İçeriğe atla

Ruşen Eşref Ünaydın

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ruşen Eşref Ünaydın
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
Görev süresi
21 Ekim 1933 - 17 Mart 1934
Başkan Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği Hikmet Bayur
Yerine gelen Hasan Rıza Soyak
Türkiye Büyük Millet Meclisi
2, 3 ve 4. Dönem Milletvekili
Görev süresi
11 Ağustos 1923 - 23 Aralık 1934
Seçim bölgesi 1923 – Afyonkarahisar
1927 – Afyonkarahisar
1931 – Afyonkarahisar
Kişisel bilgiler
Doğum Mehmet Ruşen
18 Mart 1892
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 21 Eylül 1959 (67 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeri Aşiyan Mezarlığı
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul Darülfünun Edebiyat Fakültesi
Mesleği Gazeteci, yazar, siyasetçi, diplomat
Ruşen Eşref Bey, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal ile Ertuğrul Yatı'nda. (5 Haziran 1928)

Mehmet Ruşen Ünaydın[1] (18 Mart 1892, İstanbul - 21 Eylül 1959, İstanbul), Türk gazeteci, yazar, siyasetçi ve diplomat. Türk Dil Kurumu ve Galatasaray'ın kurucularından (12 numaralı üye) biridir.

1914'te Batı edebiyatından yaptığı tercümelerle yazı hayatına başlayan Ünaydın, öldüğü 1959 yılına kadar çocuk şiiri, deneme, edebî mülakat, mensur şiir ve hatırat gibi çeşitli edebî türlerde birçok eser kaleme aldı. 1917 ve 1918 yıllarında Türk edebiyatının ünlü yazar, şair ve fikir adamlarıyla yaptığı edebî mülakatları 1918'in sonlarına doğru "Diyorlar ki" adıyla kitaplaştırdı. Yine 1918'de "Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat" adlı eseriyle Mustafa Kemal Atatürk'ü ilk kez Türk ve dünya kamuoyuna tanıttı. Tevfik Fikret'in hatıralarını içeren kitabını yayımladı. Millî Mücadele'ye fiilen katıldı, Atatürk'ün yakınında çalıştı, kırk ay süren bu dönemi yazılarında anlattı. Cumhuriyet döneminde Atatürk'ün genel sekreterliğini yaptı, milletvekili oldu. Yeni Türk alfabesi çalışmalarında ve Türk Dil Kurumunun kuruluşunda yer alıp dil işlerinde çalıştı.[2][3] Daha sonra diplomat olarak görev yaptı.

Falih Rıfkı Atay'a göre Ünaydın'ın "üç büyük aşkı vardı: eşi Saliha Hanım, hocası Tevfik Fikret ve her şeyi Mustafa Kemal Atatürk."

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galatasaray Sultanisini ve Darülfünun Edebiyat Fakültesini bitirdi.[4] Askerî Baytar Âlisinde, Darülmuallimini Âlide Türkçe ve Fransızca öğretmenliği yaptı. Yazarlık hayatına 1914 yılında mütercimlikle başladı. 1918 yılında Yeni Gün muhabiri olarak Kafkasya'ya, Tasviri Efkar muhabiri olarak Sivas'a gitti. Servet-i Fünun, Donanma, Tedrisat, Türk Yurdu ve Yeni Mecmua dergilerinde yayımladığı mülakat, mensur şiir ve hatıra türünde yazılarıyla tanındı. Dergi ve gazetelerde mülakat ve gezi türünde yazıları yayımlandı.

1920 yılında TBMM Hükûmetinin çağrısı üzerine İnebolu yoluyla Ankara'ya giderek Türk Kurtuluş Savaşı'na katıldı. 1922 yılında Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti elçiliği başkâtibi olarak atandı. Lozan Konferansı'nda matbuat müşavirliği yaptı. TBMM II, III ve IV. dönem Afyonkarahisar milletvekili olarak görev yaptı. 1928 yılında Dil Encümeni üyesi olarak yeni Türk Alfabesi çalışmalarına ve tanıtımlarına katıldı.[2] 1932'de kurulan Türk Dil Kurumunun kurucu ekibinde yer aldı[5] ve kurumun ilk genel sekreteri oldu.[3] 1933 yılında Riyaseti Cumhur Umumi Kâtipliği (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği) görevini yürüttü. Daha sonra Tiran, Atina, Budapeşte Elçiliğinde ve Roma, Londra ve Atina Büyükelçiliğinde bulundu. 1937 yılında yapılan Trakya Manevraları'na katılarak yabancı heyetlere eşlik etti. 1952 yılında emekliye ayrıldı.

21 Eylül 1959 tarihinde İstanbul'da öldü.

Edebiyattaki yeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ruşen Eşref Ünaydın, Türk edebiyatına "edebî mülakat" türünü kazandırdı. 1917 ve 1918 yıllarında Türk edebiyatının ünlü yazar, şair ve fikir adamlarıyla yaptığı edebî röportajları 1918'in sonlarına doğru "Diyorlar ki" adıyla kitaplaştırdı. Bu eseriyle üne kavuşan Ünaydın, uzun seneler "Diyorlar ki Muharriri" olarak anıldı. Fiilen de katıldığı Millî Mücadele döneminde Atatürk'ün en yakınında bulunan isimlerden biri olarak yazdığı yazılar Millî Mücadele edebiyatında önemli bir yer tuttu. Atatürk'ü ve Tevfik Fikret'i birçok yönleriyle kamuoyuna tanıttı. Yazar, eserlerini sade bir dille kaleme aldı.

Kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mülakat

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Diyorlar ki (1918)
  • Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat (1918)
  • Çanakkale'de Savaşanlar Dediler ki (1918)
  • Atatürk'ün Hastalığı: Prof. Dr. Nihad Reşad Belger'le Mülâkat (1959)

Anıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Geçmiş Günler (1919)
  • Boğaziçi-Yakından (1938)
  • Atatürk ve Millî Tesanüt (1954)
  • Atatürk'ü Özleyiş (1957)
  • Galatasaray ve Futbol (1957)

Millî Mücadele

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • İstiklâl Yolunda (1922)

Mensur Şiir

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Damla Damla (1928)

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  2. ^ a b KILIÇ, Fahri (Güz 2020). "Yeni Türk Alfabesinin Kabulünde Dil Heyetinin Yürüttüğü Çalışmalar" (PDF), 16. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. s. 805. 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Haziran 2023. 
  3. ^ a b Türk Dili Tetkik Cemiyeti Bülteni. Türk Dil Kurumu. 1933. s. 6. Umumî Kâtip: Ruşen Eşref Bey 
  4. ^ Birinci, Necat (1988). Ruşen Eşref Ünaydın. Türk Büyükleri Dizisi: 95. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s. 2. ISBN 975-17-0199-6. 
  5. ^ "Kurucularımız". 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hükûmet görevi
Önce gelen:
Yusuf Hikmet Bayur 		Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
21 Ekim 1933 - 17 Mart 1934 		Sonra gelen:
Hasan Rıza Soyak
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruşen_Eşref_Ünaydın&oldid=33557825" sayfasından alınmıştır