Negatif ve pozitif ateizm (teoloji)
| Makale serilerinden |
| Ateizm |
|---|
Negatif ateizm veya zayıf ateizm, bir kişinin tanrıların var olduğuna inanmadığı ancak kesin olarak var olmadıklarını açıkça iddia etmediği bir bir ateizm türüdür. Pozitif ateizm veya güçlü ateizm ise hiçbir tanrının var olmadığını ileri süren ateizm türüdür.[1][2][3]
"Negatif ateizm" ve "pozitif ateizm" terimleri 1976 yılında Antony Flew tarafından kullanılmış[1] ve 1990'dan bu yana George H. Smith'in[4] ve Michael Martin'in yazılarında yer almaktadır.[5]
Uygulama kapsamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tanrı kavramının esnekliği nedeniyle, bir kişinin belirli Tanrı anlayışları açısından pozitif/güçlü ateist olması, diğer bazı Tanrı anlayışları açısından ise negatif/zayıf ateist kalması mümkündür. Örneğin, klasik teizmin Tanrısı genellikle her şeye gücü yeten, her şeyi bilen, her yerde hazır ve nazır olan, insanlarla ve insan meseleleriyle ilgilenen kişisel bir yüce varlık olarak kabul edilir. Bir kimse böyle bir tanrı için pozitif ateist olabilirken, böyle bir tanrıya olan inancı reddedip onun yanlış olduğunu açıkça iddia etmeden deistik Tanrı anlayışına göre negatif ateist olabilir.
Pozitif ve negatif ateizm, filozof George H. Smith tarafından sıklıkla kapalı ve açık ateizmin daha az bilinen kategorileriyle eşanlamlı olarak kullanılır ve aynı zamanda bir bireyin tanrıların var olmadığına dair belirli bir görüşe sahip olup olmadığıyla da ilgilidir.[4] "Pozitif " ateistler, herhangi bir tanrının varlığının yanlış olduğunu açıkça iddia ederler. "Negatif" ateistler, herhangi bir tanrının var olduğuna inanmadıklarını iddia ederler, ancak hiçbir tanrının var olmadığının doğru olduğunu açıkça iddia etmezler. Herhangi bir tanrının varlığına inanmayan ancak böyle bir inançsızlığı iddia etmeyenler de kapalı ateistler arasında sayılmaktadır. Dolayısıyla "kapalı" ateistler arasında şunlar yer almaktadır; tanrıların adını hiç duymamış çocuklar ve yetişkinler; tanrıları duymuş ama bu fikir üzerinde hiçbir zaman ciddi bir düşünmemiş insanlar ve tanrılara olan inancı askıya alan, ancak bu inancı reddetmeyen agnostikler. Tüm örtülü ateistler negatif/zayıf kategorizasyonuna dahil edilir.[6][7]
Negatif ateizm sınıflandırmasına göre agnostikler ateisttir. Ancak bu sınıflandırmanın geçerliliği tartışmalıdır ve Richard Dawkins gibi önde gelen birkaç ateist bundan kaçınmaktadır. Dawkins, Tanrı Yanılgısı kitabında, Tanrı'nın var olma ihtimali "çok yüksek" ile "çok düşük" arasında olan kişileri "agnostik" olarak tanımlıyor ve "güçlü ateist" terimini, Tanrı'nın olmadığını bildiğini iddia edenler için kullanıyor. Kendisini "de facto ateist" olarak sınıflandırıyor ancak bu ölçekte "güçlü bir ateist" değil.[8] Filozof Anthony Kenny, negatif ateizm içinde, "Tanrı vardır" iddiasını belirsiz bulan agnostikler ile tanrılarla ilgili tüm konuşmaların anlamsız olduğunu düşünen teolojik nonkognitivistler arasında ayrım yapar.[9]
Alternatif anlamlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Jacques Maritain negatif/pozitif ifadelerini 1949 gibi erken bir tarihte kullanmıştı, ancak farklı bir anlamla ve katı bir Katolik savunucusu bağlamındaydı.[10]
Daha çok Gora takma adıyla tanınan Goparaju Ramachandra Rao (1902–1975), Hint bir sosyal reformcu, kast karşıtı aktivist ve ateistti. 1972 tarihli Pozitif Ateizm adlı kitabında ateizmi bir yaşam biçimi olarak ele alan, "pozitif ateizm" adını verdiği bir felsefe önerdi.[11]
Benzer şekilde, Austin Ateist Topluluğu (ACA), pozitif ateizm terimini, ateizme olumlu bir yüz kazandırmak ve özellikle ibadethanelerde dindar insanlar tarafından tasvir edilen yanlış ve olumsuz ateizm imajını ortadan kaldırmak için kullanmaktadır. Positive Atheism Magazine "ateizmi pozitif, sağlıklı bir bakış açısı olarak hayata herhangi bir teistik yaklaşımdan çok daha sağlıklı görüyor."[12]
Agnostikler her zaman yalnızca kapalı ateistler değildir. Örneğin, ana teması ateizm olan His Dark Materials fantastik üçlemesinin İngiliz yazarı Philip Pullman bir açık ateisttir[13][14] ama aynı zamanda kendisini teknik olarak agnostik olarak da tanımlamaktadır.[15]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Flew, Antony (1976). "The Presumption of Atheism". The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality. New York: Barnes and Noble. ss. 14ff. 12 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011.
In this interpretation an atheist becomes: not someone who positively asserts the non-existence of God; but someone who is simply not a theist. Let us, for future ready reference, introduce the labels 'positive atheist' for the former and 'negative atheist' for the latter.
- ^ Martin, Michael (2006). The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge University Press. ISBN 0-521-84270-0.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Definitions of the term "Atheism"". Ontario Consultants on Religious Tolerance. 2007. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ a b Atheism, Ayn Rand, and Other Heresies - an excerpt; George H. Smith; 1990
- ^ Martin, Michael (1990). Atheism: A Philosophical Justification. Temple University Press. s. 26. ISBN 0-87722-943-0. "negative atheism, the position of not believing a theistic God exists" / "positive atheism: the position of disbelieving a theistic God exists"; p. 464: "Clearly, positive atheism is a special case of negative atheism: Someone who is a positive atheist is by necessity a negative atheist, but not conversely".
- ^ The Case Against God - en excerpt; George H. Smith; 2003
- ^ "Are You a Negative Atheist?". 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024.
- ^ The God Delusion, pp. 50–51
- ^ Kenny, Anthony (2006). "Worshipping an Unknown God". Ratio. 19 (4): 442. doi:10.1111/j.1467-9329.2006.00339.x.
- ^
Maritain, Jacques (July 1949). "On the Meaning of Contemporary Atheism". The Review of Politics. 11 (3): 267-280. doi:10.1017/S0034670500044168. 13 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
By positive atheism I mean an active struggle against everything that reminds us of God – that is to say, anti-theism rather than atheism – and at the same time a desperate, I would say heroic, effort to recast and reconstruct the whole human universe of thought and the whole human scale of values according to that state of war against God.
- ^ Robyn E. Lebron (January 2012). Searching for Spiritual Unity...Can There Be Common Ground?. CrossBooks. s. 532. ISBN 978-1-4627-1262-5. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ What is Positive Atheism?; Positive Atheism Magazine; November, 1998
- ^ "As an atheist I'm rather on difficult ground here, but presumably this is what a Christian believes." The Dark Materials debate: life, God, the universe... (interview of Pullman by Rowan Williams), Telegraph.co.uk, March 17, 2004 (Accessed November 12, 2007).
- ^ Miller, Laura. "'Far From Narnia'" (Life and Letters article). The New Yorker. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2007.
he is one of England’s most outspoken atheists. ... He added, “Although I call myself an atheist, I am a Church of England atheist, and a 1662 Book of Common Prayer atheist, because that’s the tradition I was brought up in and I cannot escape those early influences.”
- ^ "Sympathy for the Devil by Adam R. Holz". Plugged In Online. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2013.
I suppose technically, you'd have to put me down as an agnostic.