Olay Ufku Teleskobu
 | |
| Alternatif isimler | EHT  |
|---|---|
| Teleskoplar |
|
| eventhorizontelescope.org | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Olay Ufku Teleskobu (İngilizce: Event Horizon Telescope, kısaca EHT), dünyanın dört bir yanındaki radyo teleskopların oluşturduğu büyük bir teleskop dizgesidir. EHT projesi, süper kütleli kara deliği gözlemlemek için yeterli açısal çözünürlüğe sahip birleşik bir dizi oluşturan, Dünya çevresindeki birkaç çok uzun temelli interferometri (VLBI) istasyonundan gelen verileri birleştirir. Projenin gözlemsel hedefleri, Dünya'dan gözlemlenen en büyük açısal çapa sahip iki kara deliği içeriyor: süper dev eliptik galaksinin merkezindeki kara delik Messier 87 (M87*, "M87-Star" olarak telaffuz edilir) ve Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A*(Sgr A*).[1][2][3]
Olay Ufku Teleskobu projesi, uzun bir teorik ve teknik gelişmelerden sonra 2009 yılında başlatılan uluslararası bir işbirliğidir. Radyo gözlemindeki teknik ilerlemeler, Sgr A*'nın ilk tespitinden giderek daha kısa dalga boylarında VLBI'ye geçerek, sonuçta hem Sgr A* hem de M87'de ufuk ölçeği yapısının tespit edilmesine yol açtı.[4][5]
Messier 87 galaksisinin merkezindeki bir kara deliğin ilk görüntüsü, EHT Collaboration tarafından 10 Nisan 2019'da altı bilimsel yayından oluşan bir seri halinde yayınlandı.[6] 12 Mayıs 2022'de gök bilimciler, Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A* süper kütleli kara deliğin ilk görüntüsünü yayınladılar.[7]
Çalışma Prensibi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya'nın değişik noktalarındaki 8 ayrı radyo teleskobunun birleşiminden oluşur. Teleskoplar arası mesafe ne kadar büyükse, teleskobun çözünürlüğü o kadar iyi olur. Dünya döndüğü için kaynağı, aynı anda o yöne bakan 2 ya da 3 tane teleskop görebilir. Değişik zamanlarda birden fazla teleskopla alınan veriler sonradan birleştirilerek görüntü oluşturulur. Teleskobun şu anki çözünürlüğü 20 mikro açı saniyesidir. Olay Ufku Teleskobu websitesinde 10 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bu çözünürlüğe örnek olarak New York'taki bir kişinin Paris'te bir kafede oturan başka birisinin gazetesini okuyabileceğini belirtiliyor.[8]
-
Olay Ufku Teleskobu tarafından toplanan verilerden oluşturulan M87* görüntüsü -
Sagittarius A*, Samanyolu'nun merkezindeki kara delik
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Doeleman, Sheperd (21 Haziran 2009). "Imaging an Event Horizon: submm-VLBI of a Super Massive Black Hole". Astro2010: The Astronomy and Astrophysics Decadal Survey, Science White Papers. 2010: 68. arXiv:0906.3899 $2. Bibcode:2009astro2010S..68D.
- ^ The Event Horizon Telescope Collaboration (10 Nisan 2019). "First M87 Event Horizon Telescope Results. I. The Shadow of the Supermassive Black Hole". The Astrophysical Journal Letters. 875 (1): L1. arXiv:1906.11238 $2. Bibcode:2019ApJ...875L...1E. doi:10.3847/2041-8213/ab0ec7.
- ^ "Event Horizon Telescope Official Website". eventhorizontelescope.org. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2018.
- ^ Doeleman, Sheperd (4 Eylül 2008). "Event-horizon-scale structure in the supermassive black hole candidate at the Galactic Centre". Nature. 455 (7209): 78-80. arXiv:0809.2442 $2. Bibcode:2008Natur.455...78D. doi:10.1038/nature07245. PMID 18769434.
- ^ Doeleman, Sheperd (19 Ekim 2012). "Jet-launching structure resolved near the supermassive black hole in M87". Science. 338 (6105): 355-358. arXiv:1210.6132 $2. Bibcode:2012Sci...338..355D. doi:10.1126/science.1224768. PMID 23019611.
- ^ Shep Doeleman, on behalf of the EHT Collaboration (April 2019). "Focus on the First Event Horizon Telescope Results". The Astrophysical Journal Letters. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2019.
- ^ Overbye, Dennis (12 Mayıs 2022). "Has the Milky Way's Black Hole Come to Light? - The Event Horizon Telescope reaches again for a glimpse of the "unseeable."". The New York Times. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022.
- ^ Kalemci, Emrah (11 Nisan 2019). "Olay Ufku Teleskobu - Anahtar Bilgiler". Sarkaç. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022.