Resmî yazı sistemi
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Resmî yazı sistemi, ülkelerin, eyaletlerin ve diğer yetki alanlarının anayasalarında veya diğer geçerli yasalarında resmi olarak özel olarak belirlenmiş bir yazı sistemidir. Resmi bir dile benzer şekildedir ama resmi bir yazı sistemi çok daha nadirdir. Öncelikle resmi bir dilin pratikte iki veya daha fazla yazı sistemiyle yazıldığı durumlarda kullanılır. Bu dillerde yazı kullanımı genellikle kültürel veya siyasi çağrışımlara sahip olduğundan, resmi bir yazı sisteminin ilan edilmesi bazen kültürü veya siyaseti ya da her ikisini birden etkileme amacı taşıdığı gerekçesiyle eleştirilir. İstenen etkiler arasında eğitim, iletişim ve hayatın diğer bazı yönlerinin kolaylaştırılması da yer alabilir.
Resmî yazı sistemleri listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda farklı ülkelerde kullanılan resmi yazı sistemlerinin kısmi bir listesi bulunmaktadır. İtalik olanlar sınırlı uluslararası tanınırlığa sahip devletlerdir.
Bu liste, hangi diyakratiğin kullanıldığı gibi uluslararası alfabelerin yerel varyasyonlarını kapsamamaktadır.
- Azerbaycan - Azeri Latin alfabesi[1][2]
- Bangladeş - Bengal alfabesi
- Brunei - Rumi yazı sistemi (Latin) ve Cavi alfabesi (Arap)
- Bosna-Hersek:
- Bulgaristan - Kiril (Bulgar alfabesi)
- Kamboçya - Kmer yazı sistemi
- Çin Halk Cumhuriyeti (Çin anakarası) - Basitleştirilmiş Çin karakterleri[5]
- Hong Kong - Geleneksel Çin karakterleri (de facto), Latin alfabesi
- Makao - Geleneksel Çin karakterleri (de facto), Latin alfabesi
- İç Moğolistan- Moğol yazı sistemi, Basitleştirilmiş Çin karakterleri
- Tibet- Tibet yazı sistemi, Basitleştirilmiş Çin karakterleri
- Sincan - Uygur Arap yazısı, Basitleştirilmiş Çin karakterleri[6]
- Guangşi - Zhuang Latin alfabesi, Basitleştirilmiş Çin karakterleri
- Hırvatistan - Hırvat alfabesi[7]
- Etiyopya - Ge'ez yazı sistemi
- Eritre - Ge'ez yazı sistemi
- Gürcistan - Gürcü yazı sistemleri
- Yunanistan - Yunan alfabesi
- Hindistan:
- Hintçe,[8] Marathice, Konkani, Nepalce, Maithili, Bodo, Sanskrit, Dogri - Devanagari
- Assamca - Assam alfabesi
- Bengalce - Bengal alfabesi
- Güceratça - Gücerat yazı sistemi
- Kannada - Kannada yazı sistemi
- Keşmirce - Arap yazı sistemi
- Malayalamca - Malayalam yazı sistemi
- Meitei - Meitei yazı sistemi
- Oriya - Oriya yazı sistemi
- Pencapça - Gurmukhi
- Santali - Ol Chiki yazı sistemi
- Sindhî - Arap yazı sistemi, Devanagari
- Tamilce - Tamil yazı sistemi
- Teluguca - Telugu yazı sistemi
- Urduca - Urdu alfabesi
- Endonezya - Rumi alfabesi (Latin)
- İran - Fars alfabesi[9]
- Japonya - Kana (Hiragana, Katakana) ve Kanji (Shinjitai) kombinasyonu
- Kazakistan - Kiril (Kazakça, Rusça) ve Latin (Kazakça)
- Kore (her ikisi de) - Chosŏn'gŭl/Hangıl[10] (Hança bazen Güney Kore'de kullanılır, Kuzey Kore'de kullanılmaz)[11]
- Laos - Lao yazı sistemi
- Malezya - Rumi alfabesi (Latin); Cavi yazı sistemi (Arap) tanınmaktadır.[12]
- Maldivler - Thaana
- Moldova - Rumen alfabesi[13]
- Moğolistan - Moğol Kiril alfabesi ve Moğol yazı sistemi[14]
- Karadağ - Kiril alfabesi (Karadağlı alfabesi)[15]
- Myanmar - Burma alfabesi
- Nepal
- Nepalce - Devanagari
- Nevarca - Ranjana yazı sistemi
- Maithili - Tirhuta yazı sistemi ve Kaithi
- Bhojpuri - Kaithi ve Devanagari
- Magarca - Magar Akkha yazı sistemi ve Devanagari
- Tharu - Devanagari
- Tamangca - Tamyig, Devanagari ve Tibet yazı sistemi
- Bajjika - Tirhuta yazı sistemi, Kaithi ve Devanagari
- Limbuca - Limbu yazı sistemi
- Bantawaca - Kirat Rai yazı sistemi ve Devanagari
- Gurungca - Khema yazı sistemi, Devanagari ve Tibet yazı sistemi
- Awadhice - Kaithi, Arap yazı sistemi, Devanagari ve Latin alfabesi
- Urduca - Urdu alfabesi, Roma Urducası ve Urduca Braille
- Kuzey Makedonya - Kiril (Makedon alfabesi)
- Filipinler - Filipin alfabesi (de facto)[16]
- Rusya - Kiril (Rus alfabesi)[17]
- Sırbistan - Kiril (Sırp Kiril alfabesi)[18]
- Singapur
- Tayvan - Geleneksel Çin karakterleri
- Tayland - Tay yazı sistemi
- Türkiye - Türk alfabesi
- Ukrayna - Kiril (Ukrayna alfabesi)
- Vietnam - Latin alfabesi (de facto)[19]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]- SSCB'de 1920'ler-1930'lar boyunca çok sayıda dil latinize edildi. 1930'ların sonlarında Latinceleştirme kampanyası iptal edildi ve yeni romanlaştırılan tüm diller Kiril alfabesine dönüştürüldü.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Alphabet Transitions: Chronology of the New Latin Script". www.azer.com. 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ Staff (2 Ağustos 2001). "A-Z back in Azerbaijan". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ Constitution of Republika Srpska 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Article 7.
- ^ Constitution of the Federation of Bosnia and Herzegovina 12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Part I, Article 6.
- ^ National People's Congress of China, "The law of national all-purpose language and character in the People's Republic of China". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017.
- ^ Xinjiang Languages and characters, "Uyghur Language and characters".[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Hırvatistan Anayasası, Article 12: "Basic Provisions". Croatian Parliament. 9 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
The Croatian language and the Latin script shall be in official use in the Republic of Croatia.
- ^ "Official Language Act - Official Language: Ministry of Social Justice and Empowerment, Government of India". socialjustice.nic.in. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2016.
- ^ Constitution of the Islamic Republic of Iran. The Official Language, Script, Calendar, and Flag of the Country "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024..
- ^ Alton, David; Chidley, Rob (2013). Building Bridges: Is There Hope for North Korea?. Oxford: Lion Books. s. 89. ISBN 978-0-7459-5598-8.
- ^ Article 14 of the Framework Act on Korean Language 24 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. prefers hangul but also allows hanja in parentheses, in cases prescribed by South Korean Presidential Decree.
- ^ "National Language Acts 1963/67". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
The script of the national language shall be the Rumi script: provided that this shall not prohibit the use of the Malay script, more commonly known as the Jawi script, of the national language.
- ^ Constitution of Moldova, Article 13: "Title I. General Principles". Official Website of the President of Moldavia. 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
(1) The national language of the Republic of Moldova is Moldovan, and its writing is based on the Latin alphabet.
- ^ "Official Documents to be in Mongolian Script". UB Post (Çince). 21 Haziran 2011. 1 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2010.
- ^ "Влада Црне Горе". vlada.me. 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2016.
- ^ Kuzey Makedonya Anayasası, Article 7: "Constitution of the Republic of Macedonia". Assembly of the Republic of Macedonia. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
The Macedonian language, written using its Cyrillic alphabet, is the official language in the Republic of Macedonia.
- ^ In Russian, the designation of Cyrillic as an official script (2001) has the consequence that the official languages of national Republics of Russia have to be written in the Cyrillic script in all official institutions and education. The passing of the law was met with particular resistance and criticism in the Republic of Tatarstan, as it replaced the Turkish Latin alphabet which the local government tried to promote in education after the dissolution of USSR.see List of languages in Russia
- ^ Sırbistan Anayasası, Article 10: "I Constitution Principles". Government of Serbia. 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
Serbian language and Cyrillic script shall be in official use in the Republic of Serbia.
- ^ Chapter I - Decree 5 - Section 3 of the current Constitution (2013) states that Vietnamese language is the National language of Vietnam, but nothing states the Vietnamese Latin Alphabet (called as chữ Quốc ngữ) is the official script de jure. "Arşivlenmiş kopya". 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. chữ Hán (Chinese characters) and chữ Nôm sometime can be used, most in activities about the traditional cultural in Vietnam (e.g. Vietnamese calligraphy).