklarında da yuva yapar ve eğer yuva ufaksa genişletir.[33]

Dendrocopos major, Sitta europaea yuvaları için çok ciddi bir tehdit oluşturur.[47]

Sıvacı kuşları tekeşlidir ve yaşam boyu için eşleşir. Dişiler kırmızı ya da sarı lekeli beyaz yumurta yumurtlar, sayısı değişkenlik gösterir, kuzey türleri daha çok sayıda yumurtlar. Türe göre ya yalnızca dişiler ya da hem dişi hem erkek 12-18 gün boyunca kuluçkaya yatar. Beslenmesi gereken yavrular 21-27 gün arasında palazlanır.[33][42][48][49] Ebeveynlerin ikisi de yavruları besler, hatta iki Amerika türü Sitta pusilla ve Sitta pygmaea önceki dönemden yardımcı erkekler de ebeveynlere yardımcı olur.[50][51]

Hakkında bilgi bulunan birkaç türe bakıldığında doğal hayatlarında yaşamlarının 2-3, 5 yıl olduğu ancak 10 yaşın üzerine çıkan erişkinler de olduğu kaydedilmiştir.[50][52] Erişkin Sitta europaea kuşunun yıllık hayatta kalma oranı S,[53] erkek Korsika sıvacı kuşunun ise a,6'dır.[54] Sıvacı kuşları diğer küçük orman kuşları ile aynı avcılar tarafından avlanır: atmacalar, baykuşlar, sincaplar ve ağaçkakanlar. Bir ABD çalışmasında sıvacı kuşlarının üreme stratejilerinin avcılara karşı davranışlarıyla bağlantılı olabileceğini göstermiştir. İki türün erkeklerinin, erişkin sıvacı kuşlarını avlayan Accipiter striatus ile yumurtalara saldıran Troglodytes aedon karşı karşıya kaldıklarında kuluçkaya yatan dişiyi besleme istekleri modellenmiştir. Sitta carolinensis, Sitta canadensis daha az yaşar ama daha çok yavru yapar ve yumurtalara saldıran avcılara karşı daha şiddetli karşılık verdiği görülmüştür. Buna karşın Sitta canadensis ise erişkinlere saldıran atmaca türüne karşı daha çok tepki göstermiştir. Bu çalışma uzun yaşayan türün erişkinlerin hayatta kalmasından ve gelecekteki üreme imkanlarından yararlandığı buna karşın daha kısa yaşam süresi olan türlerin daha çok yavrunun hayatta kalması stratejisine önem verdiği teorisini desteklemektedir.[55]

Göçmen olmayan küçük kuşlar için soğuk hava bir sorun hâline dönüşebilir. Grup hâlinde tüneklemek ısıyı korumak için yardımcı olabilir ve birçok sıvacı kuşu türünün bu şekilde davrandığı gözlemlenmiştir, hatta 170 Sitta pygmaea tek bir tünekte bir arada görülmüştür. Sitta pygmaea tüneğinde vücut ısının düşürerek, hipotermi ve düşük bazal metabolizma oranı ile enerjisini koruyabilmektedir.[50]

Besin kaynağı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahçede beslenen Sitta europaea

Sıvacı kuşları ağaç gövdeleri ve dallarında besinlerini arar ve ağaçkakanlarla aynı beslenme grubundadır. Ağaçkakanlar ve ağaç tırmaşıklarının aksine destek için kuyruklarına dayanmazlar, bunun yerine güçlü bacak ve ayaklarıyla sıçraya sıçraya ilerlerler.[49][56] Ağaç gövdesi üzerinde başaşağı ilerleyebildikleri gibi, dallarda başaşağı asılı kalabilirler. Sitta krueperi hatta başaşağı asılı dururken uzanıp alttaki yapraklardan su bile içebilir.[57] Sitta neumayerda ormanlarda yaşayan türlere benzer şekilde besin arar ancak bu işi kayalık yüzeylerde bazen de binalarda yapar. Üreme döneminde çift sıvacı kuşu kendi bölgelerinde beslenir ama diğer dönemlerde karışık sürülere de katılabilirler.[2][48][58]

Özellikle üreme dönemlerinde, çoğunlukla canlı av ile beslenen sıvacı kuşlarının diyetinin önemli bir bölümünü böcekler ve omurgasızlar oluşturur.[52] Ama kışın omurgasızların az bulunması nedeniyle türlerin çoğu tohum da yer. Büyük böcekler, salyangozlar, meşe palamudu ve tohumlar gibi daha büyük besinler, çatlaklara sıkıştırılarak kuşların güçlü gagalarıyla kırılarak açılırlar.[2] Sıvacı kuşlarının İngilizce adı olan "nuthatch" (fındıkkıran) bu özelliklerinden gelir. Bir kuş için sıra dışı bir şekilde, Sitta pusilla bir ağaç kabuğunu kaldıraç olarak kullanıp, ağaç kabuklarının altında besin aramaktadır. Alet olarak kullanılan ağaç kabuğunu yanında taşıyan sıvacı kuşu bazen bir araya getirdiği tohum zulasını saklamak için de örtü olarak kullanabilir.[50]

Bütün sıvacı kuşları özellikle tohumlar olmak üzere besinleri, ağaç yarıklarına, yerde, küçük taşların altında ya da ağaç kabuklarının arkasında besin biriktirirler ve bu depoları 30 gün boyunca hatırlayabilirler.[12][31][59] Benzer şekilde, Sitta neumayer gereksinim duyduklarında tüketebilmek için salyangozları kaya yarıklarında biriktirirler.[29][33] Sitta europaea, sakladıkları besinleri normal zamanlarda kullanmadıkları ve zor durumda kaldıkları zamanlara sakladıkları gözlemlenmiştir.[60]

Korunma durumu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Midilli Adası'nda Sitta krueperi

Birçok sıvacı kuşu ve Kuzey Amerika türleri gibi bazı türlerin geniş dağılımı ve büyük popülasyonları vardır. Bu nedenle de korunma sorunları yoktur.[61] Ancak bölgesel olarak ormanların azalmasından etkilenebilirler.[47][62] Buna karşın daha dar alanlarda yaşayan bazı türler önemli baskılarla karşı karşıya kalmıştır. Tehlikedeki türler arasında yer alan Sitta victoriae yalnızca Burma'nın Nat Ma Taung bölgesinde bulunur. Bu bölgede maalesef ormanlar deniz seviyesinden 2.000 m yüksekliğe kadar ortadan kaldırılmış, 2.000-2.500 m arasında da oldukça ağır zarar verilmiştir. Nat Ma Taung ulusal parkında yaklaşık 12.000 kişi yaşamaktadır ve çıkarttıkları yangınlar ile tuzaklar sıvacı kuşu popülasyonunu tehdit etmektedir. Birkaç bin sayıda olduğu tahmin edilen Sitta victoriae popülasyonu giderek azalmaktadır ve hiçbir koruyucu önlem de alınmamıştır.[63] Cezayir sıvacı kuşu, Cezayir'in yalnızca dört bölgesinde bulunur ve toplam popülasyon 1.000 kuşu geçmemektedir. Yangın, erozyon, hayvancılık Taza Ulusal Parkında bulunmasına rağmen doğal yaşama alanının kalitesini düşürmüştür.

Ormanların yok edilmesi de hassas türler arasında yer alan Sitta yunnanensis ve Sitta solangiae nin de popülasyonun azalmasına neden olmuştur. Sitta yunnannensis açıklık çam ormanlarını tercih ettiği için kısmen ağaç azalması ile başedebilmektedir. Bölgesel olarak yaygın olduğu yerler bulunsa da 20. yüzyılın başlarında bulunduğu bildirilen alanların çoğundan kaybolmuştur. Hainan'da Çin hükûmetinin yeniden yerleştirme programları çerçevesinde tarım alanlarının yer değiştirmesiyle ormanlık alanların p azalması Sitta solangiae popülasyonunu çok büyük oranda tehdit etmektedir.

Sitta krueperi bir zamanlar çok yaygın olduğu Akdeniz çevresinde yer alan kozalaklı ormanların azalması, çevresinde ortaya çıkan kentleşme bu türü tehdit etmektedir. Türkiye'de 2003 yılında turizmi teşvik amacıyla çıkan bir kanun bu türün doğal yaşam alanlarına olan tehdidi daha da artırmıştır. Bu kanun bürokrasiyi azaltarak, sıvacı kuşları için ormanların yok olmasının sorun olduğu bölgelerde sahillere turizm tesisleri ve yazlık evler inşaatını kolaylaştırmıştır.[64]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel
Özel
  1. ^ "ITIS". 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  2. ^ a b c d e f g Harrap & Quinn (1996) p16–17 "Family Introduction"
  3. ^ a b Harrap & Quinn (1996) p169–172 "Giant Nuthatch"
  4. ^ a b Harrap & Quinn (1996) p130–133 "Brown-headed Nuthatch"
  5. ^ Brookes, Ian (editor-in-chief) (2006). The Chambers Dictionary, ninth edition. Edinburgh: Chambers. s. 1417. ISBN 0-550-10185-3. 
  6. ^ Linnaeus, C (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiae. (Laurentii Salvii). s. 115. Rostrum subcultrato-conicum, rectum, porrectum: integerrimum, mandíbula superiore obtusiuscula. Lingua lacero-emarginata (Latince)
  7. ^ Cracraft, J.; Barker, F. Keith; Braun, M. J.; Harshman, J.; Dyke, G.; Feinstein, J.; Stanley, S.; Cibois, A.; Schikler, P.; Beresford, P.; García-Moreno, J.; Sorenson, M. D.; Yuri, T.; Mindell. D. P. (2004) "Phylogenetic relationships among modern birds (Neornithes): Toward an avian tree of life." p468–489 in Assembling the tree of life (J. Cracraft and M. J. Donoghue, eds.). Oxford University Press, New York. ISBN 0-19-517234-5
  8. ^ Barker, F. Keith (2004). "Monophyly and relationships of wrens (Aves: Troglodytidae):a congruence analysis of heterogeneous mitochondrial and nuclear DNA sequence data" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 31 (2). ss. 486-504. doi:10.1016/j.ympev.2003.08.005. PMID 15062790. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  9. ^ Manegold, Albrecht (Nisan 2008). "Earliest fossil record of the Certhioidea (treecreepers and allies) from the early Miocene of Germany". Journal of Ornithology. 149 (2). ss. 223-228. doi:10.1007/s10336-007-0263-9. 
  10. ^ Harrap & Quinn (1996) p12–13 "Species limits"
  11. ^ Pasquet, Eric (Ocak 1998). "Phylogeny of the nuthatches of the Sitta canadensis group and its evolutionary and biogeographic implications". Ibis. 140 (1). ss. 150-156. doi:10.1111/j.1474-919X.1998.tb04553.x. 
  12. ^ a b c d Harrap & Quinn (1996) p109–114 "Eurasian Nuthatch"
  13. ^ a b c Rasmussen, Pamela C. (2005). Birds of South Asia: The Ripley Guide. Lynx Edicions, Barcelona. s. 536. ISBN 84-87334-67-9. 
  14. ^ a b Dickinson, Edward C. (2006). "Systematic notes on Asian birds. 62. A preliminary review of the Sittidae". Zoologische Verhandelingen, Leiden. Cilt 80. ss. 225-240. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  15. ^ Zink, Robert M. (Eylül 2006). "Selective neutrality of mitochondrial ND2 sequences, phylogeography and species limits in Sitta europaea" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (3). ss. 679-686. doi:10.1016/j.ympev.2005.11.002. PMID 16716603. 4 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  16. ^ Harrap & Quinn (1996) p168–169 "Blue Nuthatch"
  17. ^ a b Harrap & Quinn (1996) p144–148 "Red-breasted Nuthatch"
  18. ^ Harrap & Quinn (1996) p80–155 "White-breasted Nuthatch"
  19. ^ Bull, John and Farrand, John Jr. The Audubon Society Field Guide to North American Birds, Eastern Region. Alfred A. Knopf. (1977) ss. 646-647 "White-breasted Nuthatch"
  20. ^ Harrap & Quinn (1996) p117–119 "Kashmir Nuthatch"
  21. ^ a b Harrap & Quinn (1996) p119–123 "Chestnut-bellied Nuthatch"
  22. ^ Harrap & Quinn (1996) p172–173 "Beautiful Nuthatch"
  23. ^ a b Harrap & Quinn (1996) p161–164 "Velvet-fronted Nuthatch"
  24. ^ Harrap & Quinn (1996) p123–125 "White-tailed Nuthatch"
  25. ^ Harrap & Quinn (1996) p138–140 "Krüper's Nuthatch"
  26. ^ Harrap & Quinn (1996) p135–138 "Algerian Nuthatch"
  27. ^ Harrap & Quinn (1996) p148–80 "White-cheeked Nuthatch"
  28. ^ Harrap & Quinn (1996) p114–117 "Chestnut-vented Nuthatch"
  29. ^ a b c Harrap & Quinn (1996) p155–158 "Western Rock Nuthatch"
  30. ^ Harrap & Quinn (1996) p165–168 "Sulphur-billed Nuthatch"
  31. ^ a b c Harrap & Quinn (1996) p127–130 "Pygmy Nuthatch"
  32. ^ Harrap & Quinn (1996) p164–165 "Yellow-billed Nuthatch"
  33. ^ a b c d Harrap & Quinn (1996) p158–161 "Eastern Rock Nuthatch"
  34. ^ Harrap & Quinn (1996) p125–126 "White-browed Nuthatch"
  35. ^ Harrap & Quinn (1996) p140–142 "Chinese Nuthatch"
  36. ^ Harrap & Quinn (1996) p133–135 "Corsican Nuthatch"
  37. ^ Harrap & Quinn (1996) p143–144 "Yunnan Nuthatch"
  38. ^ Snow & Perrins (1998) p1400–1401 "Algerian Nuthatch"
  39. ^ a b c Snow & Perrins (1998) p1402–1404 "Nuthatch"
  40. ^ Snow & Perrins (1998) p1399–1400 "Corsican Nuthatch"
  41. ^ Snow & Perrins (1998) p1404–1406 "Eastern Rock Nuthatch"
  42. ^ a b Snow & Perrins (1998) p1406–1407 "Rock Nuthatch"
  43. ^ Menon, Shaily (2008). "Preliminary analysis of the ecology and geography of the Asian nuthatches (Aves: Sittidae)". The Wilson Journal of Ornithology. 120 (4). ss. 692-699. doi:10.1676/07-136.1. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  44. ^ Ripley, S. Dillon (1959). "Character displacement in Indian nuthatches (Sitta)". Postilla. Cilt 42. ss. 1-11. 
  45. ^ "Red-breasted Nuthatch". Bird Guide. Cornell Laboratory of Ornithology. 21 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008. 
  46. ^ Kilham, Lawrence (Ocak 1971). "Use of in bill-sweeping by White-breasted Nuthatch" (PDF). Auk. Cilt 88. ss. 175-176. 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  47. ^ a b González-Varo, Juan P (2008). "Presence and abundance of the Eurasian nuthatch Sitta europaea in relation to the size, isolation and the intensity of management of chestnut woodlands in the NW Iberian Peninsula" (PDF). Landscape Ecology. Cilt 23. ss. 79-89. doi:10.1007/s10980-007-9166-7. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  48. ^ a b Snow & Perrins (1998) p1398 "Nuthatch: Family Sittidae"
  49. ^ a b Matthysen, Erik (2003). "Nuthatches". Perrins, Christopher (ed.) (Ed.). Firefly Encyclopedia of Birds. Firefly Books. ss. 536-537. ISBN 1-55297-777-3. 
  50. ^ a b c d Kieliszewski, Jordan. "Sitta pygmaea". Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  51. ^ "Brown-headed Nuthatch". Bird Guide. Cornell Laboratory of Ornithology. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  52. ^ a b Roof, Jennifer; Dewey, Tanya. "Sitta carolinensis". Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  53. ^ "Nuthatch Sitta europaea [Linnaeus, 1758]". BTO Birdfacts. British Trust for Ornithology. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2008. 
  54. ^ Thibault, Jean-Claude (2006). "Annual survival rates of adult male Corsican Nuthatches Sitta whiteheadi " (PDF). Ringing & Migration. 23 (2). ss. 85-88. doi:10.1080/03078698.2006.9674349. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  55. ^ Ghalambor, Cameron K. (Ağustos 2000). "Parental investment strategies in two species of nuthatch vary with stage-specific predation risk and reproductive effort" (PDF). Animal Behaviour. 60 (2). ss. 263-267. doi:10.1006/anbe.2000.1472. PMID 10973729. 26 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  56. ^ Fujita, M; K. Kawakami; S. Moriguchi & H. Higuchi (2008). "Locomotion of the Eurasian nuthatch on vertical and horizontal substrates". Journal of Zoology. 274 (4). ss. 357-366. doi:10.1111/j.1469-7998.2007.00395.x. 
  57. ^ Albayrak, Tamer (2005). "Observations on some behaviours of Krüper's Nuthatch (Sitta krueperi), a little-known West Palaearctic bird" (PDF). Turkish Journal of Zoology. Cilt 29. ss. 177-181. 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  58. ^ Robson, Craig (2004). A Field Guide to the Birds of Thailand. New Holland Press. s. 204. ISBN 1-84330-921-1. 
  59. ^ Hardling, Roger (1997). "Memory for Hoarded Food: An Aviary Study of the European Nuthatch" (PDF). The Condor. 99 (2). ss. 526-529. doi:10.2307/1369961. JSTOR 1369961. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  60. ^ Nilsson, Jan-Åke (1993). "A prudent hoarder: effects of long-term hoarding in the European nuthatch, Sitta europaea". Behavioral Ecology. 4 (4). ss. 369-373. doi:10.1093/beheco/4.4.369. 
  61. ^ "Sitta". Species Search Results. BirdLife International. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  62. ^ van Langevelde, Frank (2000). "Scale of habitat connectivity and colonization in fragmented nuthatch populations" (PDF). Ecography. 23 (5). ss. 614-622. doi:10.1034/j.1600-0587.2000.230512.x. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  63. ^ Thet Zaw Naing (2003). "Ecology of the White-browed Nuthatch Sitta victoriae in Natmataung National Park, Myanmar, with notes on other significant species" (PDF). Forktail. Cilt 19. ss. 57-62. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  64. ^ "Turkey: briefing notes on tourism policy and institutional framework" (PDF). The Travel Foundation. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sıvacı_kuşu&oldid=33938844" sayfasından alınmıştır