Mitomani

Psikiyatride mitomani olarak tanımlanan patolojik yalan, yalan söyleme alışkanlığıdır. Hastalığa sahip kişilere mitoman denir. Mitomani yunanca muthos (Efsane) ve latince mania (Delilik) kelimelerinin birleştirilmesinden meydana gelmiştir. Psikiyatride pseudologia fantastica olarak da adlandırılmaktadır.

Patolojik yalancılığın tanımı ilk kez 1891 yılında Alman doktor Anton Delbrueck tarafından ''Tamamen orantısız ve fark edilebilinir bir amacı olmayan kapsamlı ve karmaşık, yıllarca veya ömür boyu sürebilen uydurmalardır.'' şeklinde tanımlanmıştır. O zamandan beri üzerinde çok fazla çalışma yapılmış bir konu değildir. Mitomani hastaları yeteri kadar araştırılmamış ve anlaşılmamıştır.

Mitomani'nin Teşhisi

Patolojik yalancılığın teşhisi zor olabilir. Çünkü hastalığın diğer kişilik bozukluklarının aksine karakteristik özellikleri yoktur. Bu yüzden mitomani bazen kişilik bozuklukları ile karıştırılabilinir.

PF (pseudologia fantastica) hastaları yalan makinesinde bazen suçluluk, stres gibi duyguları gösterebilirler fakat psikopatlar bunların hiç birini göstermez. Antisosyallik nedeni ile yalan söyleyen insanlar para, güç, sex gibi kişisel çıkarları doğrultusunda bu eylemi gerçekleştirirken PF hastaları bunu doğal olarak yapar. BPD hastaları ve PF hastaları arasındaki temel fark ise BPD hastalarının onların bu şekilde yaşamak istemediklerinin, kötü muamelelerin üstünü kapattıklarının veya boş intihar girişimleri yaptıklarının bilinmesi üzerine reddedildiklerini hissetmeleridir. Patolojik yalancılar reddedilmiş hissetmezler, çok yüksek seviyede özgüvene sahiplerdir. Oyunculuğa yatkın kişilerden farklı olarak ise patolojik yalancılar cinsel açıdan gösterişli olmaktan daha çok sözlü olarak dramatik ve ilgi çekicidirler. Narsisistler başka kimsenin anlayamayacağı bir mükemmelliğe ulaştıklarını düşünürken PF hastaları bu asosyal özellikleri göstermezler. Onların yalan söylemelerinin nedeni hayatlarının yeterince ilginç olmadıklarını düşünmeleridir. PF hastaları konfabulasyon hastaları ile karıştırılabilir. Konfabulasyonun mitomaniden farkı organik nedenlerle bellekte oluşan boşlukların doldurulmaya çalışılmasıdır.

Mitomani Hastalarının Özellikleri

• Mitomanya hastaları yalan söylediklerinin farkında değildirler. Düşünce tarzlarına ''büyüsel düşünce'' denir. Hayal gücüyle ürettikleri düşüncelerin gerçekliğine inanırlar. Çocuklarda normal karşılanan bu durum yetişkinler için patolojiktir.
• Normal insanlar yalan söylediklerinde utanç ve suçluluk duyabilirler ancak mitomanlarda böyle bir durum yoktur.
• Çoğu zaman çok güzel ve etkileyici fantastik yalanlar söylerler. Gerçekle fantezi iç içe geçtiğinde inandırıcı olabilirler.
• Yalan söyleyerek kendilerini önemli bir insan veya kahraman gibi gösterirler.
• Çoğu zaman kendi yalanlarına inanırlar.
• Eski yalanlarını desteklemek için sürekli yeni yalanlar uydururlar.
• Çoğu zaman yalan söylemenin bir amacı olmayabilir. Yani yalan söyleyerek kar elde etmezler.
• Bazen kendilerini suçlayıcı ve zarar verici olabilirler.
• Genel toplumda görülme oranı 1000'de 1'dir. Erkeklerde ve kadınlarda eşit oranda görülür.
• Gelişimi 15-16 yaş gibi ergenlik çağından başlar ve tedavi edilmezse erişkinlik dönemine kadar devam eder.
• Mitomani hastaları çok üstün sözel yeteneğe sahiptir.
• Mitomani hastaları stresli durumlardan kaçmak için yalanı kullanabilirler. Mitomanlar kendi gerçekliklerinden kopmuş insanlardır. Yüksek kaygılı durumlarda daha fazla yalan söylerler.
• Hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik ve intihal suçlarını işleyenler arasında mitomanlar tespit edilmiştir. Özellikle telefon dolandırıcılarının bu grupta olduğu düşünülmektedir.
• Kendilerini olduğu gibi kabul edemeyen, kendine güvensiz insanlardır.
• Yalanlarını geçmişte yaşadıkları anılar gibi anlatabilirler.
• Mitoman gerçeği de söyleyebilir ancak bunu yaparken gerçeği öyle bir süsler ki gerçek inandırıcılığını yitirir.
• Zamanla aile ilişkileri bozulur.
• Sosyal yalnızlaşma onların kendilerini keşfedilmemiş yetenek olarak görmelerine neden olur.
• Mitomani hastaları yalan söylemeyeceklerine söz verirler ancak sözlerini tutamazlar.
• Mitoman kişi sürekli hayali senaryolar, hayali olaylar ve kişiler uydurur. Söylediği bu yalanlara kendisi de inanır, tüm hayatlarını yalanlar üzerine kurarlar.
• Mitomani hastaları hasta olduklarının farkında değildir.

Mitomani hastalığı nasıl gelişir?

Mitomani psikiyatrik hastalıklar sınıflandırmasında ayrı bir tanı olarak geçmemektedir. Ancak bazı hastalıkların bir bulgusu olabilmektedir. Bu hastalıklar:

• Bipolar bozukluklar
• Dikkat eksikliği sendromu
• Narsisistik kişilik bozukluğu
• Sınırda kişilik
• Madde bağımlılığı
• Takıntı bozuklukları

Mitomani hastaları üzerinde yapılan gözlemlerde bazılarında epilepsi veya EEG bozuklukları, geçirilmiş kafa travması ve aile içinde psikiyatrik hastaların olduğu gözlenmiştir. Mitomani genellikle kişilik gelişiminin en hızlı olduğu ergenlik çağlarında başlar. Tanı ise genellikle 21-22 yaşlarında konur. Mitomaninin kökeninde düşük öz benlik saygısı ve kendine güvensizlik yatar. Bu eksiklikleri kişi yalan söyleyerek doldurmaya çalışır. Çoğunluğunun çalkantılı aile yaşamlarının olduğu tespit edilmiştir. Mitomani hastalarında sahte benlik duygusu, gerçek benliği sahte benlikten korumak için idealizm, mükemmellik ve görkem yaratma mekanizmalarını kullanır. Mitomania hastalığının ileri evresi nevroz ve psikozdur.

Yeteri kadar ruhsal olgunluğa ulaşmamış biri hayatın zorlayıcı durumlarından kaçmak için mitoman haline dönüşebilir.

Ayrıca bakınız

• Obsesif kompulsif bozukluk
• Konfabulasyon
• Ganser sendromu
• Munchausen sendromu